Флодден түбіндегі шайқас (ағыл.Flodden) (9 қыркүйек 1513 ж.) — Итальяндық соғыс кезіндегі Англия мен Шотландия әскерлері арасындағы шайқас. Шотландия әскерінің осы шайқаста жеңіліске ұшырауы Шотландияда король Яков V кәмелет жасына толмаған кезеңінде елеулі ішкі саяси дағдарысқа себеп болды.
Флодден түбіндегі шайқас | |||
Негізгі қақтығыс: | |||
Дата | |||
---|---|---|---|
Орын | Флодден (солтүстік , Англия) | ||
Нәтиже | Англияның толық жеңісі | ||
Қарсыластар | |||
| |||
Қолбасшылары | |||
| |||
Тараптар күші | |||
| |||
Шығындар | |||
| |||
Соғыс алдындағы әскери істер
Шартқа сәйкес Шотландия 1513 жылдың ортасында корольдің ағылшын әскері Францияға басып кірген кезде Шотландия ескі одақтасты қолдау үшін соғыс қимылдарды бастауға мәжбүр болды. 22 тамызда 1513 жылы Яков IV бастаған үлкен (кейбіреулердің бағалауымен 60 мыңға жуық адам) шотланд әскері Англияның шекарасынан өтті. Армиямен бірге Эдинбург қамалынан заманауи ауыр артиллерия 6 кулеврин мен 6 жартылай кулеврин барды. Шотландтық әскерлер тез арада Англияның шекарадағы қамалдарын - , Уарк, , басып алды, бірақ жаудың жеріне терең енуге асықпады. Мүмкін Яков IV Англияға ауқымды соғыс қимылдарын жасағысы келмеді, тек Шотландияның Францияның алдында міндеттемелерін орындауын ғана көрсетуге тырысты. Алайда, ағылшындардың ондай ниеті болған жоқ: Генрих VIII Франциядағы соғысқа бара жатып, солтүстіктегі графтықтарды қорғауды талантты қолбасшы тапсырды. Ол саны жағынан ауқымды жасақ жинай алды және жаңбырлы ауа райына қарамастан шотландықтарға қарай ат басын бұрды. Сонымен қатар, адмирал Англия флоты, ағылшын әскеріне жеңіл артиллерияны жеткізіп берді.
Екі жақтың жағдайы
Таңертең 1513 жылы 9 қыркүйекте шотланд әскерлері Тилл өзенінің батыс жағалауында жақсы қорғалған лагерде орналасты. Ағылшын әскері өзенің шығыс жағалауы арқылы Тиллді күтпеген жерден өтіп, шабуыл жасады. Шотланд әскері лагерьді тастауға мәжбүр болды және Флодден белестерінің биік жерлеріне шықты. Қарсыластар әскерлерінің саны шамамен 20-25 мың адамға тең болғанымен, шотландықтардың артиллериясы ауыр және маневр жасауға қиын болғанда, ағылшындарда шотландықтардан асып түсетін жеңіл кеме зеңбіректерімен қаруланған.
Шайқас барысы
Шайқас артиллериялық атыспен басталды. Шын мәнінде, Флодден шайқасында әскери іс-қимыл тарихында алғаш рет артиллерия шайқастың нәтижесін шешті: ағылшындардың жеңіл және нақты зеңбіректері шотландықтардың арбиған артиллериясын тез бомбылап жіберді, бұл соңғыларды белесті тастап, шабуыл жасауға мәжбүр етті. Яков IV өте қуатты және әскерді байсалдылықпен басқаруға өзіне сенімді болды: ол басқа жасақтарға қырғында стратегия мен тактиканы өз бетінше анықтауға мүмкіндік беру үшін ұрысқа алғашқылардың бірі болып ұмтылды. Жаңбыр мен лай батпақтың әсерінен садақшылар мен атты әскер жарамсыз болды, ал шайқас тезірек қарбаласқа айналды. Шотландтық рыцарялар көп жерлерде тиімсіз қару ұзын найзалармен қаруланған болатын. Дегенмен, шайқас өте қатал және ұзақ болды. Шотландықтардың сол қанатын бастаған қарама-қарсы ағылшын жасағын айдап тастай алды. Оң қанаттағы мен Леннокс басқарған таулы жасақ кескілескен айқаста жеңілді. Шотландия армиясының орталық қанатын басшылық еткен король Яков IV ағылшындардың қолдарынан қаза тапты. Тек түнде ғана шайқас аяқталды: шотланд әскері үлкен шығынға ұшырап, толығымен талқандалды: 10 мыңға жуық шотландықтар қаза тапты, бұл ағылшындардан кем дегенде үш есе көп болды. Оның үстіне, ұрыс алаңында Яков IV, оның ұлы Александр Стюарт, Аргайл, Леннокс, Ботвелл графтары және тағы басқалар - шотландтық рыцарлардың барлығы дерлік қалды.
Генрих VIII-нің әйелі , күйеуі болмаған кезде, Англияның регенті болған, Флоддендегі жеңісті мақтан тұтып, тіпті патшаға сыйлық ретінде - Яков IV-нің қанды жейдесін жіберді.
Флодден шайқасының мәні
Флоддендегі жеңіліс Шотландияны ұзақ уақытқа шығарып тастады. Патшаның қаза болуы Яков V-нің кәмелет жасына толмаған кезінде Шотландияда ұзақ уақытқа созылған ішкі саяси дағдарысқа алып келді. Англия патшасы Еуропада белсенді сыртқы саясат жүргізуге, көбінесе одақтастарының көзқарасын ескермеуге мүмкіндік беретін ағылшындық әскердің беделі көтерілді.
Дереккөздер
Бұл мақалада дереккөздер жетіспейді. Ақпарат тексерілуі керек немесе мақала жойылуға ұсынылады. Сіз бұл мақаланы өңдеп үлес қоса аласыз: ол үшін сенімді дереккөздерге сілтеме жасау керек. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Flodden tүbindegi shajkas agyl Flodden 9 kyrkүjek 1513 zh Italyandyk sogys kezindegi Angliya men Shotlandiya әskerleri arasyndagy shajkas Shotlandiya әskerinin osy shajkasta zheniliske ushyrauy Shotlandiyada korol Yakov V kәmelet zhasyna tolmagan kezeninde eleuli ishki sayasi dagdaryska sebep boldy Flodden tүbindegi shajkasNegizgi kaktygys Data9 kyrkүjek 1513OrynFlodden soltүstik Angliya NәtizheAngliyanyn tolyk zhenisiҚarsylastarShotlandiya AngliyaҚolbasshylaryYakov IV Taraptar kүshisham 25 000 adam sham 25 000 adamShygyndar10 000 adam 1 500 4 000 adamBul үlgini koru talkylau ondeuSogys aldyndagy әskeri isterShartka sәjkes Shotlandiya 1513 zhyldyn ortasynda koroldin agylshyn әskeri Franciyaga basyp kirgen kezde Shotlandiya eski odaktasty koldau үshin sogys kimyldardy bastauga mәzhbүr boldy 22 tamyzda 1513 zhyly Yakov IV bastagan үlken kejbireulerdin bagalauymen 60 mynga zhuyk adam shotland әskeri Angliyanyn shekarasynan otti Armiyamen birge Edinburg kamalynan zamanaui auyr artilleriya 6 kulevrin men 6 zhartylaj kulevrin bardy Shotlandtyk әskerler tez arada Angliyanyn shekaradagy kamaldaryn Uark basyp aldy birak zhaudyn zherine teren enuge asykpady Mүmkin Yakov IV Angliyaga aukymdy sogys kimyldaryn zhasagysy kelmedi tek Shotlandiyanyn Franciyanyn aldynda mindettemelerin oryndauyn gana korsetuge tyrysty Alajda agylshyndardyn ondaj nieti bolgan zhok Genrih VIII Franciyadagy sogyska bara zhatyp soltүstiktegi graftyktardy korgaudy talantty kolbasshy tapsyrdy Ol sany zhagynan aukymdy zhasak zhinaj aldy zhәne zhanbyrly aua rajyna karamastan shotlandyktarga karaj at basyn burdy Sonymen katar admiral Angliya floty agylshyn әskerine zhenil artilleriyany zhetkizip berdi Eki zhaktyn zhagdajyTanerten 1513 zhyly 9 kyrkүjekte shotland әskerleri Till ozeninin batys zhagalauynda zhaksy korgalgan lagerde ornalasty Agylshyn әskeri ozenin shygys zhagalauy arkyly Tilldi kүtpegen zherden otip shabuyl zhasady Shotland әskeri lagerdi tastauga mәzhbүr boldy zhәne Flodden belesterinin biik zherlerine shykty Қarsylastar әskerlerinin sany shamamen 20 25 myn adamga ten bolganymen shotlandyktardyn artilleriyasy auyr zhәne manevr zhasauga kiyn bolganda agylshyndarda shotlandyktardan asyp tүsetin zhenil keme zenbirekterimen karulangan Shajkas barysyShajkas artilleriyalyk atyspen bastaldy Shyn mәninde Flodden shajkasynda әskeri is kimyl tarihynda algash ret artilleriya shajkastyn nәtizhesin sheshti agylshyndardyn zhenil zhәne nakty zenbirekteri shotlandyktardyn arbigan artilleriyasyn tez bombylap zhiberdi bul songylardy belesti tastap shabuyl zhasauga mәzhbүr etti Yakov IV ote kuatty zhәne әskerdi bajsaldylykpen baskaruga ozine senimdi boldy ol baska zhasaktarga kyrgynda strategiya men taktikany oz betinshe anyktauga mүmkindik beru үshin uryska algashkylardyn biri bolyp umtyldy Zhanbyr men laj batpaktyn әserinen sadakshylar men atty әsker zharamsyz boldy al shajkas tezirek karbalaska ajnaldy Shotlandtyk rycaryalar kop zherlerde tiimsiz karu uzyn najzalarmen karulangan bolatyn Degenmen shajkas ote katal zhәne uzak boldy Shotlandyktardyn sol kanatyn bastagan karama karsy agylshyn zhasagyn ajdap tastaj aldy On kanattagy men Lennoks baskargan tauly zhasak keskilesken ajkasta zhenildi Shotlandiya armiyasynyn ortalyk kanatyn basshylyk etken korol Yakov IV agylshyndardyn koldarynan kaza tapty Tek tүnde gana shajkas ayaktaldy shotland әskeri үlken shygynga ushyrap tolygymen talkandaldy 10 mynga zhuyk shotlandyktar kaza tapty bul agylshyndardan kem degende үsh ese kop boldy Onyn үstine urys alanynda Yakov IV onyn uly Aleksandr Styuart Argajl Lennoks Botvell graftary zhәne tagy baskalar shotlandtyk rycarlardyn barlygy derlik kaldy Genrih VIII nin әjeli kүjeui bolmagan kezde Angliyanyn regenti bolgan Floddendegi zhenisti maktan tutyp tipti patshaga syjlyk retinde Yakov IV nin kandy zhejdesin zhiberdi Flodden shajkasynyn mәniFloddendegi zhenilis Shotlandiyany uzak uakytka shygaryp tastady Patshanyn kaza boluy Yakov V nin kәmelet zhasyna tolmagan kezinde Shotlandiyada uzak uakytka sozylgan ishki sayasi dagdaryska alyp keldi Angliya patshasy Europada belsendi syrtky sayasat zhүrgizuge kobinese odaktastarynyn kozkarasyn eskermeuge mүmkindik beretin agylshyndyk әskerdin bedeli koterildi DerekkozderBul makalada derekkozder zhetispejdi Akparat tekserilui kerek nemese makala zhojyluga usynylady Siz bul makalany ondep үles kosa alasyz ol үshin senimdi derekkozderge silteme zhasau kerek