Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Батыс сібір жазығы , Батыс Сібір ойпаты — дүние жүзіндегі аса ірі жазықтардың бірі. Аумағы 3 млн. км2-ге жуық. Солтүстігінде Солтүстік Мұзды мұхиттың Кара теңіз жағалауынан бастап, оңтүстігінде Сарыарқа мен Алтай тауларының етегіне дейінгі аралықты қамтиды. Батысында Орал тауларынан бастап, шығысында Орта Сібір қыратты тауларына дейін созылып жатыр. Жазықтың солтүстігіндегі мореналық төбелер мен қырқалар аралығында кең аңғарлар кездеседі. Олар оңтүстікте аласа жалдарға ұласады. Жазықтың абсолюттік биіктігі 50 м-ден (солт-нде) 300 м-ге дейін (оңт-нде) өзгереді. Батыс Сібір жазығына , Барабы жазығы, Есіл жазығы, Ертіс жазығы, Құлынды даласы енеді. Жазық Батыс Сібір плитасының жас эпигерциндік платформасынан қалыптасқан. Платформаны құрлықтық және теңіздік қалың шөгінділер жауып жатыр. Бұл шөгінділер ірі мұнай және газ кен орындарына бай. Оңтүстігінде (Қазақстан аумағында) жазықтың көпшілік бөлігі қалыңд. 500 – 1200 м болатын мезозой-кайнозой кезеңінің шөгінділерінен түзілген. Өзен аңғарлары төрттік кезеңнің қиыршықты, малтатасты аллювий қабатынан тұрады. Батыс Сібір жазығының климаты тым континенттік. Қаңтарда ауаның орташа температурасы –16 – 28°С, шілдеде 4°С-тан (Солтүстік Тундра белдемінде) 22°С-қа дейін (оңтүстігнде орманды-далалы белдемде) өзгереді. Солтүстігінде жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 200 мм, оңтүстігіндегі далалық белдемде 600 мм-ге дейін жетеді. Батыс Сбір жазығында 2000-нан астам өзен бар. Олардың ірілерінде (Об, Енисей, Ертіс, т.б.) кеме қатынайды. Көлдер де көп. Өзенаралық ірі аңғарларында , Үбі (Ресейде), Сілетітеңіз, Теке, Шағалалытеңіз, Қызылқақ, (Қазақстанда) орналасқан. Олардың көбінің суы ащы. Жазықтың солт-ндегі тундралық және орманды тундралық белдемде шыршалы-қылқанды орман өседі. Оңтүстігіндегі қара және қызыл қоңыр топырақты орманды-далалы және далалық белдемінің көпшілік бөлігі егін танаптары үшін жыртылған.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Batys sibir zhazygy Batys Sibir ojpaty dүnie zhүzindegi asa iri zhazyktardyn biri Aumagy 3 mln km2 ge zhuyk Soltүstiginde Soltүstik Muzdy muhittyn Kara teniz zhagalauynan bastap ontүstiginde Saryarka men Altaj taularynyn etegine dejingi aralykty kamtidy Batysynda Oral taularynan bastap shygysynda Orta Sibir kyratty taularyna dejin sozylyp zhatyr Zhazyktyn soltүstigindegi morenalyk tobeler men kyrkalar aralygynda ken angarlar kezdesedi Olar ontүstikte alasa zhaldarga ulasady Zhazyktyn absolyuttik biiktigi 50 m den solt nde 300 m ge dejin ont nde ozgeredi Batys Sibir zhazygyna Baraby zhazygy Esil zhazygy Ertis zhazygy Қulyndy dalasy enedi Zhazyk Batys Sibir plitasynyn zhas epigercindik platformasynan kalyptaskan Platformany kurlyktyk zhәne tenizdik kalyn shogindiler zhauyp zhatyr Bul shogindiler iri munaj zhәne gaz ken oryndaryna baj Ontүstiginde Қazakstan aumagynda zhazyktyn kopshilik boligi kalynd 500 1200 m bolatyn mezozoj kajnozoj kezeninin shogindilerinen tүzilgen Өzen angarlary torttik kezennin kiyrshykty maltatasty allyuvij kabatynan turady Batys Sibir zhazygynyn klimaty tym kontinenttik Қantarda auanyn ortasha temperaturasy 16 28 S shildede 4 S tan Soltүstik Tundra beldeminde 22 S ka dejin ontүstignde ormandy dalaly beldemde ozgeredi Soltүstiginde zhauyn shashynnyn zhyldyk ortasha molsheri 200 mm ontүstigindegi dalalyk beldemde 600 mm ge dejin zhetedi Batys Sbir zhazygynda 2000 nan astam ozen bar Olardyn irilerinde Ob Enisej Ertis t b keme katynajdy Kolder de kop Өzenaralyk iri angarlarynda Үbi Resejde Siletiteniz Teke Shagalalyteniz Қyzylkak Қazakstanda ornalaskan Olardyn kobinin suy ashy Zhazyktyn solt ndegi tundralyk zhәne ormandy tundralyk beldemde shyrshaly kylkandy orman osedi Ontүstigindegi kara zhәne kyzyl konyr topyrakty ormandy dalaly zhәne dalalyk beldeminin kopshilik boligi egin tanaptary үshin zhyrtylgan Batys Sibir zhazygyBatys Sibir zhazygy 1 Esil zhazygy 2 Қulyndy dalasy 3 Baraby zhazygy 4 5