Қазақстандық Кеңес Одағының Батырлары ең жоғары мемлекеттік марапатқа ие болған жауынгерлер Алғаш қазақстандықтар арасын

Қазақстандық Кеңес Одағының Батырлары — ең жоғары мемлекеттік марапатқа ие болған жауынгерлер. Алғаш қазақстандықтар арасынан Кеңес Одағының Батыры атанғандар С.В. Гуденко, Е.С. Чуйков 1938 жылы Хасан көліндегі, В.К. Булавский, Н.Т. Видяшев, 1939–1940 жылдары қыста кеңес-фин соғысындағы шайқаста көрсеткен ерліктері үшін алды.

1941–1945 жылдары Кеңес Одағының фашистік Германияға қарсы соғыс жылдарында қазақстандықтар ерлікпен шайқасып,

Украина үшін шайқаста 200-ге жуық,
РКСФР үшін – 70,
Беларусьте – 50-ден астам,
Латвияда – 8,
Молдовада – 7,
Литвада – 6,
Эстонияда – 1,
Польшада – 47,
Мажарстанда – 22,
Чехословакияда – 7,
Румынияда – 5,
Аустрияда – 3,
Югославияда – 2,
Германияда – 63
және Жапонияға қарсы соғыста (Қиыр шығыста) 3 жауынгер батыр атанды.

Қазақстандық Кеңес Одағының Батырлары арасында Қарулы күштердің барлық түрлері мен құрамаларының өкілдері, мамандары және қатардағы жауынгерден дивизия командиріне дейінгі әскери атағы бар адамдар болды. Солардың ішінде 100-ге тарта қазақ (сонымен қоса Кеңес Одағының Батыры атағын алған 11 қазақ республикадан тыс жерде туып, қарулы күштер қатарына сол жақтан шақырылған), 290 орыс, 86 украин, 8 татар, 7 өзбек, 3 мордва, 2 беларусь, бір-бірден тәжік, эстон, корей, лезгин, ұйғыр және еврей халықтарының өкілдері бар. Бұл жоғарғы атақты 4 адам (Т.Бигелдинов, Л.Беда, С.Луганский, И.Павлов) 2 мәрте алды.

1938 жыл

1940 жыл

1941 жыл

Кузьма Александрович Семенченко

1942

1943

Қарақозы Әбдәлиев
Сәлім Нығметұлы Айтқұлов
Федор Филиппович Акимов
Александр Михайлович Анищенко
Аухадиев Қойгелді
Александр Никифорович Афанасьев
Қасым Шабанұлы Ахмиров
Нүркен Әбдіров
Абылай Әлімбетов
Белібаев Закария
Беляндра Василий Яковлевич
Бойченко Виктор Кузьмич
Бреусов Владимир Ефимович
Будник Гавриил Дмитриевич
Быковский Виктор Иванович
Вавилов Сергей Васильевич
Вихрев Петр Борисович
Власов Николай Дмитриевич
Иван Самсонович Гаврилов
Павел Иванович Гончарь
Горобец Алексей Федорович
Василий Семенович Грушко
Гуляев Сергей Константинович
Василий Васильевич Гусев
Ғабдуллин Мәлік
Амантай Дәулетбеков
Досмұхамбетов Әбу
Сергей Алексеевич Елистратов
Қашаған Жаманқараев
Жүнісов Мәжит
Жуков Петр Константинович
Темірбек Ибрагимов
Георгий Иванович Игишев
Степан Петрович Ильин
Берген Исаханов
Ишанов Естай
Дмитрий Степанович Ковешников
Иван Михайлович Колодий
Прокофий Прокофьевич Корниенко
Яков Степанович Котельников
Савва Поликарпович Крыжановский
Тоғанбай Қауынбаев
Ахмедияр Дәуленұлы Хұсайынов
Литвинов Петр Дмитриевич
Иван Гаврилович Малин
Петр Климентьевич Миллер
Григорий Яковлевич Михеев
Иван Андреевич Мордасов
Сергей Ильич Морозов
Хамза Мурсалимович Мұхамадиев
Григорий Павлович Мясоедов
Григорий Артемович Найденов
Василий Александрович Некрасов
Сергей Васильевич Нечипуренко
Боран Нысанбаев
Андрей Григорьевич Огнев
Окороков Матвей Петрович
Бейсен Сейітұлы Оңтаев
Николай Алексеевич Подорожный
Александр Григорьевич Попов
Иван Максимович Пятковский
Алексей Николаевич Редько
Иван Семенович Решетник
Иван Игнатьевич Рыбалко
Владимир Артемович Савва
Садомсков Павел Степанович
Ботабай Садықов
Иван Григорьевич Сапалев
Андрей Данилович Семенов
Федор Яковлевич Середин
Силин Николай Николаевич
Қайырғали Сымағұлов (Константин Иванович)
Садық Смайылов
Иван Игнатьевич Суптель
Степан Захарович Сущев
Жолдас Сүлейменов
Есмұрат Сыйқымов
Қарсыбай Сыпатаев
Моллаяр Исламгерейұлы Сыртланов
Қалыбай Тасқұлов
Иван Дмитриевич Терёхин
Төлеген Тоқтаров
Николай Архипович Турченко
Сергей Кириллович Уфимцев
Борис Никитович Хитеев
Чепрасов Михаил Максимович
Николай Александрович Шарабарин
Сәду Шәкіров
Леонид Прокофьевич Шиловский
Шишлянников Виктор Иванович
Василий Александрович Шулятиков
Файзулла Юлдашев
Максим Якубович Якубов
Ястребинский Николай Дмитриевич

1944

Авдеев Николай Дмитриевич
Айтықов Ізғұтты Құрманбайұлы
Алиев Александр Мамедович
Асеев Григорий Сафронович
Никифор Акимович Ахременко
Әбдіжапаров Садық Сертекұлы
Баймағамбетов Сұлтан Біржанұлы
Балмағамбетов Мақаш
Бәйісов Матай
Мәди Қайбиұлы Бегенов
Белавин Николай Иванович
Беленко Василий Данилович
Бекбосынов Серікқазы
Бочарников Петр Степанович
Бреусов Степан Тихонович
Бунтовских Василий Васильевич
Бурнашев Александр Анфиногенович
Буторин Виктор Васильевич
Варепа Иван Иосифович
Васильев Андрей Александрович
Вербицкий Тимофей Сергеевич
Владимир Михайлович Вишневецкий
Волошин Михаил Евстафьевич
Воронин Андрей Федорович
Герман Александр Миронович
Гринько Иван Устинович
Константин Данилович Грицынин
Гулькин Иван Тихонович
Гуров Юрий Сергеевич
Дәуітов Ескендір Садықұлы
Николай Куприянович Делегей
Должанский Николай Иванович
Саптар Естемісов
Садық Шәкелұлы Жақсығұлов
Жанзақов Абдолла
Анатолий Павлович Живов
Иван Михайлович Журба (Макарович)
Павел Павлович Журба
Николай Иванович Забелкин
Ғали Закирұлы Закиров
Зверев Николай Александрович
Николай Васильевич Зебницкий
Константин Потапович Кайдалов
Петр Андреевич Капралов
Петр Григорьевич Карелин
Карушин Александр Фёдорович
Михаил Максимович Катаев
Петр Афанасьевич Кашпуров
Төле Кенжебаев
Семен Яковлевич Киреев
Иван Платонович Кирпиченко
Яков Митрофанович Киселев
Трофим Михайлович Клименко
Георгий Никитович Ковтунов
Николай Илларионович Колбасов
Николай Васильевич Кологойда
Александр Александрович Колчин
Николай Степанович Королев
Иван Васильевич Косенков
Вениамин Борисович Кошуков
Алексей Семенович Крахмаль
Николай Григорьевич Кулебяев
Иван Андреевич Куличев
Алексей Сергеевич Куница
Қанаш Қамзин
Жәлел Қизатұлы Қизатов
Ақан Кұрманов
Николай Евсеевич Лут
Евдоким Константинович Мазков
Филипп Савельевич Мазуров
Спартак Иосифович Маковский
Михаил Алексеевич Малиев
Малышев Виктор Александрович
Мартбек Мамраев
Хасан Мамұтов
Жақыпбек Махамбетов
Иван Федорович Махорин
Мәншүк Жиенғалиқызы Мәметова
Меньшиков Петр Михайлович
Федор Михайлович Мехнин
Евгений Ефимович Михайленко
Ережепбай Молдабаев
Жанғазы Әкімұлы Молдағалиев
Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова
Владимир Иванович Мыза
Петр Филиппович Надеждин
Георгий Васильевич Наумов
Жаппасбай Нұрсейітов
Обуховский Анатолий Романович
Павел Егорович Огнев
Федор Федорович Озмитель
Ғаяз Ғаниасқарұлы Рамаев
Александр Иванович Романютин
Лев Михайлович Рощин
Таштемір Рустамов
Георгий Тимофеевич Рыжов
Николай Николаевич Самароков
Сергей Егорович Седнев
Семен Матвеевич Сидорков
Василий Прокофьевич Синчук
Александр Ильич Скнарев
Иван Куприянович Скуридин
Максим Ильич Собко
Дмитрий Тихонович Степанов
Стрижаченко Алексей Аврамович
Андрей Васильевич Сумин
Григорий Матвеевич Тихонов
Евгений Петрович Токмаков
Викентий Никонорович Тощенко
Қожахмет Тышқанбаев
Борис Петрович Ущев
Абдолла Үсенов
Құрманбай Ырысбеков (Құрбантай)
Қапай Ысқақов
Михаил Павлович Фролов
Павел Васильевич Хмелев
Зиямат Османұлы Хұсанов
Чернов Алексей Иванович
Филипп Васильевич Чижиков
Николай Григорьевич Чунтонов
Николай Степанович Чуриков
Федор Анисимович Шатров
Сергей Михайлович Шахворостов
Кенжебек Шәкенов
Федор Федорович Шиляев
Шляпин Геннадий Фадеевич
Константин Фомич Шувалов
Александр Автаномович Щурихин.

1945

Абдолов Михаил
Әбеулов Мұқатай
Амеличкин Сергей Георгиевич
Василий Аполлонович Андреев
Иван Михеевич Астафьев
Василий Сафронович Афанасьев
Әбутәліпов Әнуар
Сейітқасым Әшіров
Бабажанов Дадаш
Бабин Иван Васильевич
Мұса Баймұханұлы Баймұханов
Иманғали Тәукешұлы Балтабанов
Сергей Алексеевич Батиньков
Виталий Мефодиевич Безголосов
Беляков Иван Федорович
Бендиков Степан Михайлович
Иван Михайлович Бережной
Берестов Федор Сергеевич
Бовт Василий Афанасьевич
Болтаев Георгий Семенович
Александр Евстафьевич Борисюк
Борозенец Степан Николаевич
Малғаждар Бөкенбаев (?)
Брилин Павел Тимофеевич
Бурлаченко Степан Филиппович
Вагин Леонид Иванович
Васильев Тимофей Петрович
Величко Валерий Федорович
Вишневский Анатолий Петрович
Вожакин Георгий Михайлович
Головченко Василий Евстафьевич
Гребнев Андрей Феоктистович
Гришко Валентин Сергеевич
Иван Иванович Громов
Губанов Максим Герасимович
Губин Константин Яковлевич
Денисов Иван Федорович
Дмитриев Алексей Федорович
Довженко Виктор Михайлович
Андрей Емельянович Дударенко
Иван Михайлович Дьяченко
Алексей Семенович Егоров
Андрей Николаевич Елгин
Александр Матвеевич Ершов
Сүндетқали Есқалиев (Исқалиев)
Қожабай Жазықов
Петр Филиппович Железняков
Лесбек Бәйімбетұлы Жолдасов
Юрий Федорович Зарудин (Занудин)
Аркадий Иванович Зенковский
Григорий Федосеевич Иванов
Николай Семенович Иванов
Нағи Ілиясов
Петр Михайлович Исаков
Расул Есетов (Иситов)
Дмитрий Тимофеевич Камоликов
Георгий Федорович Канцев
Илья Васильевич Каратаев
Фёдор Кириллович Кердань
Гавриил Федотович Кирдищев
Клим Тимофеевич Клиновицкий
Анатолий Николаевич Ковалевский
Павел Васильевич Коваленко
Михаил Степанович Кожемякин
Василий Георгиевич Козенков
Владимир Алексеевич Колесников
Михаил Петрович Колесников
Иван Павлович Копылов
Иван Ильич Корнев
Иван Ильич Корнеев
Артем Иванович Коровин
Тәйімбет Көмекбаев
Григорий Михайлович Кравцов
Василий Степанович Кречетов
Кривенко Иван Илларионович
Иван Назарович Кудин
Иван Антонович Кузьмин
Алексей Сергеевич Куница
Рауф Ибрагимович Кутуев
Иван Васильевич Кутурга
Иван Мартынович Ладушкин
Иван Михайлович Ландышев
Семен Андриянович Лебедев
Иван Григорьевич Ледовский
Василий Михайлович Литвинов
Владимир Степанович Лихотворик
Сулги Лутфуллин
Хамит Қожабергенұлы Көбіков
Қабылов Төлен
Қайырбаев Махмет
Малахов Юрий Николаевич
Константин Яковлевич Малин
Николай Данилович Маркелов
Темір Жәнтекеұлы Масин
Александр Владимирович Матвеев
Вячеслав Александрович Медноногов
Матвей Кузьмич Меркулов
Вениамин Михайлович Милецкий
Александр Павлович Мин (Мин Сен Юр)
Василий Тарасович Моисеенко
Герман Алексеевич Молодов
Морозов Петр Иванович
Василий Иванович Московенко
Василий Григорьевич Нелюбов
Ерденбек Ниетқалиев
Филипп Трофимович Нижурин
Степан Егорович Новиков
Қазыбек Бейсенұлы Нұржанов
Жолдыбай Нұрлыбаев
Нұрмағамбетов Сағадат Қожахметұлы
Иван Федорович Омигов
Николай Николаевич Оноприенко
Есен Шегірейұлы Орақбаев
Борис Тимофеевич Павлов
Дмитрий Федорович Пахомов
Анисим Павлович Пащенко
Алексей Васильевич Петров
Василий Федорович Погорелов
Подольцев Иван Григорьевич
Семен Трофимович Пономарчук
Иван Иванович Протопопов
Михаил Семенович Прохоров
Александр Михайлович Ращупкин
Леонид Степанович Резвых
Романов Александр Дмитриевич
Сергей Михайлович Рубусин
Михаил Степанович Сальников
Михаил Андреевич Самохвалов
Федор Матвеевич Сафонов
Николай Дмитриевич Сергиенко
Даниил Михайлович Синицын
Виктор Михайлович Скачков
Скоробогатов Анатолий Маркович
Александр Иванович Соломатин
Андрей Алексеевич Сорокин
Ефим Семенович Стрельников
Сухамбаев Ағәділ
Владимир Михайлович Счастнов
Илья Яковлевич Сьянов
Сейітхан Нұрмұханбетұлы Темірбаев
Петр Иосифович Теряев
Николай Владимирович Терещенко
Рақымжан Тоқатаев
Петр Васильевич Томасевич
(??)
Орман Түктібаев (Урмаш)
Әйткеш Абайұлы Ыбраев
Ысқақ Ыбыраев
Михаил Гиясович Фаязов
Алим Хакимов
Михаил Терентьевич Харин
Андрей Максимович Хименко
Василий Михайлович Чеботарев
Черкашин Григорий Григорьевич
Николай Власович Черненко
Чернов Алексей Иванович
Петр Васильевич Чигадаев
Григорий Иванович Чумаев
Алексей Павлович Чурилин
Николай Степанович Шелихов
Константин Константинович Шестаков
Тимофей Карпович Щербанев
Юдин Сергей Тимофеевич
Яглинский Михаил Васильевич
Янко Михаил Егорович
Иван Михайлович Яроцкий
Николай Иванович Ященко.

1946

Волков Филипп Григорьевич
Гуцало Александр Семенович
Михаил Романович Константинов
(??)
Құдайберген Мағзұмұлы Сұрағанов
Иван Леонтьевич Шапшаев.

Қазақстанда ұйымдасқан әскери құрамаларға қолбасшылық жасаған және тағдырлары белгілі бір кезеңдерде республика өмірімен тығыз байланысты болған, сондай-ақ Ұлы Отан соғысынан кейін Қазақстанға қоныстануға келген Кеңес Одағының Батырлары:

Авдеев Иван Павлович
Андрусенко Валентин Кузьмич
Петр Михайлович Артемов
Закир Лутфрахманович Асфандьяров
Әжімов Төлебай
Григорий Афанасьевич Баздырев
Ардальон Вениаминович Баранов
Николай Васильевич Бедренко
Воробьев Николай Николаевич
Вычужанин Николай Алексеевич
Михаил Петрович Галин
Григорьев Николай Михайлович
Жәнібек Ақатұлы Елеуісов
Дмитрий Иванович Ефремов
Иван Петрович Зрелов
Александр Михайлович Иванников
Гилемхан Идрисович Идрисов
Михаил Васильевич Карачев
Иван Иванович Коняхин
Николай Алексеевич Куликов
Иван Иванович Куренков
Семен Архипович Ларионов
Леонид Николаевич Макеров
Михаил Михайлович Медведев
Вадим Сергеевич Миловидов
Миннибаев Гумер Хазинурович
Даниил Потапович Нестеренко
Василий Иванович Нортенко
Огородников Николай Иванович
Александр Иосифович Парадович
Михаил Романович Перепечин
Петр Антонович Плешков
Андрей Петрович Пшеничных
Ишхан Барсегович Сарибекян
Василий Романович Спирин
Дмитрий Лаврентьевич Стрелец
Георгий Андреевич Хачин
Анфилофий Петрович Шилков
.

Соғыстан кейінгі жылдары Кеңес Одағы Батыры атағына ие болғандар:

ұшқыш Михаил Сергеевич Пономарев (1951),
Никита Федорович Карацупа (1965),
ұшқыш ғарышкерлер Пацаев Виктор Иванович (1971),
Шаталов Владимир Александрович (екі рет алған),
сынаушы-ұшқыш Тоқтар Әубәкіров (1988),
қолбасшы Бауыржан Момышұлы (1990),
ұшқыш Қайырболат Сайынұлы Майданов.

Бұған қоса Ұлы Отан соғысында қаза тапқан жауынгер Б.Бейсікбаевқа Ресей Федерациясының Батыры (1996), Қазақстан Республикасының Халық қаһарманы (1998), ғарышкер-ұшқыш Т.Мұсабаевқа Ресей Федерациясының Батыры (1994), Қазақстан Республикасының Халық қаһарманы (1995) атақтары берілді.

Дереккөздер

«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, V том

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, V том