Бигелді Жошыұлы (1860, Алматы облысы, Балқаш ауданы, Желтораңғы ауылы — 1933, сонда) — би, шешен, сынықшы. Батырлар әулетінен шыққан.
Ысты руынан шыққан.
Күрті, Балқаш, Бақанас, Топар, Іле өңірін жайлаған елдің әйгілі көшбасшысы. Қара қылды қақ жарған би, ақындар айтыстарының жеңімпазы, емші-сынықшы (“Біреуде ақың кетсе Бигелдіге бар, бір жерің сынса Бигелдіге бар” деген сөз қалған), мерген аңшы ретінде Жетісуда есімі құрметтелген. Бигелді би “Атаңды ұятқа қалдырма” деген ұлағатты қатаң қолданған. Бидің шешендік сөздері, мақал-нақылдары, өлең термелері ел аузында сақталған. Бигелдінің жақсы қасиеттері мен өнері баласы — Қазақстанның халық ақыны Балтағұл Бигелдиевның (1891 — 1981) бойынан жалғасын тапты.
Бигелді Жошыұлы туралы әңгіме
Сонымен Бигелді Жошыұлы ширек ғасырдай Күрті, Балқаш, Бақанас, Топар, іле өңіріне билік құрған айтулы шешен би боп өткен. 1933 жылы 73 жасында дүниеден қайткан. Бүгінде Бигелді биден қалған шешендік билік сөздер, , нақылдар, өлең-термелер, аңыз-әңгімелер сол Бигелді билік еткен ауыл, аудандардан көп кездеседі. 1965-68 жылдары сол аудандарда фольклорлық экспедидияда Жүргенде ел аузынан (әсіресе, Балтағұл Бигелдиевтің өзінен) жазып алған Бигелді бидің шешендік сөздері мен мақал, қанатты нақыл, термелері мына темендегідей:
- Арзымасқа алдырма,
- Аяғыңды шалдырма.
- Арзымасқа алдырып,
- Аяғыңнан шалдырып,
- Атаңды ұятқа қалдырма.
- Тектіменен дос болсаң,
- біледі.
- Тексізбенен дос болсаң,
- Өзіңді сыртқа тебеді.
- Әркімнің өз сүйгені бар,
- Ер жігіт елін сүйеді.
- Диқан жерін сүйеді,
- төлін сүйеді,
- Бақа көлін сүйеді,
- Бұлдырық шөлін сүйеді.
- Өз ауылыңның -
- Қыздары айдай көрінер,
- Ұлдары дардай көрінер,
- Құлыны тайдай көрінер,
- Тайлағы нардай көрінер,
- Торғайы тұрымтайдай көрінер,
- Үш ағайынды жігіттің.
- Отар-отар малы бар.
- Екі ағайынды жігіттің,
- Кере қарыс жалы бар.
- Жалғыз басты жігіттің,
- Шығар-шықпас жаны бар.
- жігіт болғаның,
- Қолбасшыңның арқасы.
- Жайсаң жігіт болғаның,
- Жолдасыңның арқасы.
Дереккөздер
- Баспа бас директоры:Әшірбек Көпіш Бәйдібек баба - Алып бәйтерек ұрпақтарының шежіресі. Ысты — Алматы: Издательство Өнер, 2003, 2005. — ISBN 9965-595-60-7.
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том
- Даланың дара ділмарлары.-Алматы: ЖШС "Қазақстан" баспа үйі", 2001, - 592 бет. ISBN 5-7667-5647
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bigeldi Zhoshyuly 1860 Almaty oblysy Balkash audany Zheltorangy auyly 1933 sonda bi sheshen synykshy Batyrlar әuletinen shykkan Ysty ruynan shykkan Kүrti Balkash Bakanas Topar Ile onirin zhajlagan eldin әjgili koshbasshysy Қara kyldy kak zhargan bi akyndar ajtystarynyn zhenimpazy emshi synykshy Bireude akyn ketse Bigeldige bar bir zherin synsa Bigeldige bar degen soz kalgan mergen anshy retinde Zhetisuda esimi kurmettelgen Bigeldi bi Atandy uyatka kaldyrma degen ulagatty katan koldangan Bidin sheshendik sozderi makal nakyldary olen termeleri el auzynda saktalgan Bigeldinin zhaksy kasietteri men oneri balasy Қazakstannyn halyk akyny Baltagul Bigeldievnyn 1891 1981 bojynan zhalgasyn tapty Bigeldi Zhoshyuly turaly әngimeSonymen Bigeldi Zhoshyuly shirek gasyrdaj Kүrti Balkash Bakanas Topar ile onirine bilik kurgan ajtuly sheshen bi bop otken 1933 zhyly 73 zhasynda dүnieden kajtkan Bүginde Bigeldi biden kalgan sheshendik bilik sozder nakyldar olen termeler anyz әngimeler sol Bigeldi bilik etken auyl audandardan kop kezdesedi 1965 68 zhyldary sol audandarda folklorlyk ekspedidiyada Zhүrgende el auzynan әsirese Baltagul Bigeldievtin ozinen zhazyp algan Bigeldi bidin sheshendik sozderi men makal kanatty nakyl termeleri myna temendegidej Arzymaska aldyrma Ayagyndy shaldyrma Arzymaska aldyryp Ayagynnan shaldyryp Atandy uyatka kaldyrma Tektimenen dos bolsan biledi Teksizbenen dos bolsan Өzindi syrtka tebedi Әjelinmen dos bolsan Otanyna bereke kiredi Bilimdimen dos bolsan Saskanda akyl beredi Әrkimnin oz sүjgeni bar Er zhigit elin sүjedi Dikan zherin sүjedi tolin sүjedi Baka kolin sүjedi Buldyryk sholin sүjedi Өz auylynnyn Қyzdary ajdaj koriner Ұldary dardaj koriner Қulyny tajdaj koriner Tajlagy nardaj koriner Torgajy turymtajdaj koriner Үsh agajyndy zhigittin Otar otar maly bar Eki agajyndy zhigittin Kere karys zhaly bar Zhalgyz basty zhigittin Shygar shykpas zhany bar zhigit bolganyn Қolbasshynnyn arkasy Zhajsan zhigit bolganyn Zholdasynnyn arkasy DerekkozderBaspa bas direktory Әshirbek Kopish Bәjdibek baba Alyp bәjterek urpaktarynyn shezhiresi Ysty Almaty Izdatelstvo Өner 2003 2005 ISBN 9965 595 60 7 Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 II tom Dalanyn dara dilmarlary Almaty ZhShS Қazakstan baspa үji 2001 592 bet ISBN 5 7667 5647Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz