Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Тартылыс құбылысы. Ауырлық күші-балалық шағымыздан әрқайсымызға денелердің Жерге тартылуы жақсы таныс, мысалы, тебілген допта, бұтағынан үзілген алмада түседі.
Демек, денелерге Жер тарапынан күш әрекет етеді. Жер барлық денелерді өзіне тартады.
Күнді айнала қозғалатын планеталар тартылыс өрісі әрекетінен Күнге тартылады және өздері де бір-біріне тартылады. Барлык кеңістікті жайлаған тартылыстан «Жеті қат көкке ұшсақ та», «Жеті қабат жер астына енсек те» құтыла алмаймыз. Сондықтан әлемдегі денелердің бір-біріне тартылуы бүкіл-әлемдік тартылыс деп аталады. Ағылшын ғалымы Исаак Ньютон Бұл кұбылысты зерттеп, табиғаттың ұлы заңы- Бүкіләлемдік тартылыс заңын тұжырымдады. Бүкіләлемдік тартылыс заңының ашылу тарихымен 9-сыныпта танысатын боласыңдар.
Бүкіләлемдік тартылыс күші көрінісінің бірі- денелердің жерге тартылу кушін. Ауырлық күші деп атайды және оны Ға әрпімен белгілейді. Жүргізілген көптеген тәжірибелерден денеге әрекет ететін ауырлык күші дененің массасына тура пропорционал болатыны анықталған. Егер, мысалы, динамометр ілгегіне кезекпен массалары Т1,Т2, Т3 денелерді іліп және әр жолы динамометр кәрсетуін белгілеп отырсақ, онда төмендегі қатынастың орындалатынына көз жеткіземіз.
Дереккөздер
- Физика және астрономия. - Алматы: Атамұра,2007.ISBN 9965-34-634-8
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — физика бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tartylys kubylysy Auyrlyk kүshi balalyk shagymyzdan әrkajsymyzga denelerdin Zherge tartyluy zhaksy tanys mysaly tebilgen dopta butagynan үzilgen almada tүsedi Demek denelerge Zher tarapynan kүsh әreket etedi Zher barlyk denelerdi ozine tartady Kүndi ajnala kozgalatyn planetalar tartylys orisi әreketinen Kүnge tartylady zhәne ozderi de bir birine tartylady Barlyk kenistikti zhajlagan tartylystan Zheti kat kokke ushsak ta Zheti kabat zher astyna ensek te kutyla almajmyz Sondyktan әlemdegi denelerdin bir birine tartyluy bүkil әlemdik tartylys dep atalady Agylshyn galymy Isaak Nyuton Bul kubylysty zerttep tabigattyn uly zany Bүkilәlemdik tartylys zanyn tuzhyrymdady Bүkilәlemdik tartylys zanynyn ashylu tarihymen 9 synypta tanysatyn bolasyndar Bүkilәlemdik tartylys kүshi korinisinin biri denelerdin zherge tartylu kushin Auyrlyk kүshi dep atajdy zhәne ony Ғa әrpimen belgilejdi Zhүrgizilgen koptegen tәzhiribelerden denege әreket etetin auyrlyk kүshi denenin massasyna tura proporcional bolatyny anyktalgan Eger mysaly dinamometr ilgegine kezekpen massalary T1 T2 T3 denelerdi ilip zhәne әr zholy dinamometr kәrsetuin belgilep otyrsak onda tomendegi katynastyn oryndalatynyna koz zhetkizemiz Agylshyn galymy Isaak Nyuton Bүkilәlemdik tartylys zanyn ashtyDerekkozderFizika zhәne astronomiya Almaty Atamura 2007 ISBN 9965 34 634 8Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul fizika bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz