Бурабай кеніші

Бурабай кеніші, “Бурабай қазынасы” — Солтүстік Қазақстанда IV – V ғасырлардағы қабірден табылған материалдық мәдениет ескерткіштері. Бурабай орман техникумы маңынан құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде кездейсоқ ашылып, кейін А.Н. Бернштам зерттеген. Беті үлкен тас плитамен жабылған қабірдің ұзындығы 4,5 м, ені 1,5 м, тереңдігі 0,7 м. Оның ішінен адам сүйектерімен қатар, қоладан құйылған қазан, айылбас, темірден соғылған найза, ауыздық, 7 жебе ұшы, алтын мен күмістен жасалған түрлі әшекей бұйымдар, тастан, сүйек пен шыныдан істелген моншақтар, т.б. алынды.

Қазынаның арасындағы алтын тәті (диадема), сырғалар, қапсырмалар мен тұмаршалар өзінің орындалу әдісі мен әсемдігі жағынан көне дәуір қолөнерінің теңдессіз үлгілері болып саналады және түгелдей ежелгі ғұн тайпалары мәдениетіне жатады. Типологиялық тұрғыдан бұл бұйымдар сақ дәуірінің “аң стилінің” орнына келген “” үлгісіне жатады. Әшекей бұйымдарды түрлі асыл тастармен безендіру (инкрустация), оның негізгі бөлігіне ұсақ алтын түйіршіктер қондыру (зернь), т.б. тәсілдерді қолданумен ерекшеленетін бұл “стиль”, шын мәнінде, сонау сақ өнеріндегі “аң стилінен” бастау алады. Бурабай кеніші бұйымдарындағы көркемдік және тех. әдістер Қазақстан жеріндегі басқа ескерткіштерде де (Орталық Қазақстандағы Қарағаш, Қанаттас обалары) кездеседі. Ғалымдардың пайымдауынша, Бурабай кенішіндегі обада ғұн дәуірінің бай әрі батыр шонжарлар әулетінен шыққан ақсүйек әйел жерленген.

Дереккөздер

1. “Қазақ Энциклопедиясы”, 2 том
2. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8