Сафа Герей хан

Сафа Герей (қырымтат. Safa Geray, тат. Safa Gäräy, Сафа Гәрәй; 1510, Бақшасарай — 1549, Қазан) — Қазан хандығының ханы (1524—1531, 1536—1546, 1546—1549), татар халқының ұлттық қаһарманы.

Сафа Герей қырымтат. Safa Geray тат. Safa Gäräy
Лауазымы
Ту 14-Қазан ханы
1524 — 1531
Ізашары	I Сахиб Герей
Ізбасары	Жанғали
Ту 16-Қазан ханы
1536 — 1546
Ізашары	Жанғали
Ізбасары	Шаһғали
Ту 18-Қазан ханы
1546 — 1549
Ізашары	Шаһғали
Ізбасары	Өтеміс Герей
Өмірбаяны
Діні	ислам
Дүниеге келуі	1510 (1510) Бақшасарай
Қайтыс болуы	1549 (1549) Қазан
Династия	Герейлер
Әкесі	Фатих Герей
Анасы	Жәләл Сұлтан
Жұбайы	Сүйімбике
Балалары	Бөлүк, Мүбарак, Өтеміс және орыс күңінен туған ұл Қыстыр Герей
өңдеу

Өмірбаяны

Қырым ханзадасы Фетих Герей мен ноғай мырзасы немересі, Жәләл Сұлтанның ұлы, Қазан ханы Сахиб Герейдің інісі және мұрагері (1521-1524).

Ағасы Сахиб Герей Қазаннан Қырымға кеткеннен кейін 1524 жылы 13 жасар Сафа Герей бастаған Қазан қарашабектерінің қолдауымен хан тағына отырды. Өзін Османлы сұлтанының вассалы екендігін мойындады, Мәскеуге қарсы жасады (1536-1537, 1541-1542, 1548).

1531 жылы Қазан ақсүйектері оны қуып жіберді. Мәскеу итаршысы Жанғали хан ретінде таққа отырды.

1535 жылы Сафа Герей Қырым әскерлерінің көмегімен Қазандағы билікті қайтарып алды. Ноғай биі Жүсіптің (1549-1554) қызы, Жанғалидің әйелі Сүйімбикеге үйленді.

1546 жылдың басында халық толқуына байланысты ол қайын атасы Ноғай Ордасына кетуге мәжбүр болды. 1546 жылы шілдеде Жүсіптің ұлы Жүніс бастаған ноғай әскерінің көмегімен Қазанды басып алды. Шаһғали Мәскеуге қашып кетеді. Билікке бекітілгеннен кейін Сафа Герей Жүніске маңғыт бектің Қазандағы уәде етілген орнын бермейді.

Ұлдары: Бөлүк, Мүбарак, Өтеміс және орыс күңінен туған Қыстыр Герей есімді бір ұлы бар.

Қазан ханы Сафа Герей 1549 жылы толық анықталмаған жағдайда қайтыс болды (Карамзин хан "ішіп сарайда қайтыс болды" деп жазады. бұл нұсқадан күмәнданады).

Дереккөздер

1. М. Г. Худяков. Қазан хандығы тарихының очерктері. М., 1991