Жетек

Жетек – машиналар мен механизмдерді жүргізу үшін қозғалтқыштан, беріліс механизмдерден және басқару жүйесінен тұратын құрылығы.

1. көлік жеккенде арба, шананы доғамен жалғастыратын құрал. Жетек ағаштан не арқаннан жасалады.
2. жалпы алғанда қозғалтқыштан, беріліс механизмдері мен басқару жұйесінен тұратын машиналар мен механизмдерді қозғалысқа келтіретін құрылым.

Жетек түрлері

• Гидравликалық жетек - тежегіш механизмдеріне құбыр арқылы сұйықтық берілу нәтижесінде күш түсетін тежегіш жетек.
• Гидропневматикалық жетек - көлік құралдарының тежегіш механизмдеріне сұйықтық арқылы күш берілетін және энергияның пневматикалық көзі бар аралас тежегіш жетек.
• Шынжыртабан жетегі - көлік құралдарының шынжыр табанына қозғалтқыштан жетекші жұлдызшалар арқылы айналу иінді күшін беретін жетек.
• Тежегіштің екіконтурлы жетегі - әр қайсысы көліктік құралдың тежегіштік механизмімен байланысқан тежегіштік краннан немесе бас цилиндрдан кейін екі тәуелсіз жұмыс істейтін тежегіштік контуры бар тежегіш жетек.
• Тежегіштің екіөткізгішті жетегі- тіркеменің тежегіштік жетегінің байланысы екі құбыр арқылы іске асатын автопоездің гежегіштік жетегі - бірінші құбырда: тартқыштың рессиверін тіркеме рессиверімен жалғайды, екіншіде тежегіштік кранды тіркеменің ауа таратқышымен жалғайды.
• Доңғалақтар жетегі - крандық білік және басқа механизмдер арқылы айналдырушы иінді күшті келіктік құралдың беріліс қорабынан жетекші доңғалағына апаратын тасымалаийтынкүштік беріметің белігі.
• Тежегіштің құрама жетегі - автопоездің бірөткізгішті және екіоткізгішті тежегіштік жетектерінің қосылысы.
• Тежегіштің механикалық жетегі - көліктік құралдың механизміне күш білікшелер, иіндер мен сым арқандар жүйесі арқылы берілетін тежегіш жетек.
• Бір контурлы тежегіш жетегі - көліктік құралдың тежегіш жүйесінің барлық тежегштік механизмімен байланысқан тежегіштік краннан кейін немесе бас цилиндрдан кейін жалғыз контуры бар тежегіш жетек.
• Бірөткізгішті тежегіш жетегі - тіркеменің тежегіштік жетегімен байланысы бір құбыр арқылы тежегіштік кранның жеке секциясынан немесе тартқыш-автомобильдің бас цилиндрі арқылы ісқае асатын автопоездің тежегіштік жетегі.
• Белдіктің параллелді жетегі - транспорттық құралдың әр жетекші белдігіне айналдырушы иінді кіш жеке кардандық білік арқылы берілетін беріліс
• Басқышты жетек - велосипед немесе мопедтің жетекші доңғалағына басқыш немесе шынжырлы беріліс арқылы адам аяғы арқылы айналуды жеткізетін жетек.
• Пневматикалық жетек - механизмдер мен машиналар ауа сығылуы көмегімен жүргізетін жетек.
• Тежегіштің пневматикалық жетегі - тежегіштік механизмдерге күшті құбырлар арқылы ауа сығылуымен беретін тежегіш жетегі.
• Рөлдік жетек - рөлдік механизмнен көліктік құралдың басқарушы доңғалақтарына үстеме жеткізетін және олардың арасында кинематикалық келісімді камтамасыз ететін рөлдік басқарудың бөлігі.
• Стартер жетегі - іштен жану қозғалтқышының маховигінің тісті тәжімен стартер білігінің тісті дөңгелегін қосатын және ажырататын қондырғы.
• Тіркес жетегі - көліктік құралдың тіркестерін қосып және ажырататын құрылым.
• Жылу алмасу жетегі - газдық құбырдың жылу алмасуының баяу айналуын жүзеге асыратын жетек.
• Тежегіш жетегі - басқарушы сигналды және жетекті күшті көліктік құралдың тежегіштік механизміне үстеме жетек жеткізуге қызмет ететін тежегіштік жүйенің бөлігі.
• Электрлі жетек - механизмдер мен машиналар қозғалысын электр қуатымен жүргізетін жетек.
• Электрлі тежегіштің жетегі - тежегіштік механизмдерге электр куаты берілетін тежегіштік жетек.
• Тежегіштің электропневматикалық жетегі - электр қуаты бұйрықтық сигналдарды беруге, ал сығылған ауа тежегіштік механизмде жетектік үстеме жасауға пайдаланатын тежегіштік жетек.

Тағы қараңыз

• Жермен қосу

Дереккөздер

1. Қазақ тілі терминдер сөздігі I том
2. Орысша-қазақша түсіндірме жалпы сөздік: Көлік / профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО» ҒӨФ. 2006.
3. Полиграфия, өлшеу техникасы, ағаш өңдеу жабдыктары және металл өңдеу техникасы мен технологиясы: Қазақша-орысша терминдердің түсіндірме сөздігі.