Есімқан Иманбайұлы

Есімқан Иманбайұлы (1906, Қытай, Алтай аймағы, Көктоғай ауданы — 1941, Үрімжі) — Қытай қазақтарының ұлт-азаттық көтерілісі басшыларының бірі.

Керей тайпасының Абақ-Керей тармағының Молқы руынан шыққан.

1938 жылы генерал-губернаторы шекарадағы қазақ, моңғол, қырғыздар арасында ұлт-азаттық көтерілістің етек алуынан қауіптеніп, “мылтық жинау” деген науқан ұйымдастырады. Осы сылтаумен ол Алтай, Тарбағатай, Іле, Үрімжі, , ауданындағы беделді азаматтарды, дінбасыларын, зиялыларды жаппай тұтқынға алады. Бұған наразылық ретінде 1940 жылы 1 ақпан күні Есімқан 20 шақты адаммен Оқан зәңгінің үйіне түскен Көктоғай ауданының әкімі, мылтық жинау комиссиясының төрағасы мен оның адамдарын қапыда қолға түсіріп, жазалайды. Іле-шала 400 адаммен Көктоғай қалашығына шабуыл жасап, ондағы қарулы әскер күшіне төтеп бере алмай, кейін шегінеді. Есімқан онда руының үкірдайы Ырысқанмен күш біріктіріп, бойындағы Қарағаш деген жерде Жәнібектің ақ туын алып, көтеріліске аттанады. Шэн Ши Сай әкімшілігі көтерілісшілерге қарсы Үрімжіден Яң Де Шаң дивизиясын, Құмылдан Юан Юанович Семенов батальонын жібереді. Есімқан жасағы Бәйтік, Қаптық тауына жеткенде Моңғолия қызыл әскерлерінің шабуылына ұшырайды. Есімқан отряды Алтай тауына шегініп, Шэн Ши Сай әкімшілігімен бейбіт шарт жасасуға мәжбүр болады. Бірақ әкімшілік тарапынан шарттағы талаптар орындалмай, Есімқан жасағы 1941 жылы қайтадан қарулы көтеріліске шығады. Көтерілісшілер жеңіліс тауып, Шэн Ши Сай жендеттері Есімқан бастаған 14 адамды Үрімжі абақтысында қинап өлтіреді.

Дереккөздер

1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998. ISBN 5-89800-123-9, III том