Баба сұлтан, Баба хан (шамамен 16 ғасырдың 30-жылдары – 1582) – 16 ғасырдың 2-жартысында Орта Азиядағы аласапыран оқиғалардың бел ортасында болған тарихи тұлға, Шайбани әулетінің өкілі.
Ата тегі: Әбілхайыр хан – – Наурыз Ахмед (Барақ) хан – Баба сұлтан Самарқанды билеген әкесі қаза тапқан соң Түркістан өңіріне иелік еткен.
16 ғасырдың 70-жылдарынан бастап Мауераннахрда ықпалы күшейе бастаған Абдолла (Абдоллаһ ІІ) ханды биліктен тайдыруға әрекеттенді. Самарқанд, Ташкент түбінде болған шайқастарда 1578 жылы Абдолла хан әскерлерінен жеңіліске ұшырап, шегінуге мәжбүр болды. Қазақ ханы Ақназардың (Хақназар) қолдауына сүйенген Абдолла хан Ташкентті алып, Түркістан өңіріне жорық жасады. 1579 жылы тамызда Абдолла хан мен Баба сұлтанбейбіт келісімге келді. Баба сұлтанға Түркістан өңірі қайтарылды, бірақ оның Бұхар хандығына тәуелділігі сақталды. Баба сұлтан 1579 жылдың аяқ кезінде Абдолла ханға жаңа жорықтар ұйымдастырып, Ташкент билеушісі өлтірді. Абдолла ханға қарсы күресте Баба сұлтан Ақназар ханның билігіне наразы, бүлікшіл қазақ сұлтандарымен ( мен ) одақ құрды. Ол бойында 5 қазақ сұлтанын (оның ішінде Ақназардың 2 ұлын) өлтіріп, Бұзақұр сұлтанға Ақназарды өлтіруді тапсырады. Бірақ Баба сұлтан 1580 жылы Шығай хан мен Абдолла ханның қысымына шыдай алмай Ұлытауға қарай қашып, кейін (1582) маңғыттарды паналайды. Баба сұлтанның бұл әрекеттеріне наразы болған Тәуекел хан оның әскерін талқандап, өзін өлтіреді.
Баба сұлтанның Абдолла, Ұбайдолла, Абд ас-Саттар, Абд әл-Ғаффар және Абд әл-Латиф есімді ұлдары болған.
Дереккөздер
- Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х
- Оңтүстік Қазақстан облысының энциклопедиясы
- Материалы по истории казахских ханств XV — XVІІІ вв., А.-А., 1969;
- Хафиз-и Таныш ибн Мир Мухаммед Бухари, Шараф намаий-шахи, ч. 2, М., 1989;
- Абусеитова М.Х., Казахстан и Центральная [Азия] в ХV — ХVІІІ вв.: история, политика, дипломатия, А.-А., 1988.
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, I том
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Baba sultan Baba han shamamen 16 gasyrdyn 30 zhyldary 1582 16 gasyrdyn 2 zhartysynda Orta Aziyadagy alasapyran okigalardyn bel ortasynda bolgan tarihi tulga Shajbani әuletinin okili Ata tegi Әbilhajyr han Nauryz Ahmed Barak han Baba sultan Samarkandy bilegen әkesi kaza tapkan son Tүrkistan onirine ielik etken 16 gasyrdyn 70 zhyldarynan bastap Mauerannahrda ykpaly kүsheje bastagan Abdolla Abdollaһ II handy bilikten tajdyruga әrekettendi Samarkand Tashkent tүbinde bolgan shajkastarda 1578 zhyly Abdolla han әskerlerinen zheniliske ushyrap sheginuge mәzhbүr boldy Қazak hany Aknazardyn Haknazar koldauyna sүjengen Abdolla han Tashkentti alyp Tүrkistan onirine zhoryk zhasady 1579 zhyly tamyzda Abdolla han men Baba sultanbejbit kelisimge keldi Baba sultanga Tүrkistan oniri kajtaryldy birak onyn Buhar handygyna tәueldiligi saktaldy Baba sultan 1579 zhyldyn ayak kezinde Abdolla hanga zhana zhoryktar ujymdastyryp Tashkent bileushisi oltirdi Abdolla hanga karsy kүreste Baba sultan Aknazar hannyn biligine narazy bүlikshil kazak sultandarymen men odak kurdy Ol bojynda 5 kazak sultanyn onyn ishinde Aknazardyn 2 ulyn oltirip Buzakur sultanga Aknazardy oltirudi tapsyrady Birak Baba sultan 1580 zhyly Shygaj han men Abdolla hannyn kysymyna shydaj almaj Ұlytauga karaj kashyp kejin 1582 mangyttardy panalajdy Baba sultannyn bul әreketterine narazy bolgan Tәuekel han onyn әskerin talkandap ozin oltiredi Baba sultannyn Abdolla Ұbajdolla Abd as Sattar Abd әl Ғaffar zhәne Abd әl Latif esimdi uldary bolgan DerekkozderAjbyn Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy 2011 880 bet ISBN 9965 893 73 H Ontүstik Қazakstan oblysynyn enciklopediyasy Materialy po istorii kazahskih hanstv XV XVIII vv A A 1969 Hafiz i Tanysh ibn Mir Muhammed Buhari Sharaf namaij shahi ch 2 M 1989 Abuseitova M H Kazahstan i Centralnaya Aziya v HV HVIII vv istoriya politika diplomatiya A A 1988 Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 I tomBul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz