Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қара меңдуана (лат. Hyoscyamus niger) – алқалар тұқымдасы, меңдуана туысына жататын екі жылдық шөп тектес, ұнамсыз иісі бар улы өсімдік.
| Қара меңдуана | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| Hyoscyamus niger Карл Линней |
Ботаникалық сипаты
- Өсімдіктің сабағы тік, бұтақтары көп, биіктігі 20-120 см-ге дейін жетеді.
- Өне бойын түгелдей жұмсақ ақ түсті, жабысқақ түк басқан.
- Жапырақтары жұмсақ түкті, пішіні жұмыртқа тәріздес, кезектесіп орналасқан, оның үстіңгі беті қошқыл жасыл, ал астыңғы беті сұрғылт түсті. Төменгі жапырақтары жертаған, ұзын сағақты, эллипс тәрізді. Сабақ жапырақтары қондырмалы.
- Гүлдері - ірілеу, бұтақшалардың ұшына таман, жапырақтарының қуысында орналасқан. Гүлінің түсі сарғыштау немесе сұрғылт ақ, күлгін, сия-көк жүйкелері бар. Маусым-шілде айларында гүлдеп, шілде-тамызда жемісі пісіп жетіледі.
- Жемісі - көп тұқымды, құмыра тәрізді қорапша, қақпағы бар.
- Тұқымдары майда сұрғылт түсті.
Өсетін жері мен таралу аймағы
Қазақстанның барлық аймақтарында кездеседі. Ол тұрғын үй, мал қораларының маңында, жол бойында, егістіктің шетінде, керексіз қоқыс төгетін жерлерде жиі өседі.
Құрамы
- Қара меңдуана жиі кездесетін арамшөп. Оның жапырағында, қабығында, тамырында гиосциамин, атропия, скополамин алкалоидтары бар.
- Тұқымында 34%-дай эфир майы, шайырлар, минералды тұздар болады.
Емдік қасиеті, қолданысы, улағыштығы
Қара меңдуана дәрілік шикізаты және одан жасалған препараттар жүйке жүйесін тыныштандыруға, аяқ-қолдың дірілін басуға қолданылады.
Өсімдік жапырағының ұнтағы "астматол" препаратының құрамына кіреді, ол кеңірдектің демікпе ауруына қарсы пайданалады.
Меңдуана майы адамды тыныштандыруға, сондай-ақ ревматизм, радикулит ауруларына қарсы қолданылады.
Қара меңдуанамен уланғанда жүйке жүйесінің қозуы тежеліп, әлсіреп, тынысы тарылады, ондай жағдайда дереу дәрігерге қаралу қажет.
Қара меңдуананың жапырақтары маталарды сарғыш жасыл түске бояйды.
Дереккөздер
- Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қara menduana lat Hyoscyamus niger alkalar tukymdasy menduana tuysyna zhatatyn eki zhyldyk shop tektes unamsyz iisi bar uly osimdik Қara menduanaDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Қos zharnaktylar unranked AsteridsSaby Tukymdasy SolanaceaeKishi tukymdasy Tajpasy Tegi Tүri H nigerHyoscyamus niger Karl LinnejBotanikalyk sipatyGүliZhemisi men tukymyӨsimdiktin sabagy tik butaktary kop biiktigi 20 120 sm ge dejin zhetedi Өne bojyn tүgeldej zhumsak ak tүsti zhabyskak tүk baskan Zhapyraktary zhumsak tүkti pishini zhumyrtka tәrizdes kezektesip ornalaskan onyn үstingi beti koshkyl zhasyl al astyngy beti surgylt tүsti Tomengi zhapyraktary zhertagan uzyn sagakty ellips tәrizdi Sabak zhapyraktary kondyrmaly Gүlderi irileu butakshalardyn ushyna taman zhapyraktarynyn kuysynda ornalaskan Gүlinin tүsi sargyshtau nemese surgylt ak kүlgin siya kok zhүjkeleri bar Mausym shilde ajlarynda gүldep shilde tamyzda zhemisi pisip zhetiledi Zhemisi kop tukymdy kumyra tәrizdi korapsha kakpagy bar Tukymdary majda surgylt tүsti Өsetin zheri men taralu ajmagyҚazakstannyn barlyk ajmaktarynda kezdesedi Ol turgyn үj mal koralarynyn manynda zhol bojynda egistiktin shetinde kereksiz kokys togetin zherlerde zhii osedi ҚuramyҚara menduana zhii kezdesetin aramshop Onyn zhapyragynda kabygynda tamyrynda giosciamin atropiya skopolamin alkaloidtary bar Tukymynda 34 daj efir majy shajyrlar mineraldy tuzdar bolady Emdik kasieti koldanysy ulagyshtygyҚara menduana dәrilik shikizaty zhәne odan zhasalgan preparattar zhүjke zhүjesin tynyshtandyruga ayak koldyn dirilin basuga koldanylady Өsimdik zhapyragynyn untagy astmatol preparatynyn kuramyna kiredi ol kenirdektin demikpe auruyna karsy pajdanalady Menduana majy adamdy tynyshtandyruga sondaj ak revmatizm radikulit aurularyna karsy koldanylady Қara menduanamen ulanganda zhүjke zhүjesinin kozuy tezhelip әlsirep tynysy tarylady ondaj zhagdajda dereu dәrigerge karalu kazhet Қara menduananyn zhapyraktary matalardy sargysh zhasyl tүske boyajdy DerekkozderҚazakstan tabigaty Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy ZhShS 2011 T Z 304 bet ISBN 9965 893 64 0 T Z ISBN 9965 893 19 5