Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қорғасыншөптер тұқымдасы (лат. Plumbagіnacea) – қос жарнақтылар класының қалампыр гүлділер класc тармағындағы ірі тұқымдастың бірі. Бұталар, көп не бір жылдық шөптесін өсімдіктер; жартылай бұталар; пішіні алуан түрлі қабыршақты, ине тәрізді, таспалы-қалақшалы, жұмыртқалы-эллипсті, желпуіш тәрізді, бүтін, кейде қауырсын тілімді.
| Plumbaginaceae | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Plumbago europaea | ||||||||||
| ||||||||||
| genera | ||||||||||
| See text |
Ботаникалық сипаты
- Гүлдері қос жынысты, дұрыс, түрлі-түсті, бір не көп гүлді масақшаларда, гүлмаңайлық қабыршақтардың қабығында өте қысқа сағақта орналасқан;
- масақшалар біржақты жартылай доға тәрізді, масақтары (жұмыр басы) қарапайым немесе бұтақталған гүл сидамында орналасқан;
- тостағанша жапырақтары бірігіп кеткен, бес жүйкелі, түтікше тәрізді, 5 кейде 10 жалпақ тілімді иілген қатпарлы, ашылған кезде дөңгелек тәрізді.
- Әдетте жұқажарғақты.
- Гүл тәжі еркін, бос жатады, 5 күлтелі, аталықтары күлте жапырақтарға қарама-қарсы орналасқан. Олардың жіпшелерінің төмен жағы жалпайып күлте жапырақтармен (өте сирек) бірігіп кеткен.
- Тозаңқаптары қос ұялы, екіге бөлінген, параллельді, ортасымен бекінген. Жоғарғы жатынды, салбырап ілінген бір тұқымбүршікті, аналық мойны 5, бас немесе түп жағында біріккен, жалаңаш немесе кірпік түкті; аналық аузы жұмыр басты немесе таспалы-цилиндрлі бездермен жабылған.
- Жемісі тостағаншамен бірге түседі, жұқа қабықшасы бір тұқымды.
Өсетін жері мен таралуы
Жер бетінде қорғасыншөптер тұқымдасына жататын 22 туыс, 600-ден астам түр бар. Қазақстанда 8 туысқа жататын 53 түрі кездеседі. Оның ішінде 17 түр, яғни түр құрамының 32%-ы, Қазақстанның эндемиктері болып табылады. Қорғасыншөптер тұқымдасына жататын түрлердің барлығы да тұзды топырақтарда өседі.
Қолданылуы
Қорғасыншөптер тұқымдасының көптеген түрлері табиғи бояуларға бай болғандықтан өндіріс үшін де маңызы бар.
Құрамында илік заттардың болуына байланысты медицинада әр түрлі дәрі-дәрмек алу үшін пайдаланылады.
Гүлдері әдемі болғандықтан әсемдік үшін өсіріледі.
Дереккөздер
- Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қorgasynshopter tukymdasy lat Plumbaginacea kos zharnaktylar klasynyn kalampyr gүldiler klasc tarmagyndagy iri tukymdastyn biri Butalar kop ne bir zhyldyk shoptesin osimdikter zhartylaj butalar pishini aluan tүrli kabyrshakty ine tәrizdi taspaly kalakshaly zhumyrtkaly ellipsti zhelpuish tәrizdi bүtin kejde kauyrsyn tilimdi PlumbaginaceaePlumbago europaeaDүniesi Өsimdikter unranked unranked Saby Tukymdasy Plumbaginaceae 1789 generaSee textBotanikalyk sipatyGүliGүlderi kos zhynysty durys tүrli tүsti bir ne kop gүldi masakshalarda gүlmanajlyk kabyrshaktardyn kabygynda ote kyska sagakta ornalaskan masakshalar birzhakty zhartylaj doga tәrizdi masaktary zhumyr basy karapajym nemese butaktalgan gүl sidamynda ornalaskan tostagansha zhapyraktary birigip ketken bes zhүjkeli tүtikshe tәrizdi 5 kejde 10 zhalpak tilimdi iilgen katparly ashylgan kezde dongelek tәrizdi Әdette zhukazhargakty Gүl tәzhi erkin bos zhatady 5 kүlteli atalyktary kүlte zhapyraktarga karama karsy ornalaskan Olardyn zhipshelerinin tomen zhagy zhalpajyp kүlte zhapyraktarmen ote sirek birigip ketken Tozankaptary kos uyaly ekige bolingen paralleldi ortasymen bekingen Zhogargy zhatyndy salbyrap ilingen bir tukymbүrshikti analyk mojny 5 bas nemese tүp zhagynda birikken zhalanash nemese kirpik tүkti analyk auzy zhumyr basty nemese taspaly cilindrli bezdermen zhabylgan Zhemisi tostaganshamen birge tүsedi zhuka kabykshasy bir tukymdy Өsetin zheri men taraluyZher betinde korgasynshopter tukymdasyna zhatatyn 22 tuys 600 den astam tүr bar Қazakstanda 8 tuyska zhatatyn 53 tүri kezdesedi Onyn ishinde 17 tүr yagni tүr kuramynyn 32 y Қazakstannyn endemikteri bolyp tabylady Қorgasynshopter tukymdasyna zhatatyn tүrlerdin barlygy da tuzdy topyraktarda osedi ҚoldanyluyҚorgasynshopter tukymdasynyn koptegen tүrleri tabigi boyaularga baj bolgandyktan ondiris үshin de manyzy bar Қuramynda ilik zattardyn boluyna bajlanysty medicinada әr tүrli dәri dәrmek alu үshin pajdalanylady Gүlderi әdemi bolgandyktan әsemdik үshin osiriledi DerekkozderҚazakstan tabigaty Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy ZhShS 2011 T Z 304 bet ISBN 9965 893 64 0 T Z ISBN 9965 893 19 5