Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Джон Стюарт (ағылш. John Stewart; 1481 жыл – 2 шілде 1536 жыл), 1505 жылдан бастап 2-Олбани герцогы және Марч графы) — 1515–1524 жылдары король V Джеймстің кәмелет жасына толмаған кездегі Шотландияның регенті.
| Джон Стюарт John Stewart | |||
 | |||
| Лауазымы | |||
|---|---|---|---|
| |||
| 1514 — 1524 | |||
| Монарх | V Джеймс | ||
| |||
| Ізашары | Александр Стюарт | ||
| Ізбасары | лауазым жойылды | ||
| |||
| Ізашары | Александр Стюарт | ||
| Ізбасары | лауазым жойылды | ||
| Өмірбаяны | |||
| Дүниеге келуі | 1481 Овернь | ||
| Қайтыс болуы | 2 шілде 1536 Мирефлёр | ||
| Династия | Стюарттар | ||
| Әкесі | Александр Стюарт | ||
| Анасы | Анна де Ла Тур | ||
| Жұбайы | Анна де Ла Тур | ||
| Балалары | Элеанор (Джин Эбернетиден) | ||
өңдеу  | |||
Джон Стюарт Александр Стюарт, Олбани герцогы мен Анна ұлы болды. Шотландияның королі бөлесі бола тұра, ол тақ мұрагері тізімінде король ұлынан кейін бірінші орында.
Жас кезі және регент атануы
1483 жылы әкесінің эмиграцияынан кейін Джон Францияда тұрып, француз әскерінде қызмет етті. 1513 жылы Флодден түбіндегі шайқаста, Шотландия патшасы IV Джеймс қайтыс болды, және королева Маргарита Тюдордың билігіне қанағаттанбаған шотландтық барондар монархтың ең жақын туысы ретінде Джон Стюартты әлі жас Яков V билігі кезінде регенттік кеңесті басшылыққа алу үшін шақырды. Шотландықтар француз королінің сарайымен тығыз байланысы бар және жартылай француз Олбани герцогының көмегімен, Англияға қарсы әскери қозғалыстарды жалғастыру үшін Францияның көмегіне жүгінбекші болады. Алайда, герцог 1515 жылғы 16 мамырда Шотландияға оралғанда, ол француз әскерлерімен бірге емес, ағылшындармен бітімге келуін қалайтын тілегімен келді: Франция осы уақытта императорға қарсы күресте Англияның одақтасы болды.
Сыртқы саясаты
Шотландияда билік еткен кезеңнің басында, Олбани герцогы шотландықтарды Англияға қарсы агрессиялық әрекеттерден ұстауға мәжбүр болды. Сонымен қатар, ол франко-ағылшындық блокты жоюға тырысты. 1517 жылы герцог одақтастықты жаңғырту туралы келіссөздер жүргізу үшін Францияға барды және оның француз королімен Руан шартын жасасуға 1517 жылғы 26 тамызда қолы жетті: Әрбір жаққа ағылшын агрессиясы болған жағдайда көмекке келу міндеттелді, одақ V Джеймс пен I Франсуаның қыздарының біреуімен некелесу арқылы бекітілуі тиіс еді. Алайда, Олбанидің Шотландияға қайтуы кейінге қалдырылды: талабы бойынша I Франсуа герцогты Францияда ұстады. Тек 1521 жылы ағылшын-француз бітімі аяқталғаннан кейін Джон Стюарт Шотландияға оралды.
1522 жылы Руан шарты екі жақ тарапынан ратификацияланды, ал регент Англияға басып кіруге дайындықтарын бастады. Алайда, 1522 жылғы жазда Олбани герцогы жинаған жасақ Англияға қарсы әскери іс-шараларға қатысудан бас тартты: шотландықтар Франциядан нақты әскери қолдаудың болмауынанаразы болды, сонымен қатар, шотланд ақсүйектерінің арасында проағылшындық рай күшейді. Олбани Францияға баруға мәжбүр болды және 1523 жылы бес мыңға жуық француз экспедициялық корпусымен оралды. Бірақ жаңа жорық та сәтсіз болды: шотландық әскер 1523 жылдың қазан айының аяғында ағылшындардың аумағына кіргенде, алға жылжудан бас тартты, сосын Олбани әскерді кері қайтаруға мәжбүр болды. Көп ұзамай, шотланд парламентінің өтініші бойынша француз бөлімшелері елден кетіп қалды. 1522–1523 экспедицияларының ыдырауы. франко-шотландық одағы дағдарысын көрсетіп, шотланд ақсүйектерінің Англиямен жақындасу идеясына деген көзқарасын арттырды.
Папа сарайымен Олбани герцогының тығыз байланыстары (герцогтың әйелінің сіңлісі папа жиенінің әйелі болды) оған 1519 жылы шотландық шіркеу иерархиясында бос лауазымдарды толтыруға кандидаттарын ұсыну үшін Шотландия королінің құқығын растауға қол жеткізуге мүмкіндік берді, бұл шіркеудің және оның корольдік табыстарына іс жүзінде толық бағынуына әкелді.
Ішкі саясаты
1515 жылы Шотландияға регент ретінде келіп, Олбани герцогы жас король V Джеймстің айналасындағы билік үшін күрестің ортасынан шыға келді. Регенттің батыл әрекеті — Ангус графын елден қуу және Англия королінің айдап салуына түскен оңтүстік-шотландық барондардың көтерілістерін басуы елде бейбітшілік орнатуға мүмкіндік берді. Олбани герцогының шотланд ақсүйектеріне саяси қатынасы икемділігімен ерекшеленді: күшпен басылған көтеріліс қанағаттанбаған барондарға жеңілдіктермен үйлесті және ымыраға ынталанды. Регент жас патшаға адал болып қалды. Мұның бәрі Олбанидің билігіне шотланд қоғамының кең топтарында жеткілікті берік қолдау табуына мүмкіндік берді.
Олбани 1517–1521 жылдары Францияда болғанда Шотландия үкіметін басқарды. Алайда, регенттің болмауы тез арада әртүрлі ақсүйекті топтар арасында, бірінші кезекте, Арран мен Ангус арасындағы қарама-қайшылықтардың қайталануына әкелді. Тек 1521 жылы ғана Олбанидің қайтып келуі жауласушы топтардың татуласуына мүмкіндік берді.
1520 жылдардың ортасында Олбанияның сыртқы саясатының дәйекті француздық бағыты және оның сарайын ұстау үшін регенттің үлкен шығындары, Францияға сапарлары және Шотландияда француз әскерлерін ұстауы шотландтық ақсүйектердің кейбіреулері наразы болды. Англияның королі қаржыландырған Ангус графы басқарған Англиямен жақындасуды жақтаушылардың партиясы күшейе түсті. 1524 жылы герцогтың Францияға кезекті сапары Ангустқа шабуылға көшуіне мүмкіндік берді: 1524 жылғы 1 тамызда регенттіктің аяқталуы және король V Джеймс тәуелсіз билігінің басталуы туралы жарияланды. Шын мәнінде, билікті жас патшаны өзінің қамалында ұстаған Ангус басып алды. Олбани герцогы Францияда қалуға мәжбүр болды.
Олбанидің Франциядағы әрекеті
Францияға, ал кейінірек Римге көшуіне қарамастан, 1536 жылы қайтыс болғанға дейін Олбани герцогы Шотландияға көмек көрсетуді жалғастырды. Ол шын мәнінде құрлықтық Еуропадағы шотланд патшасының өкілі болды. Олбанидің ықпалының арқасында, шотланд саудагерлер француздық Дьеп портында баж салығынан босатылды. Шотландия, Франция және папалық одақтың ұдайы жақтаушысы болғандықтан, 1527 жылы Олбани герцогы папа VII Клементтің туысы Екатерина Медичи мен V Джеймстің некелерін құруды ұсынды. Алайда бұл мәселе бойынша ұзақ келіссөздер сәтті болмады: папа өзінің жиенін фрацуздық ханзадаға, болашақ король II Генриге беруді шешті. Дегенмен, некені өтеуі ретінде, Олбани папалықтан бұрын-соңды болмаған шешімге қолы жетті: шотланд дінбасыларына жылына 10 мың фунт стерлинг мөлшерінде корольдік қазынаның пайдасына тұрақты салық енгізу.
Олбани герцогы Шотландияның регенті ретінде және одан кейінгі дипломатиялық қызметі Шотландия мемлекетінің дамуына жалпы оң әсерін тигізді. Өзінің ымыраға келу саясатына арқасында, кәмелет жасына келмеген патша Яков V-нің кезеңінің басым бөлігінде Шотландияда тұрақтылық пен тыныштықты сақтай алды.
Неке
- (1505) Анна де Ла Тур, Овернь графинясы, Овернь графы III Жанның қызы.
Анна анасы жағынан Олбани герцогының бөлесі болды. Балалары болмады. Оның қайтыс болуына байланысты корольдің жақын туысы және Шотландия тағына нақты мұрагері болып саналды.
Әдебиет
- Donaldson, G. Scotland: James V—James VII, 1965
- Stuart, M.W. The Scot who was a Frenchman, 1940
Сілтеме
- Джон Стюарт, 2-ші Олбани герцогы туралы The Peerage.com. сайтында
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Dzhon Styuart agylsh John Stewart 1481 zhyl 2 shilde 1536 zhyl 1505 zhyldan bastap 2 Olbani gercogy zhәne March grafy 1515 1524 zhyldary korol V Dzhejmstin kәmelet zhasyna tolmagan kezdegi Shotlandiyanyn regenti Dzhon Styuart John StewartLauazymyTu Shotlandiyanyn regenti1514 1524Monarh V Dzhejms2 Izashary Aleksandr StyuartIzbasary lauazym zhojyldy2 Izashary Aleksandr StyuartIzbasary lauazym zhojyldyӨmirbayanyDүniege kelui 1481 1481 OvernҚajtys boluy 2 shilde 1536 1536 07 02 MireflyorDinastiya StyuarttarӘkesi Aleksandr StyuartAnasy Anna de La TurZhubajy Anna de La TurBalalary Eleanor Dzhin Ebernetiden ondeu Dzhon Styuart Aleksandr Styuart Olbani gercogy men Anna uly boldy Shotlandiyanyn koroli bolesi bola tura ol tak murageri tiziminde korol ulynan kejin birinshi orynda Zhas kezi zhәne regent atanuy1483 zhyly әkesinin emigraciyaynan kejin Dzhon Franciyada turyp francuz әskerinde kyzmet etti 1513 zhyly Flodden tүbindegi shajkasta Shotlandiya patshasy IV Dzhejms kajtys boldy zhәne koroleva Margarita Tyudordyn biligine kanagattanbagan shotlandtyk barondar monarhtyn en zhakyn tuysy retinde Dzhon Styuartty әli zhas Yakov V biligi kezinde regenttik kenesti basshylykka alu үshin shakyrdy Shotlandyktar francuz korolinin sarajymen tygyz bajlanysy bar zhәne zhartylaj francuz Olbani gercogynyn komegimen Angliyaga karsy әskeri kozgalystardy zhalgastyru үshin Franciyanyn komegine zhүginbekshi bolady Alajda gercog 1515 zhylgy 16 mamyrda Shotlandiyaga oralganda ol francuz әskerlerimen birge emes agylshyndarmen bitimge keluin kalajtyn tilegimen keldi Franciya osy uakytta imperatorga karsy kүreste Angliyanyn odaktasy boldy Syrtky sayasatyShotlandiyada bilik etken kezennin basynda Olbani gercogy shotlandyktardy Angliyaga karsy agressiyalyk әreketterden ustauga mәzhbүr boldy Sonymen katar ol franko agylshyndyk blokty zhoyuga tyrysty 1517 zhyly gercog odaktastykty zhangyrtu turaly kelissozder zhүrgizu үshin Franciyaga bardy zhәne onyn francuz korolimen Ruan shartyn zhasasuga 1517 zhylgy 26 tamyzda koly zhetti Әrbir zhakka agylshyn agressiyasy bolgan zhagdajda komekke kelu mindetteldi odak V Dzhejms pen I Fransuanyn kyzdarynyn bireuimen nekelesu arkyly bekitilui tiis edi Alajda Olbanidin Shotlandiyaga kajtuy kejinge kaldyryldy talaby bojynsha I Fransua gercogty Franciyada ustady Tek 1521 zhyly agylshyn francuz bitimi ayaktalgannan kejin Dzhon Styuart Shotlandiyaga oraldy 1522 zhyly Ruan sharty eki zhak tarapynan ratifikaciyalandy al regent Angliyaga basyp kiruge dajyndyktaryn bastady Alajda 1522 zhylgy zhazda Olbani gercogy zhinagan zhasak Angliyaga karsy әskeri is sharalarga katysudan bas tartty shotlandyktar Franciyadan nakty әskeri koldaudyn bolmauynanarazy boldy sonymen katar shotland aksүjekterinin arasynda proagylshyndyk raj kүshejdi Olbani Franciyaga baruga mәzhbүr boldy zhәne 1523 zhyly bes mynga zhuyk francuz ekspediciyalyk korpusymen oraldy Birak zhana zhoryk ta sәtsiz boldy shotlandyk әsker 1523 zhyldyn kazan ajynyn ayagynda agylshyndardyn aumagyna kirgende alga zhylzhudan bas tartty sosyn Olbani әskerdi keri kajtaruga mәzhbүr boldy Kop uzamaj shotland parlamentinin otinishi bojynsha francuz bolimsheleri elden ketip kaldy 1522 1523 ekspediciyalarynyn ydyrauy franko shotlandyk odagy dagdarysyn korsetip shotland aksүjekterinin Angliyamen zhakyndasu ideyasyna degen kozkarasyn arttyrdy Papa sarajymen Olbani gercogynyn tygyz bajlanystary gercogtyn әjelinin sinlisi papa zhieninin әjeli boldy ogan 1519 zhyly shotlandyk shirkeu ierarhiyasynda bos lauazymdardy toltyruga kandidattaryn usynu үshin Shotlandiya korolinin kukygyn rastauga kol zhetkizuge mүmkindik berdi bul shirkeudin zhәne onyn koroldik tabystaryna is zhүzinde tolyk bagynuyna әkeldi Ishki sayasaty1515 zhyly Shotlandiyaga regent retinde kelip Olbani gercogy zhas korol V Dzhejmstin ajnalasyndagy bilik үshin kүrestin ortasynan shyga keldi Regenttin batyl әreketi Angus grafyn elden kuu zhәne Angliya korolinin ajdap saluyna tүsken ontүstik shotlandyk barondardyn koterilisterin basuy elde bejbitshilik ornatuga mүmkindik berdi Olbani gercogynyn shotland aksүjekterine sayasi katynasy ikemdiligimen erekshelendi kүshpen basylgan koterilis kanagattanbagan barondarga zhenildiktermen үjlesti zhәne ymyraga yntalandy Regent zhas patshaga adal bolyp kaldy Munyn bәri Olbanidin biligine shotland kogamynyn ken toptarynda zhetkilikti berik koldau tabuyna mүmkindik berdi Olbani 1517 1521 zhyldary Franciyada bolganda Shotlandiya үkimetin baskardy Alajda regenttin bolmauy tez arada әrtүrli aksүjekti toptar arasynda birinshi kezekte Arran men Angus arasyndagy karama kajshylyktardyn kajtalanuyna әkeldi Tek 1521 zhyly gana Olbanidin kajtyp kelui zhaulasushy toptardyn tatulasuyna mүmkindik berdi 1520 zhyldardyn ortasynda Olbaniyanyn syrtky sayasatynyn dәjekti francuzdyk bagyty zhәne onyn sarajyn ustau үshin regenttin үlken shygyndary Franciyaga saparlary zhәne Shotlandiyada francuz әskerlerin ustauy shotlandtyk aksүjekterdin kejbireuleri narazy boldy Angliyanyn koroli karzhylandyrgan Angus grafy baskargan Angliyamen zhakyndasudy zhaktaushylardyn partiyasy kүsheje tүsti 1524 zhyly gercogtyn Franciyaga kezekti sapary Angustka shabuylga koshuine mүmkindik berdi 1524 zhylgy 1 tamyzda regenttiktin ayaktaluy zhәne korol V Dzhejms tәuelsiz biliginin bastaluy turaly zhariyalandy Shyn mәninde bilikti zhas patshany ozinin kamalynda ustagan Angus basyp aldy Olbani gercogy Franciyada kaluga mәzhbүr boldy Olbanidin Franciyadagy әreketiFranciyaga al kejinirek Rimge koshuine karamastan 1536 zhyly kajtys bolganga dejin Olbani gercogy Shotlandiyaga komek korsetudi zhalgastyrdy Ol shyn mәninde kurlyktyk Europadagy shotland patshasynyn okili boldy Olbanidin ykpalynyn arkasynda shotland saudagerler francuzdyk Dep portynda bazh salygynan bosatyldy Shotlandiya Franciya zhәne papalyk odaktyn udajy zhaktaushysy bolgandyktan 1527 zhyly Olbani gercogy papa VII Klementtin tuysy Ekaterina Medichi men V Dzhejmstin nekelerin kurudy usyndy Alajda bul mәsele bojynsha uzak kelissozder sәtti bolmady papa ozinin zhienin fracuzdyk hanzadaga bolashak korol II Genrige berudi sheshti Degenmen nekeni oteui retinde Olbani papalyktan buryn sondy bolmagan sheshimge koly zhetti shotland dinbasylaryna zhylyna 10 myn funt sterling molsherinde koroldik kazynanyn pajdasyna turakty salyk engizu Olbani gercogy Shotlandiyanyn regenti retinde zhәne odan kejingi diplomatiyalyk kyzmeti Shotlandiya memleketinin damuyna zhalpy on әserin tigizdi Өzinin ymyraga kelu sayasatyna arkasynda kәmelet zhasyna kelmegen patsha Yakov V nin kezeninin basym boliginde Shotlandiyada turaktylyk pen tynyshtykty saktaj aldy Neke 1505 Anna de La Tur Overn grafinyasy Overn grafy III Zhannyn kyzy Anna anasy zhagynan Olbani gercogynyn bolesi boldy Balalary bolmady Onyn kajtys boluyna bajlanysty koroldin zhakyn tuysy zhәne Shotlandiya tagyna nakty murageri bolyp sanaldy ӘdebietDonaldson G Scotland James V James VII 1965 Stuart M W The Scot who was a Frenchman 1940SiltemeDzhon Styuart 2 shi Olbani gercogy turaly The Peerage com sajtynda