Бақ Назарұлы Бақ батыр Жалпақ батыр туған өлген жылы белгісіз қазақ батыры Руы Тама Қарабурадағы Бақ батырға қойылған бе

Бақ Назарұлы, Бақ батыр, Жалпақ батыр (туған-өлген жылы белгісіз) - қазақ батыры. Руы Тама.

Бақ - ерекше жауырынды, кең иықты, нардай зор жігіт болыпты. Оның сыртқы келбетіне қарап жеңгелері атын тікелей атамай, тергей атап Жалпақ деп еркелете айтатын болған дейді. Осыдан Бақ аты тікелей аталмай, Жалпақ атымен тарихта қалады.

Бақтың апасы Аман хан әулетіне ұзатылған. Аман апасынан туған сұлтан (Өкінішке орай, әңгіме айтушылар толық атын атай алмай, бірде Қанішер Абылай десе, бірде Тәуке деп отырды) да хан тағына отырған.

Қазақтың тарихында Салқам Жәңгір атанған хан қайтыс болғаннан соң, оның екі баласы Уәлибақы мен Тәуке таққа таласады. Хан кеңесі Тәукені хан көтеріп, таққа отырғызады. Тәуке де өзінің маңына өзі секілді жаужүрек, алған бетінен қайтпайтын, «Сен тұр, мен атайын» дейтін қас батырларды жинаған. Сондай жандардың бірі, Тәукенің айтулы батырларының бірі болған Бақ батыр. Батырдың жауынан тайсалмайтын көзсіз мінезіне, қайталанбас ерлігіне сүйсінген хан оған Сырдың бойынан қыстау, Қаратаудың теріскейінен жайлау бөліп береді. Бұл кезеңде Тәуке хан Тәшкенді мекен қылады екен. Тәуке өлгенннен соң Бақ батыр Сауран жағына қарай көшіп кетеді. 1723 жылы жоңғарлар Сауранды алғанда Бақ батыр шегінген елмен бірге Хиуа жағына өтіп кетеді. Араға бірер жыл салып, өзінің отаны Сауранға қайтып келеді.

Қаратаудың асуынан өткен жерінде «Бақтың бауы» деген бау бар. Басы таудан басталып, Сауранның түбінен өтіп Сырға құятын өзенді « өзені» деп атайды. Осы өзеннің бойымен Бақтың көші жүрген көрінеді. Жайлауы мен қыстауын жалғастырар жол секілді бұл өзен. Бақ (Жалпақ) батыр Сырдың бойын қыстап жүрген. Оның қарауындағы елдің бір сәт балық аулап, маңайын тамақтандырғаны айтылады. Арал теңізінің шығыс бетінде Жалпақ атты арал болған. Қазір теңіз тартылғандықтан жермен теңесіп кеткен. Сол арал Бақ (Жалпақ) батырдың иелігіндегі жерлердің бірі еді деседі.

Бақ батырдың артынан тараған ұрпақтары - Тама тайпасының Дәулеткелді руының Жалпақ деген аталығын құрайды. Олар Түркістан облысының Созақ ауданын мекен етеді.

Дереккөздер

Бақ батыр Мұрағатталған 25 қыркүйектің 2016 жылы.

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Бақ батыр Мұрағатталған 25 қыркүйектің 2016 жылы.