Ибадилік. Сыффын соғысы және сот оқиғасынан кейін Хазіреті Әлидің ордасынан бөлініп, Харуе деп аталатын жерде Хуркус бин Зухейірдің басқаруымен билік құрған харижилер көптеген бөлінуші ұғым мен көзқарастарды мұсылман қоғамына таралған.
Харижилер өз көзқарастарын қолдамайтындарды «кәпір», олардың өмір сүрген жерін «күпірлік елі» (дару л-куфр) деп санаған. Өздерінің ғана шын мұсылман, тұ- ратын жерлерінің Ислам елі (дару л-Ислам) екендігін айтқан. Өздерінің көзқарастарын қолдағанымен, бірігіп көтеріліске (хуруж) шықпағандарды және өздеріне қосылмағандарды «кәпір» деп жариялан, олармен соғысуды қолдады.
Ибадилік анағұрлым қарапайым көзқарастарға ие. Қазіргі кезде Араб түбегінде Оман, Солтүстік Африка, Ливия, Тунис пен Алжир, Мадагаскарда өмір сүріп жатқан ибадилердің көзқарасы бойынша олардың мазһабтарында болмағандар кәпір емес, бірақ «ниғмет күпірінде». Яғни, шірк (серік қосу) күпірлігінде емес, ниғмет күпірлігінде. Ақыретте тозаққа барып, азап шегеді. Бұл жағдайлардан құтылу үшін ибадилерге қосылып, тәубаға келу керек.
Ибадиліктің көзқарасы бойынша иман мен Ислам біртұтас, сондықтан іс-әрекет иманның бір бөлігі болып табылады. Яғни, ғибадаттар мен іс-әрекеттер иманнан. Сол себептен Құран бұйрықтарын орындамаған немесе тыйым салған нәрселерінің бірін жасаған адамды иманнан шыққан деп санаған. Сонымен бірге Ибадилік уақыт өте келе көзқарастарын өзгертіп, үлкен күнә жасаған мұсылманның мүшрік емес, «ниғмет күпірлігін» жасағанын айтып, оның тәухид мүшесі екенін көрсеткен.
Аллаһқа иман, илаһи сипаттар, Нубубийя (Пайғамбарлық), қиямет, тағдыр сенімдеріне «Әхли сунна уәл жамағат» пен бірдей көзқарастарға ие Ибадилер Аллаһтың көрінуі (руйятуллах), имамдық (ел басшылығы) мәселелерінде ерекшеленеді. Аллаһтың ақыретте көрінбейтінін және ел басшылығының Құрайыш қолында емес екендігін қолдайтын пікірге ие.
Ибадилер өз мазһабтарындағыларды дос (әхли-уалаят), қалғандарын дұшпан (әхли барает) деп жариялайды.
Дереккөздер
- Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — Ислам туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ibadilik Syffyn sogysy zhәne sot okigasynan kejin Hazireti Әlidin ordasynan bolinip Harue dep atalatyn zherde Hurkus bin Zuhejirdin baskaruymen bilik kurgan harizhiler koptegen bolinushi ugym men kozkarastardy musylman kogamyna taralgan Harizhiler oz kozkarastaryn koldamajtyndardy kәpir olardyn omir sүrgen zherin kүpirlik eli daru l kufr dep sanagan Өzderinin gana shyn musylman tu ratyn zherlerinin Islam eli daru l Islam ekendigin ajtkan Өzderinin kozkarastaryn koldaganymen birigip koteriliske huruzh shykpagandardy zhәne ozderine kosylmagandardy kәpir dep zhariyalan olarmen sogysudy koldady Ibadilik anagurlym karapajym kozkarastarga ie Қazirgi kezde Arab tүbeginde Oman Soltүstik Afrika Liviya Tunis pen Alzhir Madagaskarda omir sүrip zhatkan ibadilerdin kozkarasy bojynsha olardyn mazһabtarynda bolmagandar kәpir emes birak nigmet kүpirinde Yagni shirk serik kosu kүpirliginde emes nigmet kүpirliginde Akyrette tozakka baryp azap shegedi Bul zhagdajlardan kutylu үshin ibadilerge kosylyp tәubaga kelu kerek Ibadiliktin kozkarasy bojynsha iman men Islam birtutas sondyktan is әreket imannyn bir boligi bolyp tabylady Yagni gibadattar men is әreketter imannan Sol sebepten Қuran bujryktaryn oryndamagan nemese tyjym salgan nәrselerinin birin zhasagan adamdy imannan shykkan dep sanagan Sonymen birge Ibadilik uakyt ote kele kozkarastaryn ozgertip үlken kүnә zhasagan musylmannyn mүshrik emes nigmet kүpirligin zhasaganyn ajtyp onyn tәuhid mүshesi ekenin korsetken Allaһka iman ilaһi sipattar Nububijya Pajgambarlyk kiyamet tagdyr senimderine Әhli sunna uәl zhamagat pen birdej kozkarastarga ie Ibadiler Allaһtyn korinui rujyatullah imamdyk el basshylygy mәselelerinde erekshelenedi Allaһtyn akyrette korinbejtinin zhәne el basshylygynyn Қurajysh kolynda emes ekendigin koldajtyn pikirge ie Ibadiler oz mazһabtaryndagylardy dos әhli ualayat kalgandaryn dushpan әhli baraet dep zhariyalajdy DerekkozderIslam Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2010 ISBN 9965 26 322 1Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul Islam turaly makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz