Биахмет Шигедекұлы Сәрсенов

Биахмет Сәрсенұлы (1885 жылы Семей облысы, Зайсан уезі, Нарын болысында (қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Ақсуат ауданы) - 1921 жылы) - Алаш қозғалысының қайраткері.

Биахмет Сәрсенұлы
Дүниеге келгені:	1885 Нарын
Қайтыс болғаны:	1921 Орынбор
Ұлты:	қазақ
Мансабы:	Алаш қайраткері

Өмірбаяны

• 1905-1909 жылдары Семей мұғалімдер семинариясында оқиды. Мұны бітірген соң 5 жыл мұғалім, 3 жыл болыстық кеңесте қызметкер болады.
• 1917 жылы ақпан төңкерісінен кейін ол Семей облыстық Қазақ комитетіне мүше болып сайланып, Павлодар уезінде жергілікті комитеттер кұруға атсалысады.
• 1917 жылы Алаш партиясы құрылатын бірінші жалпықазақ сиезінің де, Алаш автономиясы жарияланатын екінші жалпықазақ сиезінің де ұйымдастыру және өткізу жұмысына белсене катысады. Алашорда үкіметі - Ұлт кеңесі анықталатын екінші сиез құрамында А.Байтұрсынұлы, М.Жұмабаев, Е.Омаров, Т.Шонанұлылармен бірігіп Білім комиссиясына кіреді.
• 1919 жылы Семей облыстық жер басқармасы халық ағарту бәлімінің қазақ бәлімшесіне басшы болып тағайындалады. Осы кезде Семейде жаңадан ашылған мұғалімдер курсында, әзі оқыған мұғалімдер семинариясында әр түрлі пәннен сабақ береді. Қаладағы мәдени ұйымдардың жұмысына атсалысады. «Қазақ», «Сарыарқа» газеттеріне мақала жазып тұрады. Оның «Автономия кеңесі», «Біріккен елде береке бар», «Азық-түлік», «Русияда осы күнде зор мәселе - азық-түлік» т.б жарияланымдары сол шақта қазақ қоғамына үлгілі істерді нұсқады.
• 1920 жылы Орынборда жарияланғанда, оны жаңа астанаға қызметке шақырды. Алғаш Соғыс комиссариатының саяси білім бөлімін басқарды. Сонан кейін Халық ағарту комиссары А.Байтұрсынұлының шақыруымен білім саласына ауысып, комиссариат алқасының мүшесі, әлеуметтік тәрбие бәлімінің басшысы, мектеп істері бөлімінің меңгерушісі секілді сол уақыттың жауапты қызметтерін абыроймен атқарды. Осы уақытта Орынбордағы мұғалімдер курсында, Қазақ халыққа білім беру институтында (КИНО) ұстаздық етеді. Мұрағат деректерінде қайраткерге физика, математика пәндерінен мектеп оқулығын жазуға ұсыныс жасалғаны көрсетілген. Ғалым- ұйымдастырушы ретінде ол Қазақ ғылым комиссиясының, Академиялық орталықтың негізін қалауға атсалысты. Сол кездегі мерзімді басылымдардан қайраткердің отандық мектеп жүйесін калыптастыруға аянбай күш-жігер жұмсағанын, өлкеде алғашқы әскери және кәсіптік оқу орындарын ашуға бастамашы болғанын оқимыз.

Соңғы күндері

Қазақта кеңестік-пролетарлық асыра сілтеу саясаты салдарынан 1931-1932 жылдардағы қырғынға дейін 1921 жылы алапат ашаршылық болғаны мәлім. Осы кезде елді түрлі індеттер жусатып кетті. Қайраткер 1921 жылдың 17 шілдесінде Орынборда халыққа тиген оба ауруынан қайтыс болды. Оның қазасына Алаш қайраткерлері «бір жұлдызымыз сөнді» деп қатты қайғырды. Сонымен қатар б ұл азаматтың қайтыс болғандығын Семей, Ақмола қазақтарына хабарлай отырып, оның халқы үшін істеген қызметін «Қазақ тілі» газетінің 1921 жылғы 22 тамыздағы нөміріне «Бияш» деген мақала басумен танытқан зиялылар Жүсіпбек Аймауытов пен Мәннан Тұрғанбаев болды. «… ол қызметке жүйріктігімен көзге түсіп, ауызға ілінетін, санаулы қазақ азаматтарының ішінде маңдай алды жігіттің бірі еді», – деп жазған еді.

Дереккөздер

1. «Алаш» қозғалысы. Алматы, 2008. ISBN 9965-32-715-7