Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Артезиан суы — су өткізбейтін қабаттардың, немесе жарықтардың және қатты жыныстардың қуысындагы жер асты суы. Ол жер астындағы қысымда тұрады. Бұл — сапасы жағынан да жақсы су. Сондықтан сол аймақтагы елді сумен қамтамасыз етудің ең қолайлы көзі болып саналады
Артезиан суы — су өткізбейтін қабаттар арасында кездесетін арыны күшті жер асты суы. Латынша Artesіum; Францияның Артуа провинциясында мұндай су 12 ғасырдан бастап шыңырау құдық арқылы алынуына байланысты осылай аталған артезиан суы антропогенге дейінгі шөгінділерде жиналып, платформалар мен ойпаттардың, таулы өлкелердің синклинальді құрылымдарында артезиан алабын немесе беткейін құрайды. Мыңдаған метр тереңдікте жатуы мүмкін. Ұңғыма бұрғыланғанда, артезиан суы сулы қабаттың деңгейінен едәуір жоғары көтеріліп, жер бетіне төгіледі, кейде фонтанша атқылайды. Грунт суымен салыстырғанда артезиан суының режимі тұрақты, минералдылығы әркелкі, сапасы көбінесе жоғары болады. Тау бөктерінде артезиан алаптарының шет жақтарында артезиан суы тұщы келеді, су минералдылығы 1 г/л-ден аспайды, ал оның орталық бөлігінде, әсіресе тұзды шөгінділер арасында судың минералдығы 260 – 320 г/л-ге жетеді. Ал температурасы 20ӘС-тан 100ӘС-қа дейін болады, кейде одан да асады. Қазақстанның көптеген аудандарында Артезиан суының мол қоры бар. Ол су көздері елді мекендерді ауыз сумен қамтамасыз етуге, мал жайылымдарын суландыруға, егін суаруға кеңінен пайдаланылады. Артезиан құдығы – жер астынан артезиан суын алу үшін бұрғыланған ұңғыма немесе қазылған құдық. Артезиан құдығы біздің заманымыздан бұрынғы Мысырда, Қытайда пайдаланылған. Қазақстанда артезиан құдығы 19 ғасырдан бастап қазылды. Қазіргі кезде арнаулы қондырғылармен бұрғыланады және оның тереңдігі жүздеген метрге жетеді. Су арыны әлсіз болып, өздігінен шықпаса, артезиан құдығына сорғы орнатылады. Жер асты қабаттары берік тау жыныстарынан тұратын болса, артезиан құдығының қабырғасы шегенделмейді. Борпылдақ, сусымалы жыныстардағы (, құм, малта тас, т.б.) артезиан құдығының қабырғалары темір, темір-бетон құбырлармен немесе ағашпен шегенделеді. Суды механикалық қоспалардан (лай, саз, т.б.) тазарту үшін артезиан құдығының түбіне түрлі сүзгілер қойылады. Олар тоттанбайтын материалдардан жасалады.
АРТЕЗИАН СУЫ - жер бетіне өздігінен ағылып төгілетін, кейде бұрқақтап атқышайтын, су өтпейтін қабаттар арасындағы арыңды жер асты сулары.
Дереккөздер
- Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакңией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007 жыл. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Artezian suy su otkizbejtin kabattardyn nemese zharyktardyn zhәne katty zhynystardyn kuysyndagy zher asty suy Ol zher astyndagy kysymda turady Bul sapasy zhagynan da zhaksy su Sondyktan sol ajmaktagy eldi sumen kamtamasyz etudin en kolajly kozi bolyp sanalady Artezian suy su otkizbejtin kabattar arasynda kezdesetin aryny kүshti zher asty suy Latynsha Artesium Franciyanyn Artua provinciyasynda mundaj su 12 gasyrdan bastap shynyrau kudyk arkyly alynuyna bajlanysty osylaj atalgan artezian suy antropogenge dejingi shogindilerde zhinalyp platformalar men ojpattardyn tauly olkelerdin sinklinaldi kurylymdarynda artezian alabyn nemese betkejin kurajdy Myndagan metr terendikte zhatuy mүmkin Ұngyma burgylanganda artezian suy suly kabattyn dengejinen edәuir zhogary koterilip zher betine togiledi kejde fontansha atkylajdy Grunt suymen salystyrganda artezian suynyn rezhimi turakty mineraldylygy әrkelki sapasy kobinese zhogary bolady Tau bokterinde artezian alaptarynyn shet zhaktarynda artezian suy tushy keledi su mineraldylygy 1 g l den aspajdy al onyn ortalyk boliginde әsirese tuzdy shogindiler arasynda sudyn mineraldygy 260 320 g l ge zhetedi Al temperaturasy 20ӘS tan 100ӘS ka dejin bolady kejde odan da asady Қazakstannyn koptegen audandarynda Artezian suynyn mol kory bar Ol su kozderi eldi mekenderdi auyz sumen kamtamasyz etuge mal zhajylymdaryn sulandyruga egin suaruga keninen pajdalanylady Artezian kudygy zher astynan artezian suyn alu үshin burgylangan ungyma nemese kazylgan kudyk Artezian kudygy bizdin zamanymyzdan buryngy Mysyrda Қytajda pajdalanylgan Қazakstanda artezian kudygy 19 gasyrdan bastap kazyldy Қazirgi kezde arnauly kondyrgylarmen burgylanady zhәne onyn terendigi zhүzdegen metrge zhetedi Su aryny әlsiz bolyp ozdiginen shykpasa artezian kudygyna sorgy ornatylady Zher asty kabattary berik tau zhynystarynan turatyn bolsa artezian kudygynyn kabyrgasy shegendelmejdi Borpyldak susymaly zhynystardagy kum malta tas t b artezian kudygynyn kabyrgalary temir temir beton kubyrlarmen nemese agashpen shegendeledi Sudy mehanikalyk kospalardan laj saz t b tazartu үshin artezian kudygynyn tүbine tүrli sүzgiler kojylady Olar tottanbajtyn materialdardan zhasalady ARTEZIAN SUY zher betine ozdiginen agylyp togiletin kejde burkaktap atkyshajtyn su otpejtin kabattar arasyndagy aryndy zher asty sulary DerekkozderRussko kazahskij tolkovyj geograficheskij slovar Pod obshej redakniej akademika AN KazSSR prof S K Kenesbaeva i kandidata filol nauk A A Abdrahmanova Alma Ata Izd vo Nauka 1966 str 204 Akademiya nauk Kazahskoj SSR Institut yazykoznaniya Sektor fizicheskoj geografii Sostaviteli Zh Aubakirov S Abdrahmanov K Bazarbaev Қazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Geografiya zhәne geodeziya Almaty Mektep baspasy 2007 zhyl 264 bet ISBN 9965 36 367 6Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet