Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Еркек шөп , еркек бидайық (лат. Agropyron cristatum) – астық тұқымдасының бидайық туысына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік.
| Еркек шөп | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Agropyron cristatum (Карл Линней) |
Қазақстанның барлық облыстарында өседі. Биіктігі 25 – 70 см. Сабағы түкті, кейде жылтыр, жіңішке жапырағы таспа тәрізді. 3 – 10 түкті гүлі болады. Гүлшоғыры – масақ, жемісі – сопақша дәнек. Маусымда гүлдеп, шілдеде жемістенеді. Еркек шөп – құнарлы мал азығы, оны басқа өсімдіктермен (әсіресе беде не эспарцетпен) қосып егеді. Далалы жердің ойпаттарында өсетін еркек шөптің масақтары жалпақ үш бұрышты болып келеді, ал оның құмда өсетіндерінің масақтары жіңішке және ұзын болады. Бір түптен 2-3 сабақ өседі. Масақ салған соң жылына бір рет орылады. 3 – 4 жылдан кейін өнімділігі жақсара түседі. 100 кг пішенінде 48,7% азық өлшемі, 3,3 – 4,1 кг сіңімді протеин бар, га-нан 12 – 20 ц пішен, 40 – 50 ц-дей көк шөп, 3 – 4 ц тұқым алынады. Аудандастырылған сорттары: жіңішке масақты Тауқұм, жергілікті Ақсеңгір, Қарабалық-202, жіңішке масақты Орал, т.б.
Табиғатта таралуы.
Жалпақ масақты еркек шөп Орал, Ақтөбе, Қостанай, облыстарыңда, ал жіңіщке масақты еркек шөп Семей, Павлодар, Шығыс Қазақстан және Қарағанды облыстарында кездеседі. Дәрілік шикізат және азық ретінде өсімдік жаңадан гүлдей бастаған кезде шалғымен шабылып немесе орақпен орылып алынып, қуратылмай кептіріледі.
Химиялық құрамы.
Оның сабағы мен масағының құрамында көп мөлшерде нәруыз, клетчатка, майлар, минералды заттар бар.
Қолданылуы.
Бұл өсімдік, біріншіден, жұғымды мал азығы, екіншіден, малдың асқазан-ішек жұмыстарын жақсартып, малды тез қондандырады. Сондықтан оның алдын – ала дайындалған шөбі қыста және көктемде арықтап, көтерем болуға айналған малдың жеміне араластырып беріледі.
Дереккөздер
- Қазақ энцклопедиясы
Шәріпбаев Н. Малдың асқазан - ішек ауруларын емдеуге қолданылатын дәрілік өсімдіктер // Еркек шөп — "Қайнар", 1988. — Б. 84-85. — (Пайдалы өсімдіктерді мал дәрігерлігінде қолдану). — 5700 таралым. — ISBN 5 - 629 -00074 - 5.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Erkek shop erkek bidajyk lat Agropyron cristatum astyk tukymdasynyn bidajyk tuysyna zhatatyn kop zhyldyk shoptesin osimdik Erkek shopDүniesi Өsimdikter unranked Dara zharnaktylar unranked Saby Tukymdasy PoaceaeKishi tukymdasy Tajpasy Tegi AgropyronTүri A cristatumAgropyron cristatum Karl Linnej Қazakstannyn barlyk oblystarynda osedi Biiktigi 25 70 sm Sabagy tүkti kejde zhyltyr zhinishke zhapyragy taspa tәrizdi 3 10 tүkti gүli bolady Gүlshogyry masak zhemisi sopaksha dәnek Mausymda gүldep shildede zhemistenedi Erkek shop kunarly mal azygy ony baska osimdiktermen әsirese bede ne esparcetpen kosyp egedi Dalaly zherdin ojpattarynda osetin erkek shoptin masaktary zhalpak үsh buryshty bolyp keledi al onyn kumda osetinderinin masaktary zhinishke zhәne uzyn bolady Bir tүpten 2 3 sabak osedi Masak salgan son zhylyna bir ret orylady 3 4 zhyldan kejin onimdiligi zhaksara tүsedi 100 kg pisheninde 48 7 azyk olshemi 3 3 4 1 kg sinimdi protein bar ga nan 12 20 c pishen 40 50 c dej kok shop 3 4 c tukym alynady Audandastyrylgan sorttary zhinishke masakty Taukum zhergilikti Aksengir Қarabalyk 202 zhinishke masakty Oral t b Tabigatta taraluy Zhalpak masakty erkek shop Oral Aktobe Қostanaj oblystarynda al zhinishke masakty erkek shop Semej Pavlodar Shygys Қazakstan zhәne Қaragandy oblystarynda kezdesedi Dәrilik shikizat zhәne azyk retinde osimdik zhanadan gүldej bastagan kezde shalgymen shabylyp nemese orakpen orylyp alynyp kuratylmaj keptiriledi Himiyalyk kuramy Onyn sabagy men masagynyn kuramynda kop molsherde nәruyz kletchatka majlar mineraldy zattar bar Қoldanyluy Bul osimdik birinshiden zhugymdy mal azygy ekinshiden maldyn askazan ishek zhumystaryn zhaksartyp maldy tez kondandyrady Sondyktan onyn aldyn ala dajyndalgan shobi kysta zhәne koktemde aryktap koterem boluga ajnalgan maldyn zhemine aralastyryp beriledi DerekkozderҚazak encklopediyasy Shәripbaev N Maldyn askazan ishek aurularyn emdeuge koldanylatyn dәrilik osimdikter Erkek shop Қajnar 1988 B 84 85 Pajdaly osimdikterdi mal dәrigerliginde koldanu 5700 taralym ISBN 5 629 00074 5