Гуан (гуанг) — Гананың орталық және оңтүстік аймақтарында тұратын ақан халықтарының бір тобы. Жалпы саны 800 мыңнан астам адам болса, оның 600 мыңы гонжалар.
Гуан | |
гуанг | |
Бүкіл халықтың саны | |
---|---|
800 000 | |
Ең көп таралған аймақтар | |
Тілдері | |
| |
Діні | |
Тілі
Тано ква тілдерінің тармағының тобын құрайтын сөйлейді. Жазуы латын әліпбиіне негізделген. де кең тараған.
Діні
60%-дан астамы христиандар (протестанттар мен католиктер), қалғандары христиан-африкалық шіркеулер мен секталардың жақтаушылары, дәстүрлі наным-сенімдерін сақтайды, эфуту арасында сүнниттік мұсылмандар бар.
Тарихы
Гуандар XII-XIV ғасырларда Вольта өзенінің бойымен Гвинея шығанағы жағалауына көшіп келген қоныс аударушылар - протоакандардың бірінші толқынының ұрпақтары болып саналады. Оңтүстік гуандардың ішінен тек эфутулар ғана 18 ғасырда Фанти федерациясының құрамында болған отаршылдыққа дейінгі кезеңде өздерінің көсемдігін (Оман) Фету (Огуаа) құрды, қалғандары Ақан халқының едәуір бөлігін құрады. 1742-1826 жылдары Ашанти конфедерациясының бөлігі болған Акваму және Аквапим құрылымдары болды.
Кәсібі
Негізгі дәстүрлі кәсібі – қолмен өңдейтін егіншілік (ямс, маниок, жүгері, күріш, банан, көкөністер, қазір гуанның көп бөлігі какао өсірумен айналысады), ұсақ мал мен құс өсіру, балық аулау бар. Қолөнердің ішінен ұсталық, керамика, тоқымашылық, ағаш ою өнері дамыған.
Өмір салты
Дәстүрлі қоғамдық ұйымның негізін бас діни қызметкерлер басқаратын ауылдық және көпбалалы қауымдар құрады. Саяси институттар мен әскери ұйым ақандардан алынған. Неке келісімі вирилокальды, туыстық санау патрилинейлік.
Ата-бабалар культі, табиғаттың жанды күштері, ұлы рух Отуту, фетишизм кең таралған. Сиқыршылық пен бақсылыққа деген сенім бар. Жыл сайын (тамыз айының аяғынан желтоқсанға дейін) Охум (Эба, Бба) ямс фестивалі өтеді.
Елді мекендер жинақы орналасқан. Дәстүрлі тұрғын үйлер жоспары тікбұрышты, ағаш сырықтардан жасалвп балшықпен қапталған, төбесі пальма жапырақтарынан немесе шиферден жасалған.
Дәстүрлі киімдері – жамбасқа орайтын мата бөлігі бүгінде ақан кентесімен (мерекелік ретінде) және еуропалық киімдермен ығыстырылуда.
Негізгі тағамдары - балық және көкөністер (жарма, бұқтырылған, қайнатылған, қуырылған және ащы дәмдеуіштермен пісірілген түйнектер).
Дереккөздер
- Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1933887
- Гуан https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/210686
- Значение слова гуан https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B3%D1%83%D0%B0%D0%BD
- Главная / Буква "Г" / http://knowledge.su/g/guan-
- народы мира / Гуан http://www.etnolog.ru/people.php?id=GUAN
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Guan guang Gananyn ortalyk zhәne ontүstik ajmaktarynda turatyn akan halyktarynyn bir toby Zhalpy sany 800 mynnan astam adam bolsa onyn 600 myny gonzhalar GuanguangBүkil halyktyn sany800 000En kop taralgan ajmaktar GanaTilderiDinihristiandykTiliTano kva tilderinin tarmagynyn tobyn kurajtyn sojlejdi Zhazuy latyn әlipbiine negizdelgen de ken taragan Dini60 dan astamy hristiandar protestanttar men katolikter kalgandary hristian afrikalyk shirkeuler men sektalardyn zhaktaushylary dәstүrli nanym senimderin saktajdy efutu arasynda sүnnittik musylmandar bar TarihyGuandar XII XIV gasyrlarda Volta ozeninin bojymen Gvineya shyganagy zhagalauyna koship kelgen konys audarushylar protoakandardyn birinshi tolkynynyn urpaktary bolyp sanalady Ontүstik guandardyn ishinen tek efutular gana 18 gasyrda Fanti federaciyasynyn kuramynda bolgan otarshyldykka dejingi kezende ozderinin kosemdigin Oman Fetu Oguaa kurdy kalgandary Akan halkynyn edәuir boligin kurady 1742 1826 zhyldary Ashanti konfederaciyasynyn boligi bolgan Akvamu zhәne Akvapim kurylymdary boldy KәsibiNegizgi dәstүrli kәsibi kolmen ondejtin eginshilik yams maniok zhүgeri kүrish banan kokonister kazir guannyn kop boligi kakao osirumen ajnalysady usak mal men kus osiru balyk aulau bar Қolonerdin ishinen ustalyk keramika tokymashylyk agash oyu oneri damygan Өmir saltyDәstүrli kogamdyk ujymnyn negizin bas dini kyzmetkerler baskaratyn auyldyk zhәne kopbalaly kauymdar kurady Sayasi instituttar men әskeri ujym akandardan alyngan Neke kelisimi virilokaldy tuystyk sanau patrilinejlik Ata babalar kulti tabigattyn zhandy kүshteri uly ruh Otutu fetishizm ken taralgan Sikyrshylyk pen baksylykka degen senim bar Zhyl sajyn tamyz ajynyn ayagynan zheltoksanga dejin Ohum Eba Bba yams festivali otedi Eldi mekender zhinaky ornalaskan Dәstүrli turgyn үjler zhospary tikburyshty agash syryktardan zhasalvp balshykpen kaptalgan tobesi palma zhapyraktarynan nemese shiferden zhasalgan Dәstүrli kiimderi zhambaska orajtyn mata boligi bүginde akan kentesimen merekelik retinde zhәne europalyk kiimdermen ygystyryluda Negizgi tagamdary balyk zhәne kokonister zharma buktyrylgan kajnatylgan kuyrylgan zhәne ashy dәmdeuishtermen pisirilgen tүjnekter DerekkozderBolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 2017 https old bigenc ru ethnology text 1933887 Guan https dic academic ru dic nsf ruwiki 210686 Znachenie slova guan https xn b1algemdcsb xn p1ai wd D0 B3 D1 83 D0 B0 D0 BD Glavnaya Bukva G http knowledge su g guan narody mira Guan http www etnolog ru people php id GUAN