Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Эрнст Август Фридрих Руска (нем. Ernst August Friedrich Ruska; 25 желтоқсан 1906, Гейдельберг — 27 мамыр 1988, Батыс Берлин) — электронды микроскопты жасаушы, 1986 жылғы физика бойынша Нобель сыйлығының иегері («электрондық микроскоптағы жұмысы үшін сыйлықтың жартысы», сыйлықтығ екінші жартысын Герд Бинниг пен Генрих Рорер «сканерлеуші туннельдік микроскопты ойлап тапқаны үшін» алды.
| Эрнст Август Фридрих Руска | |
| нем. Ernst August Friedrich Ruska | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері |
|
| Азаматтығы | |
| Ғылыми аясы | |
| Ғылыми жетекші | Макс Кнолль |
| Несімен белгілі | Алғашқы электронды микроскопты жасаушы |
| Марапаттары | |
Ерте жылдар
Эрнст ғылым тарихшысы Юлиус Русканың отбасындағы бесінші бала болды. Эрнсттің ағасы Макс Вольф Гейдельберг маңындағы Кенигстюльдегі обсерваторияларды басқарған астроном болды. Оның өкіл әкесі Август Копф Берлиндегі астрономиялық есептеулер институтының директоры, ал немере ағасы Альфредо Хоче психиатрия профессоры болған. Анасы Альфред Мерке теолог болған. Эрнст пен оның інісі Гельмут ерте балалық шағында Кенигстюль обсерваториясының телескоптары қатты әсер етті. Эрнсттің үйінде әкесінің ғылыми хоббиге: минералогия, ботаника және зоологияға арналған бөлмесі болатын. Әкесінің үйде де үлкен Зейсс микроскобы болатын, балаларға өз бетінше қол тигізуге қатаң тыйым салынды, бірақ кейде, бақылауымен әкесі балаларына осы микроскоппен қызықты нәрселерді көрсететін. Мектепте оқып жүргенде Эрнст өзінің ұстазы Карл Рейнигтен физикадан өте терең білім алды. Сондай-ақ болашақ атақты физик Вальтер Эльзассерпен, Жердің магниттік динамосының теориясының «әкесі» Эрнсттен екі жас үлкен бір мектепте бір мұғаліммен бірге оқыды.
Жұмыстар
Тізбектей орналасқан екі магниттік линзадан тұратын алғашқы электронды микроскоптың прототипін 1931 жылы 9 наурызда Руска мен М. Кнолл ұсынды. 400 есе ұлғайту кезінде бұл құрал заманауи оптикалық микроскоптарға қарағанда әлдеқайда қуатты болды, бірақ ол зерттелетін объектілердің үлкейтілген кескіндерін алуға мүмкіндік беретін электрондар шоғыры үшін линза ретінде соленоидты пайдаланудың негізгі мүмкіндігін көрсетті. 1933 жылы Руска электронды микроскоптың нұсқасын жасады, оның рұқсаты 500 ангстромға дейінгі мүмкіндіктерді анықтай алады, бұл оптикалық микроскоптардың мүмкіндіктерінен асып түсті. 1933 жылы докторлық диссертациясын қорғағаннан кейін Руска Берлиндегі телекомпанияның қызметкері атанды және теледидар түтіктерін өндіру технологиясын жетілдірумен айналысты. 1937 жылы Siemens-те инженер-электрик ретінде ол әлемдегі алғашқы коммерциялық массалық электронды микроскопты жасауға қатысты. 100 ангстром рұқсаты бар бұл құрал алғаш рет 1939 жылы нарыққа шықты. 1980 жылдары профессор Эрнст Руска Батыс Берлиндегі Макс Планк қоғамының Фриц Хабер институтында жұмыс істеді.
Марапаттау және тану
- Негізгі медициналық зерттеулер үшін Альберт Ласкер сыйлығы (1960)
- Рудольф Дизель медалі (1968
- Пауля Эрлих және Людвиг Дармштадтер сыйлығы 1970)
- Дадделл медалі және сыйлығы (1975)
- Котениус медалі (1975)
- Роберт Кох медалі (1986)
- Физика бойынша Нобель сыйлығы (1986)
Эрнст Руска сыйлығы оның құрметіне аталған.
Жарияланымдар
- Э. Руска. Электрондық микроскоптың және электронды микроскопияның дамуы: Нобель дәрісі. // УФН, Т. 154, № 2 (1988).
- Э. Руска. Электрондық микроскоптың және электронды микроскопияның дамуы: Нобель дәрісі. // Атомдар электрондардың «көздерімен». - М.: Білім, 1988.
Сілтемелер
- Нобель комитетінің сайтынан ақпарат (ағыл.)
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ernst Avgust Fridrih Ruska nem Ernst August Friedrich Ruska 25 zheltoksan 1906 Gejdelberg 27 mamyr 1988 Batys Berlin elektrondy mikroskopty zhasaushy 1986 zhylgy fizika bojynsha Nobel syjlygynyn iegeri elektrondyk mikroskoptagy zhumysy үshin syjlyktyn zhartysy syjlyktyg ekinshi zhartysyn Gerd Binnig pen Genrih Rorer skanerleushi tunneldik mikroskopty ojlap tapkany үshin aldy Ernst Avgust Fridrih Ruskanem Ernst August Friedrich RuskaTugan kүni25 zheltoksan 1906 1906 12 25 Tugan zheriGejdelberg German imperiyasyҚajtys bolgan kүni27 mamyr 1988 1988 05 27 81 zhas Қajtys bolgan zheriAzamattygy GermaniyaҒylymi ayasyfizikaҒylymi zhetekshiMaks Knoll agyl Nesimen belgiliAlgashky elektrondy mikroskopty zhasaushyMarapattaryFizika salasyndagy Nobel syjlygy 1986 1933 zhyly Ernst Ruska zhasagan elektrondy mikroskopErte zhyldarErnst gylym tarihshysy Yulius Ruskanyn otbasyndagy besinshi bala boldy Ernsttin agasy Maks Volf Gejdelberg manyndagy Kenigstyuldegi observatoriyalardy baskargan astronom boldy Onyn okil әkesi Avgust Kopf Berlindegi astronomiyalyk esepteuler institutynyn direktory al nemere agasy Alfredo Hoche psihiatriya professory bolgan Anasy Alfred Merke teolog bolgan Ernst pen onyn inisi Gelmut erte balalyk shagynda Kenigstyul observatoriyasynyn teleskoptary katty әser etti Ernsttin үjinde әkesinin gylymi hobbige mineralogiya botanika zhәne zoologiyaga arnalgan bolmesi bolatyn Әkesinin үjde de үlken Zejss mikroskoby bolatyn balalarga oz betinshe kol tigizuge katan tyjym salyndy birak kejde bakylauymen әkesi balalaryna osy mikroskoppen kyzykty nәrselerdi korsetetin Mektepte okyp zhүrgende Ernst ozinin ustazy Karl Rejnigten fizikadan ote teren bilim aldy Sondaj ak bolashak atakty fizik Valter Elzasserpen agyl Zherdin magnittik dinamosynyn teoriyasynyn әkesi Ernstten eki zhas үlken bir mektepte bir mugalimmen birge okydy ZhumystarTizbektej ornalaskan eki magnittik linzadan turatyn algashky elektrondy mikroskoptyn prototipin 1931 zhyly 9 nauryzda Ruska men M Knoll usyndy 400 ese ulgajtu kezinde bul kural zamanaui optikalyk mikroskoptarga karaganda әldekajda kuatty boldy birak ol zertteletin obektilerdin үlkejtilgen keskinderin aluga mүmkindik beretin elektrondar shogyry үshin linza retinde solenoidty pajdalanudyn negizgi mүmkindigin korsetti 1933 zhyly Ruska elektrondy mikroskoptyn nuskasyn zhasady onyn ruksaty 500 angstromga dejingi mүmkindikterdi anyktaj alady bul optikalyk mikroskoptardyn mүmkindikterinen asyp tүsti 1933 zhyly doktorlyk dissertaciyasyn korgagannan kejin Ruska Berlindegi telekompaniyanyn kyzmetkeri atandy zhәne teledidar tүtikterin ondiru tehnologiyasyn zhetildirumen ajnalysty 1937 zhyly Siemens te inzhener elektrik retinde ol әlemdegi algashky kommerciyalyk massalyk elektrondy mikroskopty zhasauga katysty 100 angstrom ruksaty bar bul kural algash ret 1939 zhyly narykka shykty 1980 zhyldary professor Ernst Ruska Batys Berlindegi Maks Plank kogamynyn Fric Haber institutynda zhumys istedi Marapattau zhәne tanuNegizgi medicinalyk zertteuler үshin Albert Lasker syjlygy 1960 Rudolf Dizel medali nem 1968 Paulya Erlih zhәne Lyudvig Darmshtadter syjlygy nem 1970 Daddell medali zhәne syjlygy 1975 Kotenius medali 1975 Robert Koh medali 1986 Fizika bojynsha Nobel syjlygy 1986 Ernst Ruska syjlygy nem onyn kurmetine atalgan ZhariyalanymdarE Ruska Elektrondyk mikroskoptyn zhәne elektrondy mikroskopiyanyn damuy Nobel dәrisi UFN T 154 2 1988 E Ruska Elektrondyk mikroskoptyn zhәne elektrondy mikroskopiyanyn damuy Nobel dәrisi Atomdar elektrondardyn kozderimen M Bilim 1988 SiltemelerNobel komitetinin sajtynan akparat agyl