Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Өтебай Тұрманжанов (15 желтоқсан 1905 жыл, Бөген ауылы, Ордабасы ауданы, Түркістан облысы – 1978 жыл, Алматы) — қазақ ақыны, прозашы, әдебиеттанушы, фольклоршысы, қазақ балалар әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі және классигі.
| Өтебай Тұрманжанов | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | Бөген ауылы, Ордабасы ауданы, Түркістан облысы, Ресей империясы |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Ұлты | Қазақ |
| Мансабы | Ақын, Прозашы, Әдебиеттанушы, Фольклоршысы, Балалар жазушысы |
| Шығармашылық жылдары | |
| Бағыты | Балалар әдебиеті, социалистік реализм |
| Жанры | Әңгімелер, Өлеңдер, Поэмалар |
| Шығармалардың тілі | |
| Марапаттары |
|
Өмірбаяны
Өтебай Тұрманжанов 1905 жылы 15 желтоқсанда қазіргі Ордабасы ауданындағы "Бөген" ауылында туған. Ташкентте N14 жетім балалар үйінде тәрбиеленді. Мәскеуде оқып білім алды. Ташкенттегі оқытушысы, кафедра меңгерушісі болды (1927 - 30 жылдары).
1939 жылы Өзбекстан Жазушылар Одағы жанынан құрылған қазақ секциясын басқарды. 1931 жылы өлкелік партия комитетінің шақыруымен Алматыға ауысады. ҚазПИ - де профессор міндетін атқарады. Кейін Қазақ мемлекеттік баспасында бөлім меңгерушісі, "Қазақ әдебиеті", "Әдебиет майданы", "Жұлдыз" газет - журналдары бас редакторларының орынбасары, бас редакторы (1935 - 37 жылы) болды. Саяси қуғын - сүргінге ұшырап, түрмеде лагерьде айдауда болды. Өмірінің соңғы жылдары "Жазушы" баспасында бөлім меңгерушісі кызметін атқарған.
Тұңғыш жинағы "Таң өлеңдері" (1925 жыл) Мәскеуден шықты. 1937 жылы - "Қошан кедей", 1929 жылы - "Таң сыры" т. б. 40 - тан аса кітаптың авторы. Таңдамалылары 1959, 1964, 1975 жылдары жарық көрді. Л. Н. Толстойдың балаларға арналған шығармаларын аударды. "Қазақтың мақал - мәтелдері", "Асыл сөздер" атты жинақтарды құрастырды.
Ауыз әдебиетінің белгілі зерттеушісі, көрнекті ақын Ө. Тұрманжанов Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталды. Ө. Тұрманжанов 1978 жылы Алматы қаласында дүние салды.
- Мәскеудегі Шығыс жастарының коммунистік университетін бітірген (1927).
- 1927 – 1978 жылы Ташкенттегі Орта Азия университетінің оқытушысы, даярлық курстың және қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасының меңгерушісі (1927 – 1930)
- Өзбекстан Жазушылар одағы жанындағы қазақ секциясының басшысы (1929)
- ҚазПИ-де (қазіргі ҚазҰПУ) профессоры
- Қазақ мемлекеттік баспасында бөлім меңгерушісі
- “Қазақ әдебиеті” газетінде редактордың орынбасары.
- “Әдебиет майданы” (қазіргі “Жұлдыз”) журналында редактордың орынбасары, редактор (1935 – 37)
- “Жазушы” баспасында бөлім меңгерушісі қызметтерін атқарған.
Шығармашылығы
Тұрманжанов шығармалары негізінен балаларға арналған.
Кітаптары
- Алғашқы өлеңі Ташкентте қазақ тілінде шығып тұрған “Ақ жол” газетінде 1920 жылы жарияланған.
- “Таң өлеңдері” жинағы Мәскеуде жарық көрген (1925).
- 1927 жылы тұңғыш әңгімелер жинағы (“Қошан кедей”)
- 1929 жылы өлең кітабы (“Таң сыры”) басылған.
Тұрманжанов 40-қа жуық еңбектің авторы.
Аудармалары
Ол балаларға арналған көптеген шығармаларын қазақ тіліне аударған.
Басқа тілдерде шыққан кітаптары
- “Родные просторы”
- “Орлиное племя”
- “Моя книга”
- “Медовой город”
- “Золотой топор”, т.б. орыс тілінде жарияланды
Оқулықтар
- Ш.Сарыбаевпен бірге “Әліппені” (“Пионер”, 1931)
- С.Сейфуллинмен бірлесіп 5-сыныпқа арналған әдебиет оқулығын (1933) жазды
- әдебиет хрестоматиясы (“”, 1934) авторларының бірі болды.
Жинақтаған қазақ ауыз әдебиеті үлгілері
- “” (1934, 1957, 1959, 1972, 1980)
- Балаларға арналған нақылдарды “”, (1963) құрастырып шығарған.
Марапаттары
- Еңбек Қызыл Ту орденін (1974)
- бірнеше медальдармен марапатталған.
Дереккөздер
- “ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6
- “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
Сыртқы сілтемелер
- http://bilimdiler.kz/akin_zhazushi/23051-otebay-turmanzhanovtyn-olenderi-kyskasha-omirbayany.html
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Өtebaj Turmanzhanov 15 zheltoksan 1905 zhyl Bogen auyly Ordabasy audany Tүrkistan oblysy 1978 zhyl Almaty kazak akyny prozashy әdebiettanushy folklorshysy kazak balalar әdebietinin negizin kalaushylardyn biri zhәne klassigi Өtebaj TurmanzhanovTugan kүni15 zheltoksan 1905 1905 12 15 Tugan zheriBogen auyly Ordabasy audany Tүrkistan oblysy Resej imperiyasyҚajtys bolgan kүni1978 1978 Қajtys bolgan zheriAlmaty Қazak KSRAzamattygyResej imperiyasy KSROҰltyҚazakMansabyAkyn Prozashy Әdebiettanushy Folklorshysy Balalar zhazushysyShygarmashylyk zhyldary1925 1978BagytyBalalar әdebieti socialistik realizmZhanryӘngimeler Өlender PoemalarShygarmalardyn tiliҚazak tiliMarapattaryӨmirbayanyӨtebaj Turmanzhanov 1905 zhyly 15 zheltoksanda kazirgi Ordabasy audanyndagy Bogen auylynda tugan Tashkentte N14 zhetim balalar үjinde tәrbielendi Mәskeude okyp bilim aldy Tashkenttegi okytushysy kafedra mengerushisi boldy 1927 30 zhyldary 1939 zhyly Өzbekstan Zhazushylar Odagy zhanynan kurylgan kazak sekciyasyn baskardy 1931 zhyly olkelik partiya komitetinin shakyruymen Almatyga auysady ҚazPI de professor mindetin atkarady Kejin Қazak memlekettik baspasynda bolim mengerushisi Қazak әdebieti Әdebiet majdany Zhuldyz gazet zhurnaldary bas redaktorlarynyn orynbasary bas redaktory 1935 37 zhyly boldy Sayasi kugyn sүrginge ushyrap tүrmede lagerde ajdauda boldy Өmirinin songy zhyldary Zhazushy baspasynda bolim mengerushisi kyzmetin atkargan Tungysh zhinagy Tan olenderi 1925 zhyl Mәskeuden shykty 1937 zhyly Қoshan kedej 1929 zhyly Tan syry t b 40 tan asa kitaptyn avtory Tandamalylary 1959 1964 1975 zhyldary zharyk kordi L N Tolstojdyn balalarga arnalgan shygarmalaryn audardy Қazaktyn makal mәtelderi Asyl sozder atty zhinaktardy kurastyrdy Auyz әdebietinin belgili zertteushisi kornekti akyn Ө Turmanzhanov Enbek Қyzyl Tu ordenimen marapattaldy Ө Turmanzhanov 1978 zhyly Almaty kalasynda dүnie saldy Mәskeudegi Shygys zhastarynyn kommunistik universitetin bitirgen 1927 1927 1978 zhyly Tashkenttegi Orta Aziya universitetinin okytushysy dayarlyk kurstyn zhәne kazak tili men әdebieti kafedrasynyn mengerushisi 1927 1930 Өzbekstan Zhazushylar odagy zhanyndagy kazak sekciyasynyn basshysy 1929 ҚazPI de kazirgi ҚazҰPU professory Қazak memlekettik baspasynda bolim mengerushisi Қazak әdebieti gazetinde redaktordyn orynbasary Әdebiet majdany kazirgi Zhuldyz zhurnalynda redaktordyn orynbasary redaktor 1935 37 Zhazushy baspasynda bolim mengerushisi kyzmetterin atkargan ShygarmashylygyTurmanzhanov shygarmalary negizinen balalarga arnalgan Kitaptary Algashky oleni Tashkentte kazak tilinde shygyp turgan Ak zhol gazetinde 1920 zhyly zhariyalangan Tan olenderi zhinagy Mәskeude zharyk korgen 1925 1927 zhyly tungysh әngimeler zhinagy Қoshan kedej 1929 zhyly olen kitaby Tan syry basylgan Turmanzhanov 40 ka zhuyk enbektin avtory Audarmalary Ol balalarga arnalgan koptegen shygarmalaryn kazak tiline audargan Baska tilderde shykkan kitaptary Rodnye prostory Orlinoe plemya Moya kniga Medovoj gorod Zolotoj topor t b orys tilinde zhariyalandyOkulyktar Sh Sarybaevpen birge Әlippeni Pioner 1931 S Sejfullinmen birlesip 5 synypka arnalgan әdebiet okulygyn 1933 zhazdy әdebiet hrestomatiyasy 1934 avtorlarynyn biri boldy Zhinaktagan kazak auyz әdebieti үlgileri 1934 1957 1959 1972 1980 Balalarga arnalgan nakyldardy 1963 kurastyryp shygargan MarapattaryEnbek Қyzyl Tu ordenin 1974 birneshe medaldarmen marapattalgan Derekkozder Қazak әdebieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2010 zhyl ISBN 9965 26 096 6 Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9Syrtky siltemelerhttp bilimdiler kz akin zhazushi 23051 otebay turmanzhanovtyn olenderi kyskasha omirbayany html