Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Гарифуна — Кариб аралдарында мекендейтін халық. Американдық және негроидтық нәсілдердің өкілдерінің қоспасы болатын метистер басым. Орталық Америка мен Кариб аралдарында шағын елдер өте көп болғандықтан, Гарифуналар Гондурас, Гватемала, Белиз, Гваделупа, Никарагуа және Сент-Винсент және Гренадин аралдарында, сондай-ақ, бірқатары Америка Құрама Штаттарында тұрады.
| Гарифуна | |
| Гаринагу | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
| 400 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Гондурас | 200 000 |
 АҚШ | ~ 200 000 |
 Белиз | 15 000 |
 Гватемала | 5000 |
 Никарагуа | 2000 |
| Тілдері | |
| Діні | |
| дәстүрлі нанымдар, католицизм | |
Тілі
Олар аравакан тілдерінің жағалау тармағының та-майпури тобының сөйлейді. Испан тілі де кең таралған, Белиз мен Никарагуада ағылшын-креол тілдері бар.
Діні
Көптеген гарифуналар әртүрлі шамандық және синкретикалық нанымдарды пайдаланады. Сонымен қатар, ресми түрде олар христиандар - жартылай католиктер, жартылай протестанттар. Католицизм испан және француз ықпалымен, ал протестантизм (англиканизм және методизм) британдықтармен байланысты.
Тарихы
Гарифуналар - Карибтердің (калипуна) ұрпақтары, олар Сент–Винсент аралын басып алып, аралға 1635 жылы апатқа ұшыраған испандық құлдық кемелерден келген аравактар мен қара нәсілділермен араласқан. Кейінірек аралға Барбадос, Сент-Люсий және басқалардан келген қара нәсілділер топтары қоныс аударды.
1797 жылы Гарифунды британдықтар Қазіргі Гондурас жағалауындағы Роатан аралына қоныстандырады, ол жерден көп ұзамай Орталық Американың жағалауын мекендеп, қазіргі Ливингстон, Пунта-Горда, Дангрига қалаларында елді мекендер құрылды.
Кәсібі
Дәстүрлі кәсіптері - аңшылық және қолмен атқарылатын егіншілік. Қазіргі гарифтер плантацияларда жалдамалы жұмыс істейді, балық аулаумен және фермерлік кәсіппен айналысады. Материалдық мәдениет белиздіктердің, гватемалалықтардың және гондурастардың мәдениетіне жақын.
Тұрмыс салты
Олар ауылдық қауымдастықтарда тұрады. Никарагуалық отбасыларда дәстүр бойынша маңызды шешімдерді ер адам қабылдайды және балаларға өздеріне қажетті мінез-құлықты сіңіреді. Көптеген отбасы мүшелері жиі бірге тұрады, мысалы, ата-әжелер мен нағашылар.
Ерлер костюмі кең шалбармен, сондай-ақ ашық түстермен сипатталады. Дененің жоғарғы бөлігінде түрлі-түсті маталардан жасалған жейделер қолданылады Әйелдерге арналған костюм үш бөліктен тұрады: «чегуиди» - блузка немесе түнгі көйлек, «гуду» - белдемше және орамал «музи». Блузкалар немесе түнгі көйлектердің жеңдері тар, жағасы төртбұрышты, шілтерлі және алдыңғы жағында түймелер бар. Белдемше түтік түрінде түзу болуы мүмкін немесе бірнеше жүздерден немесе жолақтардан басталуы мүмкін. Орамалдың ерекше діни мәні бар. Оны діни рәсімдерде қолдану өте маңызды, өйткені ол ата-бабаларды құрметтеу әрекетін білдіреді.
Тамақтың негізін - маниок, балық және теңіз жануарлары, кокос жаңғағы құрайды. Гарифуна тағамдары мен сусындары Орталық Американың байырғы дақылдары мен африкалық тағамдары, соның ішінде балық, тауық еті, маниок және бананды біріктіреді. Мачука, кокос сүті сорпасы мен қуырылған балық қосылған жасыл банан пюресі тағамы - дәстүрлі Гарифуна тағамы. Маниок наны көптеген тағамдармен бірге беріледі (тоқаш, банан наны және асқабақ наны).
Африкалық дәстүрлер музыкалық фольклорда да байқалады. Гарифунаның музыкалық стильдері соқпалы аспаптарды қолдануымен және праймеро (тенор) және сегунда (бас) барабан ырғақтарын біріктіретін ерекше барабанмен ойнауымен танымал.
Дереккөздер
- Agudelo Carlos Los garifunas, identidades y reivindicaciones de un pueblo afrodescendiente de América Central // Afrodescendencia: Aproximaciones contemporáneas desde América Latina y el Caribe. — P. 59–66.
- https://braxru.ru/375f8c0e/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%84%D1%83%D0%BD%D0%B0(қолжетпейтін сілтеме)
- https://dzen.ru/a/YRKXSvAO6jCid2ki
- https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2344841?ysclid=lptda6qg2d987182023
- https://travel-journal.ru/ethno/31/549/(қолжетпейтін сілтеме)
- https://globalsherpa.org/garifunas-garifuna/
- https://ru.thpanorama.com/articles/cultura-general/traje-garfuna-caractersticas-principales.html
- http://www.etnolog.ru/people.php?id=GARI
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Garifuna Karib araldarynda mekendejtin halyk Amerikandyk zhәne negroidtyk nәsilderdin okilderinin kospasy bolatyn metister basym Ortalyk Amerika men Karib araldarynda shagyn elder ote kop bolgandyktan Garifunalar Gonduras Gvatemala Beliz Gvadelupa Nikaragua zhәne Sent Vinsent zhәne Grenadin araldarynda sondaj ak birkatary Amerika Қurama Shtattarynda turady GarifunaGarinaguBүkil halyktyn sany400 000En kop taralgan ajmaktar Gonduras200 000 AҚSh 200 000 Beliz15 000 Gvatemala5000 Nikaragua2000Tilderi agylshyn tili ispan tiliDinidәstүrli nanymdar katolicizmTiliOlar aravakan tilderinin zhagalau tarmagynyn ta majpuri tobynyn sojlejdi Ispan tili de ken taralgan Beliz men Nikaraguada agylshyn kreol tilderi bar DiniKoptegen garifunalar әrtүrli shamandyk zhәne sinkretikalyk nanymdardy pajdalanady Sonymen katar resmi tүrde olar hristiandar zhartylaj katolikter zhartylaj protestanttar Katolicizm ispan zhәne francuz ykpalymen al protestantizm anglikanizm zhәne metodizm britandyktarmen bajlanysty TarihyGarifunalar Karibterdin kalipuna urpaktary olar Sent Vinsent aralyn basyp alyp aralga 1635 zhyly apatka ushyragan ispandyk kuldyk kemelerden kelgen aravaktar men kara nәsildilermen aralaskan Kejinirek aralga Barbados Sent Lyusij zhәne baskalardan kelgen kara nәsildiler toptary konys audardy 1797 zhyly Garifundy britandyktar Қazirgi Gonduras zhagalauyndagy Roatan aralyna konystandyrady ol zherden kop uzamaj Ortalyk Amerikanyn zhagalauyn mekendep kazirgi Livingston Punta Gorda Dangriga kalalarynda eldi mekender kuryldy KәsibiDәstүrli kәsipteri anshylyk zhәne kolmen atkarylatyn eginshilik Қazirgi garifter plantaciyalarda zhaldamaly zhumys istejdi balyk aulaumen zhәne fermerlik kәsippen ajnalysady Materialdyk mәdeniet belizdikterdin gvatemalalyktardyn zhәne gondurastardyn mәdenietine zhakyn Turmys saltyOlar auyldyk kauymdastyktarda turady Nikaragualyk otbasylarda dәstүr bojynsha manyzdy sheshimderdi er adam kabyldajdy zhәne balalarga ozderine kazhetti minez kulykty siniredi Koptegen otbasy mүsheleri zhii birge turady mysaly ata әzheler men nagashylar Erler kostyumi ken shalbarmen sondaj ak ashyk tүstermen sipattalady Denenin zhogargy boliginde tүrli tүsti matalardan zhasalgan zhejdeler koldanylady Әjelderge arnalgan kostyum үsh bolikten turady cheguidi bluzka nemese tүngi kojlek gudu beldemshe zhәne oramal muzi Bluzkalar nemese tүngi kojlekterdin zhenderi tar zhagasy tortburyshty shilterli zhәne aldyngy zhagynda tүjmeler bar Beldemshe tүtik tүrinde tүzu boluy mүmkin nemese birneshe zhүzderden nemese zholaktardan bastaluy mүmkin Oramaldyn erekshe dini mәni bar Ony dini rәsimderde koldanu ote manyzdy ojtkeni ol ata babalardy kurmetteu әreketin bildiredi Tamaktyn negizin maniok balyk zhәne teniz zhanuarlary kokos zhangagy kurajdy Garifuna tagamdary men susyndary Ortalyk Amerikanyn bajyrgy dakyldary men afrikalyk tagamdary sonyn ishinde balyk tauyk eti maniok zhәne banandy biriktiredi Machuka kokos sүti sorpasy men kuyrylgan balyk kosylgan zhasyl banan pyuresi tagamy dәstүrli Garifuna tagamy Maniok nany koptegen tagamdarmen birge beriledi tokash banan nany zhәne askabak nany Afrikalyk dәstүrler muzykalyk folklorda da bajkalady Garifunanyn muzykalyk stilderi sokpaly aspaptardy koldanuymen zhәne prajmero tenor zhәne segunda bas baraban yrgaktaryn biriktiretin erekshe barabanmen ojnauymen tanymal DerekkozderAgudelo Carlos Los garifunas identidades y reivindicaciones de un pueblo afrodescendiente de America Central Afrodescendencia Aproximaciones contemporaneas desde America Latina y el Caribe P 59 66 https braxru ru 375f8c0e D0 93 D0 B0 D1 80 D0 B8 D1 84 D1 83 D0 BD D0 B0 kolzhetpejtin silteme https dzen ru a YRKXSvAO6jCid2ki https old bigenc ru ethnology text 2344841 ysclid lptda6qg2d987182023 https travel journal ru ethno 31 549 kolzhetpejtin silteme https globalsherpa org garifunas garifuna https ru thpanorama com articles cultura general traje garfuna caractersticas principales html http www etnolog ru people php id GARI Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet