Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Басқа мағыналар үшін деген бетті қараңыз.Одесса (укр. Одеса) — Украинаның оңтүстігіндегі қала. Одесса облысының, ауданының әкімшілік орталығы және Украина теңіз-әскери күштерінің басты теңіз-әскери базасы орналасқан. Елдегі Киев пен Харьковтан кейінгі үшінші үлкен қала. Ол Қара теңіз жағалауында орналасқан. Ең ірі теңіз сауда порты. Мәдени-ағарту, туристік, сауда, көлік орталығы. Одесса қалалық аумақтық қоғамдастығының құрамына кіреді. Халқы – 1 010 537 адам (2022). Экономикасының негізін көлік, машина жасау, химия, мұнай өңдеу, тамақ және жеңіл өнеркәсіп құрайды.
| Облыс орталығы | |||||
| Одесса | |||||
| укр. Одеса | |||||
 | |||||
| |||||
| Әкімшілігі | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ел | |||||
|
| |||||
| Ішкі бөлінісі | 4 аудан | ||||
| Тарихы мен географиясы | |||||
| Координаттары | 46°29′10″ с. е. 30°43′40″ ш. б. / 46.48611° с. е. 30.72778° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 46°29′10″ с. е. 30°43′40″ ш. б. / 46.48611° с. е. 30.72778° ш. б. (G) (O) (Я) | ||||
| Құрылған уақыты | 1415 | ||||
| Алғашқы дерек | |||||
| Бұрынғы атаулары | 1795 жылға дейін – Қажыбей | ||||
| Облыс орталығы статусы | 1794 | ||||
| Жер аумағы | 162,42 км² | ||||
| Орталығының биiктігі | 50 м | ||||
| Климаты | ылғалды континенттік, субтропиктік мұхиттық | ||||
| Уақыт белдеуі | UTC+2 | ||||
| Тұрғындары | |||||
| Тұрғыны | ▼ 1 010 537 адам (2022) | ||||
| Тығыздығы | 6237,8 адам/км² | ||||
| Агломерация | Одесса агломерациясы | ||||
| Ұлттық құрамы | украиндар — 61,66 %, | ||||
| Конфессиялар | христиандар (православие, протестанттар), мұсылмандар, т.б. | ||||
| Ресми тілі | |||||
| Сандық идентификаторлары | |||||
| Пошта индексі | 65000—65480 | ||||
Одесса шекарасы | |||||
 Ортаққордағы санаты: Одесса | |||||
Сипаттама
Қазіргі Одессаның жалпы ауданы 236,9 шаршы метрді құрайды. Қала Украинаның Қара теңіз жағалауында орналасқан. Одесса Қара теңіз ойпатының оңтүстік-батыс шетінде орналасқан. Дала үстіртінің орташа биіктігі шамамен 45 - 50 м, қала Одесса шығанағының жағалауында солтүстікте Котовское ауылынан оңтүстіктегі Черноморка ауылына дейін 50 км қашықтықта созылып жатыр.
Жағалау белдеуінде оңтүстік пен оңтүстік-батысқа қарай үстірт биіктіктерінің аздап төмендеуі байқалады. Солтүстік-батыс бағытта үстірт биіктігі Одессадан Дачной станциясына дейін шамамен екі есе артады. Осылайша, солтүстік-батысқа қарай үстірттің биіктігі әр километрге орта есеппен 2 м-ге артады. Үстірт арқылы өтетін терең сайлар жауын-шашынның ағынын реттеуде үлкен рөл атқарады. Одесса қаласының жағалау рельефін құрайтын және қалыптастыратын негізгі факторларға көшкін мен абразия жатады. Бұл екі фактор теңіздің құрлыққа жылдам ілгерілеуіне әсер етеді.
Климаты
Одессада жазы жылы және ала бұлтты, ал қысы ұзақ, өте суық, қарлы, желді және кейде бұлтты. Жыл бойы температура әдетте -4°C-тан 29°C-қа дейін ауытқиды және сирек -13°C-тан төмен немесе 34°C-тан жоғары болады.
Жылы маусым 3,3 айға созылады, 30 мамырдан 7 қыркүйекке дейін, максималды орташа тәуліктік температура 23°C-тан жоғары. Одессадағы жылдың ең ыстық айы - шілде, орташа температура максимум 28°C, ең төменгі температура 17°C.
Суық мезгіл 3,8 айға созылады, 21 қарашадан 14 наурызға дейін, ең төменгі орташа тәуліктік температура 7°C төмен. Одессадағы жылдың ең суық айы қаңтар, орташа температура максимум -4°C және минимум 2°C.
Одессадағы жылдың ашық бөлігі шамамен 19 мамырда басталып, 4,3 айға созылып, 30 қыркүйекте аяқталады. Жылдың ең ашық айы - шілде, бұл уақытта аспан орташа ашық, уақыттың 79% көбіне ашық немесе ала бұлтты. Жылдың бұлтты бөлігі шамамен 30 қыркүйекте басталып, 7,7 айға созылып, 19 мамырда аяқталады. Одессадағы жылдың ең бұлтты айы қаңтар болып табылады, бұл уақытта аспан орташа бұлтты немесе уақыттың 61% көбіне бұлтты болады.
Одессада жыл бойы жаңбыр жауады. Жауын-шашын ең көп түсетін ай - маусым, орташа жауын-шашын мөлшері 34 миллиметр. Одессадағы жауын-шашын ең аз түсетін ай қаңтар, орташа жауын-шашын мөлшері 14 миллиметр.
Тарихы
XIV ғасырда қазіргі Одессаның орнында татар ауылы Хаджибей (Гаджибей, Качибей) болды. Алғаш рет 1415 жылы ол біраз уақыт Польшаға тиесілі болған кезде айтылды. XVI ғасырдың 1-жартысына қарай ол Қырым хандығының бақылауында болды. 1768–74 жылдардағы орыс-түрік соғысы кезінде Хаджибей ауылы (1769 ж.) мен бекіністің шеткі жерлерін (1770 ж.) казактар алды, ал 1774 жылы шілдеде бекініске орыс әскерлері басып кірді.
А.В.Суворовтың бұйрығымен 1793 жылы Хаджибей (қазіргі Одесса) шығанағындағы биіктікте О.М.Дерибастың басшылығымен Хаджибей бекінісінің құрылысы басталды. Дерибастың бастамасымен шығанақ әскери және сауда портын салу орны ретінде таңдалды, ол болашақ қаланың негізі қаланған император Екатерина II-нің 1794 жылғы 27 мамырдағы жазбасында бекітілген.
Император Екатерина II-нің 1795 жылғы 27 қаңтардағы жарлығымен Хаджибей ауылы Одесса қаласы болып өзгертілді. 1796 жылы Одессада Ресейдегі ең көне биржалардың бірі құрылды. Император Александр I таққа отыруымен қаланың жағдайы өзгерді. 1802 жылғы 24 қаңтардағы жарлығымен ол қалаға құрылған кезде берілген қаржылық және сауда жеңілдіктерін бекітті, оларды 25 жылға ұзартты. 1794 жылғы шекаралардағы аумақты алып, салық түсімдерінің бір бөлігін порттың құрылысына бөлуді бұйырды. 1803 жылы Одесса қалалық үкіметі, Новороссийск бас үкіметінің орталығы (1805–73), Одесса әскери губернаторлығы (1838–48 және 1854–56), Одесса уақытша бас үкіметі (1879–89) құрылды. 1817 жылы Ришелье лицейі ашылды (1865 жылы оның негізінде Новороссийск университеті, қазіргі Одесса ұлттық университеті ашылды).
1817–57 жылдары Одесса еркін порт мәртебесіне ие болды (яғни ол 1819 жылы тауарларды бажсыз әкелу және әкету құқығын пайдаланды). 1820 жылдардан бастап Одессаның пароходтық қатынасы 1828 жылы Евпаториямен, 1833 жылдан Константинопольмен, 1835 жылдан Қырымның барлық портты қалаларымен, 1846 жылдан Дунай порттарымен (Измаил, Рени, Галати), 1847 жылдан Редуб-Калемен, Херсон және Таганрог қалалары арасында дамыды.
1856–1920 жылдары Одессада Ресей кеме қатынасы және сауда қоғамының бас кеңсесі орналасты. 1850 жылдардан бастап басында саланың белсенді дамуы басталды. XX ғасырда ірі кәсіпорын – мұнай өңдеу зауыты, ұн тарту, механика, тері илеу, макарон өнімдерін өндіру, сыра қайнату дамып, 1891 жылы шампан зауыты ашылды.
XIX ғасырдың 2-жартысы - XX ғасырдың басында Одесса маңызды темір жол торабына айналды, Одесса-Бирзула, Одесса-Товарная-Одесса-Порт (екеуі де 1865), Одесса-Порт-Куялник (1868), Пост 7-Одесса-Пересып (1894), Одесса-Черкассы (1913), Одесса-Овидиопол (1916) желілері бойынша қозғалыс ашылды.
Қалада Кеңес өкіметі 1918 жылы 14 қаңтарда жарияланды. 1919 жылдың сәуір-тамыз айларында қала Жұмысшы-Шаруа Қызыл Армиясының (РККА), 1919 жылдың тамызында - 1920 жылдың ақпанында - Оңтүстік Ресей Қарулы Күштерінің бөлімшелерінің бақылауында болды.
Украин КСР Одесса губернияларының орталығы (1920–25), 1923 жылдан аудандық округ (1932 жылға дейін) және аймақтық округ (1930 жылға дейін) орталығы. 1932 жылдан Украина КСР Одесса облысының орталығы (1991 жылдан - Украина), 1937–62 жылдары Одесса облысының орталығы болды. Қаланың дамуы Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде тоқтатылды. 1941 жылдың күзінде Одессаны румын бөлімшелері басып алды. Алайда жергілікті халық басқыншыларға белсенді қарсылық көрсетті. Қаланы қорғау кезінде көрсеткен ерлігі мен қаһармандығы, Отан алдындағы әскери қызметі үшін Одессаға 1945 жылы Батыр қала атағы берілді.
Қазіргі Одесса - миллионнан астам адам тұратын Украинаның үшінші қаласы. Ол елдің оңтүстігінде, Украинадағы ең ірі сауда порты болып табылады. Елдегі жалғыз әскери-теңіз базасы Одесса жағалауында орналасқан, сондықтан қаланың маңызды әскери-стратегиялық және қорғаныстық маңызы бар. Орналасқан жеріне, географиялық ерекшеліктеріне және бірегей мәдениетіне байланысты Одесса әрқашан туристер үшін тартымды орын болды. Қалада және оның төңірегінде әртүрлі профильдегі көптеген санаторийлер, емдеу-сауықтыру кешендері, демалыс пен демалыс үшін жабдықталған жағажайлар және ойын-сауық орындары бар. Тарихи, сәулет және археологиялық ескерткіштер қаланы мекендеген халықтардың тарихы мен мәдениетімен ғана емес, Солтүстік Қара теңіз аймағының ежелгі мәдениетімен де танысуға мүмкіндік береді.
Халқы
2024 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша Одесса қаласының тұрғындары - 1 010 000 адам, оның ішінде:
- 6 жасқа дейінгі балалар - 100 874 адам,
- 7 жастан 17 жасқа дейінгі жасөспірімдер (мектеп оқушылары) - 119 306 адам,
- 18 жастан асқан жастар (мектеп оқушылары) 29 – 121 074 адам,
- 30-дан 60 жасқа дейінгі ересектер – 434 426 адам,
- 60 жастан асқан қарттар – 220 180 адам, 8
- 80 жастан асқандар – 14 140 адам.
| жылы | ерлер | әйелдер | барлығы | өзерісі ± |
|---|---|---|---|---|
| 2001 | 470 353 | 539 945 | 1 010 298 | |
| 2005 | 458 474 | 530 994 | 989 468 | -20 830 (-2.06%) ▼ ↓ |
| 2007 | 455 858 | 527 062 | 982 920 | -6 548 (-0.66%) ▼ ↓ |
| 2008 | 460 467 | 527 546 | 988 013 | +5 093 (+0.52%) ▲ ↑ |
| 2009 | 461 668 | 529 296 | 990 964 | +2 951 (+0.30%) ▲ ↑ |
| 2011 | 461 442 | 530 040 | 991 482 | +518 (+0.05%) ▲ ↑ |
| 2012 | 460 825 | 529 674 | 990 499 | -983 (-0.10%) ▼ ↓ |
| 2013 | 465 200 | 531 989 | 997 189 | +6 690 (+0.68%) ▲ ↑ |
| 2017 | 464 431 | 528 689 | 993 120 | -4 069 (-0.41%) ▼ ↓ |
| 2018 | 465 195 | 528 636 | 993 831 | +711 (+0.07%) ▲ ↑ |
| 2022 | 465 968 | 526 906 | 992 874 | -957 (-0.10%) ▼ ↓ |
Әкімшілік-аумақтық бөлініс
Одесса аумағы төрт әкімшілік қалалық округке (ауданға) бөлінеді:
- Киев ауданы,
- Қажыбей ауданы,
- Приморский ауданы,
- Пересып ауданы.
Сонымен қатар, әрбір ауданның Одесса қалалық кеңесіне бағынатын және шектеулі өкілеттіктері бар өз әкімшілігі бар.
Экономикасы
Одессадағы алғашқы өнеркәсіптік кәсіпорындар тау-кен кәсіпорындары болды. Бұл құрылыс материалы – әктас-қабық жынысты өндіруге арналған карьерлер. Қалада пайда болған жедел қажеттіліктерге жауап ретінде өңдеуші өнеркәсіптер пайда бола бастады. Қазіргі уақытта Одесса Украинаның өнеркәсіптік өндірісінің шамамен 2,7% құрайды. Одесса қаласының шегінде 1200-ге жуық өнеркәсіп және өндіріс орындары бар. Сонымен қатар, тұрғын үй, көліктік және басқа да мамандандырылған 130-дан астам өнеркәсіптік нысандар сақталған.
Одесса - Украинаның Қара теңіз аймағындағы жалғыз толық қалыптасқан жергілікті аумақтық өндірістік кешен - өнеркәсіптік орталық. Мұнда барлық дерлік кәсіпорындар жалпықалалық инфрақұрылымның құрамдас бөліктерін пайдаланады: жылу-энергетикалық жүйелер, сумен жабдықтау және су бұру, көліктік тиеу-түсіру алаңдары, газ тарату жүйелері және т.б.
Барлық көрсеткіштер бойынша машина жасау Одесса өнеркәсібінің негізгі буыны болып табылады. Ол 42 біріктірілген сала бойынша ресми статистика бойынша жүйеленген барлық сатыдағы – сатып алу, негізгі, құрастыру, сондай-ақ құрал-сайман өндірісі бойынша 70-тен астам кәсіпорынмен ұсынылған. Бірқатар ірі машина жасау кәсіпорындарында зауыт аралық дайындау бөлімшелері құрылды. Бұл «Автогенмаш», «Краян», «Кислородмаш», «Красная гвардия», «Микрон» бірлестіктері ауыр кран шығаратын зауыттар. Машина жасауды дайындау жұмыстарының функцияларын арнайы құю әдістерінің шағын зауыты мен Қара теңіз аймағындағы ірі қара металлургия кәсіпорындары – болат прокат бірлестіктері де атқарады. Жақында прокат өндірісі күрт қысқарды және кейбір цехтар құрастыру аспап жасау цехтарына айналуда.
Тамақ және жеңіл өнеркәсіп және полиграфия үшін технологиялық жабдықтарды өндіру жергілікті шикізат базасымен және тұтыну саласымен тығыз байланысты, сондықтан Одессада осы бейіндегі бірнеше кәсіпорындар айтарлықтай дамыды. Бұл «Орион», «Легмаш», «Полиграфмаш», «Пищепромавтоматика» тағамдық машина жасау және тамақ жабдықтары зауыттары.
Одесса астық, қант, көмір, мұнай өнімдері, цемент, металл, джут, ағаш және машина жасау өнімдерін тасымалдайтын Украинадағы ең ірі теңіз порты болып табылады. Одесса үшін дәстүрлі сала - кеме жөндеу. Одессада кеме жөндеу нысандарынан басқа жиырмаға жуық жөндеу және металл өңдеу кәсіпорындары шоғырланған. Қазіргі уақытта ең маңызды орынды жеңіл өнеркәсіп өнімдерін өндіру, ағаш өңдеу, полиграфия, химия, медициналық және басқа да салалар алады. Химия өнеркәсібі жақсы дамыған.
Транспорты
Одессада жақсы дамыған қоғамдық көлік желісі бар. Қалада көптеген трамвайлар, шағын автобустар, троллейбустар мен автобустар бар. Қалалық автовокзалдардан жақын маңдағы курорттық ауылдарға немесе Украинаның кез келген жеріне баруға болады.
Троллейбус. Одессадағы алғашқы троллейбус желілері 1941 жылдың басында салына бастады. Бірақ Ұлы Отан соғысы басталғаннан кейін құрылыс тоқтатылды. Троллейбустар алғаш рет 1945 жылдың қарашасында ғана қала көшелеріне шықты. 60-жылдардың екінші жартысында Киев электр көлік зауытында құрастырылған Киев-4 троллейбустары Одесса тұрғындарын тасымалдай бастады. Одесса билігі әрқашан трамвай желісінен гөрі троллейбус желісін дамытуға тырысты. Бүгінде кейбір троллейбус бағыттары бұрын жабылған трамвай жолдары арқылы өтеді.
Трамвай. Одесса трамвайының тарихы троллейбусқа қарағанда әлдеқайда ерте басталды. Алғаш рет бумен жүретін трамвай қала көшелерінде 1882 жылы сәуірде пайда болды. Трамвай желілері шамамен 10 шақырымға созылды, олардың бойында 16 аялдама болды. Бу трамвайы қалада 1913 жылға дейін жүрді. Бірақ 1920 жылы ол жұмысын екі жылға қайта бастады. 1908 жылы Одесса әкімшілігі электр қуатымен жұмыс істейтін трамвай жобасын мақұлдап, оны жүзеге асыра бастады. Алғашқы электрлік трамвай 1910 жылы іске қосылды. Қазір қалада трамвай желісінің 25 бағыты бар.
Автовокзал. Автовокзал Одессадағы ең маңызды көлік торабы болып табылады. Күн сайын бірнеше мың жолаушыға қызмет көрсетіледі, олар Украинаның елді мекендеріне де, басқа елдерге де барады, 2014 жылдан бастап автовокзал халықаралық рейстерге қызмет көрсетеді. Одесса автовокзалы кеңестік кезеңнен қалған 3 қабатты ғимаратта орналасқан. Автовокзалдан 92 автобус 13 бағыт бойынша 7 елді мекенге маршрутқа шығады.
Темір жол вокзалы. Одесса теміржол вокзалы — Одесса-Главная станциясының вокзалы және Одесса теміржолының ірі көлік торабы. Теміржол вокзалы күн сайын 100-ден астам жолаушылар мен жүк пойыздарының жөнелтілуін және келуін қамтамасыз ететін жоғары қозғалыс қарқындылығымен ерекшеленеді. Көптеген көрші қалалармен (Кишинев, Минск, Мәскеу, Саратов және т.б.) байланыста, тіркеме вагондары Одесса станциясынан Еуропаның көптеген қалаларына да (Прага, Вроцлав, Варшава, Берлин және т.б.) барады.
Станцияның алты платформасы жолаушылар пойыздарына арналған 10 жолға қосылған, қалғандары жүк пойыздарына қызмет көрсетуге және маневрлік жұмыстарға пайдаланылады. Платформаның ұзындығы - 500 м. Станция алыс қашықтыққа қатынайтын пойыздардан басқа қала маңындағы бағыттарды да орындайды. Электр пойыздары Мигаево, Вапнярка, Балта, Одесса-Застава, Раздельная және т.б. қатынайды.
Әуе жолы. Украинаның үшінші үлкен әуежайы Одессада орналасқан. Бұл әуе порты ішкі рейстерге де, халықаралық рейстерге де қызмет көрсетеді. Әуежай терминалы мен Одесса арасындағы қашықтық шамамен 7 шақырымды құрайды. Одесса әуежайының қызметі 1924 жылдан басталады. 2018 жылы жаңа терминал ашылды, енді ішкі рейстер жаңа ғимараттан жүзеге асырылады. Бүгінгі таңда Одесса әуежайы жылына 1,5 миллион жолаушыға қызмет көрсетеді. Одесса әуежайы 20-ға жуық әуе компанияларымен жұмыс істейді.
| Одесса трамвайы | Одесса темір жол вокзалы | Одесса әуежайы | Орталық автовокзал | Одесса троллейбусы |
|---|---|---|---|---|
 |  |  |  |  |
Мұражайлары
- Одессаның қаһармандық қорғанысы мемориалы мұражайы,
- Н.К. Рерихтің мұражай үйі,
- И.И.Мечников атындағы Одесса ұлттық университетінің зоологиялық мұражайы,
- А.С.Пушкиннің әдеби-мемориалдық мұражайы,
- Балауыз мұражайы,
- Одесса Мигдал-Шорашим еврейлерінің тарихы мұражайы,
- К.Г.Паустовский мұражайы,
- Украина кино мұражайы,
- Ф.П.Де Волан атындағы Одесса портының мұражайы,
- Одесса заманауи өнер мұражайы,
- Фашизм құрбандарын еске алуға арналған Холокост мұражайы,
- Теңіз вокзалындағы зәкірлер мұражайы,
- Одесса археологиялық мұражайы,
- Одесса мемлекеттік әдеби мұражайы,
- Одесса тарихи-өлкетану мұражайы,
- Одесса Батыс және Шығыс өнер мұражайы,
- Одесса теңіз мұражайы,
- Одесса нумизматика мұражайы,
- В.Блещунов атындағы Одесса қалалық жеке коллекциялар мұражайы,
- Одесса өнер мұражайы.
Театрлары
- Одесса ұлттық академиялық опера және балет театры,
- М.Водяной атындағы Одесса академиялық музыкалық комедия театры,
- Одесса академиялық орыс драма театры,
- В.Василько атындағы Одесса академиялық украин музыкалық-драма театры,
- Юрий Олеша атындағы Одесса мемлекеттік жас көрермендер театры,
- Одесса облыстық қуыршақ театры,
- А.Салик атындағы Одесса қалалық үрмелі музыкалық театры,
- Одесса мемлекеттік филармониясы,
- Одесса мемлекеттік циркі.
| Одесса ұлттық академиялық опера және балет театры | Одесса академиялық драма театры | В.Василько атындағы Одесса академиялық украин музыкалық-драма театры | Юрий Олеша атындағы Одесса мемлекеттік жас көрермендер театры | Одесса мемлекеттік циркі |
|---|---|---|---|---|
 |  |  |  |  |
Жоғары оқу орындары
- И.И.Мечников атындағы Одесса ұлттық университеті.
- Одесса ұлттық экономикалық университеті
- Одесса ұлттық медициналық университеті
- Одесса ұлттық политехникалық университеті,
- «Одесса заң академиясы» ұлттық университеті,
- Ұлттық телекоммуникациялар академиясы,
- Одесса мемлекеттік экологиялық университеті
- Одесса ұлттық теңіз академиясы.
Архитектурасы
| Приморский бульвары | Ланжерон көшесі | Потемкин баспалдақтары | Шах сарайы | Шевченко саябағы |
|---|---|---|---|---|
 |  |  |  |  |
| Қалалық сәулет | Спас-Преображенский соборы | Робин кафесі | «Большая Московская» қонақ үйі | Араб мәдени орталығы |
 |  |  |  |  |
Дереккөздер
- Одесса. Көрнекті орындар, картадағы гид, фотосуреттер. Тексерілді, 12 маусым 2024.
- Одессаның физиологиялық-климаттық сипаттамасы. Тексерілді, 12 маусым 2024.
- Одессадағы климат. Тексерілді, 18 маусым 2024.
- Одесса. Тексерілді, 18 маусым 2024.
- Одесса: тарих және қазіргі заман. Тексерілді, 18 маусым 2024.
- Одесса халқы (Украина). Тексерілді, 19 маусым 2024.
- Одесса тұрғындары. Тексерілді, 19 маусым 2024.
- Одесса қаласының әкімшілік құрылымы. Тексерілді, 19 маусым 2024.
- Одесса қаласының әлеуметтік-экономикалық сипаттамасы. Тексерілді, 19 маусым 2024.
- Одесса көлігі. Тексерілді, 19 маусым 2024.
- Одессадағы қоғамдық көлік: ол қандай болуы керек?. Тексерілді, 19 маусым 2024.
- Одесса автовокзалы. Тексерілді, 19 маусым 2024.
- Одесса автобустары. Тексерілді, 19 маусым 2024.
- Одессадағы теміржол вокзалы. Тексерілді, 19 маусым 2024.
- Одесса теміржол вокзалы. Тексерілді, 19 маусым 2024.
- Одесса халықаралық әуежайы. Тексерілді, 20 маусым 2024.
- Одесса мұражайлары. Тексерілді, 20 маусым 2024.
- Одесса театрлары. Тексерілді, 20 маусым 2024.
- Одесса театрлары. Тексерілді, 20 маусым 2024.
- Одесса театрлары: тізім, қысқаша ақпарат, репертуар жоспарлары. Тексерілді, 20 маусым 2024.
- Одесса университеттері. Тексерілді, 20 маусым 2024.
- Одессадағы жоғары оқу орындары (ЖОО).. Тексерілді, 20 маусым 2024.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Baska magynalar үshin degen betti karanyz Odessa ukr Odesa Ukrainanyn ontүstigindegi kala Odessa oblysynyn audanynyn әkimshilik ortalygy zhәne Ukraina teniz әskeri kүshterinin basty teniz әskeri bazasy ornalaskan Eldegi Kiev pen Harkovtan kejingi үshinshi үlken kala Ol Қara teniz zhagalauynda ornalaskan En iri teniz sauda porty Mәdeni agartu turistik sauda kolik ortalygy Odessa kalalyk aumaktyk kogamdastygynyn kuramyna kiredi Halky 1 010 537 adam 2022 Ekonomikasynyn negizin kolik mashina zhasau himiya munaj ondeu tamak zhәne zhenil onerkәsip kurajdy Oblys ortalygyOdessaukr OdesaTu EltanbasyӘkimshiligiEl Ukraina UkrainaOdessaIshki bolinisi4 audanTarihy men geografiyasyKoordinattary46 29 10 s e 30 43 40 sh b 46 48611 s e 30 72778 sh b 46 48611 30 72778 G O Ya Koordinattar 46 29 10 s e 30 43 40 sh b 46 48611 s e 30 72778 sh b 46 48611 30 72778 G O Ya Қurylgan uakyty1415Algashky derek1415Buryngy ataulary1795 zhylga dejin ҚazhybejOblys ortalygy statusy1794Zher aumagy162 42 km Ortalygynyn biiktigi50 mKlimatyylgaldy kontinenttik subtropiktik muhittykUakyt beldeuiUTC 2TurgyndaryTurgyny 1 010 537 adam 2022 Tygyzdygy6237 8 adam km AglomeraciyaOdessa aglomeraciyasyҰlttyk kuramyukraindar 61 66 orystar 28 89 bolgarlar 1 32 evrejler 1 22 sanak 2001 Konfessiyalarhristiandar pravoslavie protestanttar musylmandar t b Resmi tiliukrain tiliSandyk identifikatorlaryPoshta indeksi65000 65480OdessaOdessa shekarasyOrtakkordagy sanaty OdessaSipattamaҚazirgi Odessanyn zhalpy audany 236 9 sharshy metrdi kurajdy Қala Ukrainanyn Қara teniz zhagalauynda ornalaskan Odessa Қara teniz ojpatynyn ontүstik batys shetinde ornalaskan Dala үstirtinin ortasha biiktigi shamamen 45 50 m kala Odessa shyganagynyn zhagalauynda soltүstikte Kotovskoe auylynan ontүstiktegi Chernomorka auylyna dejin 50 km kashyktykta sozylyp zhatyr Zhagalau beldeuinde ontүstik pen ontүstik batyska karaj үstirt biiktikterinin azdap tomendeui bajkalady Soltүstik batys bagytta үstirt biiktigi Odessadan Dachnoj stanciyasyna dejin shamamen eki ese artady Osylajsha soltүstik batyska karaj үstirttin biiktigi әr kilometrge orta eseppen 2 m ge artady Үstirt arkyly otetin teren sajlar zhauyn shashynnyn agynyn retteude үlken rol atkarady Odessa kalasynyn zhagalau relefin kurajtyn zhәne kalyptastyratyn negizgi faktorlarga koshkin men abraziya zhatady Bul eki faktor tenizdin kurlykka zhyldam ilgerileuine әser etedi KlimatyOdessada zhazy zhyly zhәne ala bultty al kysy uzak ote suyk karly zheldi zhәne kejde bultty Zhyl bojy temperatura әdette 4 C tan 29 C ka dejin auytkidy zhәne sirek 13 C tan tomen nemese 34 C tan zhogary bolady Zhyly mausym 3 3 ajga sozylady 30 mamyrdan 7 kyrkүjekke dejin maksimaldy ortasha tәuliktik temperatura 23 C tan zhogary Odessadagy zhyldyn en ystyk ajy shilde ortasha temperatura maksimum 28 C en tomengi temperatura 17 C Suyk mezgil 3 8 ajga sozylady 21 karashadan 14 nauryzga dejin en tomengi ortasha tәuliktik temperatura 7 C tomen Odessadagy zhyldyn en suyk ajy kantar ortasha temperatura maksimum 4 C zhәne minimum 2 C Odessadagy zhyldyn ashyk boligi shamamen 19 mamyrda bastalyp 4 3 ajga sozylyp 30 kyrkүjekte ayaktalady Zhyldyn en ashyk ajy shilde bul uakytta aspan ortasha ashyk uakyttyn 79 kobine ashyk nemese ala bultty Zhyldyn bultty boligi shamamen 30 kyrkүjekte bastalyp 7 7 ajga sozylyp 19 mamyrda ayaktalady Odessadagy zhyldyn en bultty ajy kantar bolyp tabylady bul uakytta aspan ortasha bultty nemese uakyttyn 61 kobine bultty bolady Odessada zhyl bojy zhanbyr zhauady Zhauyn shashyn en kop tүsetin aj mausym ortasha zhauyn shashyn molsheri 34 millimetr Odessadagy zhauyn shashyn en az tүsetin aj kantar ortasha zhauyn shashyn molsheri 14 millimetr TarihyXIV gasyrda kazirgi Odessanyn ornynda tatar auyly Hadzhibej Gadzhibej Kachibej boldy Algash ret 1415 zhyly ol biraz uakyt Polshaga tiesili bolgan kezde ajtyldy XVI gasyrdyn 1 zhartysyna karaj ol Қyrym handygynyn bakylauynda boldy 1768 74 zhyldardagy orys tүrik sogysy kezinde Hadzhibej auyly 1769 zh men bekinistin shetki zherlerin 1770 zh kazaktar aldy al 1774 zhyly shildede bekiniske orys әskerleri basyp kirdi Odessa teniz portyndagy Primorskij bulvarynyn korinisi 1850 zh Odessa 1900 zhyldardyn basyndaOdessa shirkeui A V Suvorovtyn bujrygymen 1793 zhyly Hadzhibej kazirgi Odessa shyganagyndagy biiktikte O M Deribastyn basshylygymen Hadzhibej bekinisinin kurylysy bastaldy Deribastyn bastamasymen shyganak әskeri zhәne sauda portyn salu orny retinde tandaldy ol bolashak kalanyn negizi kalangan imperator Ekaterina II nin 1794 zhylgy 27 mamyrdagy zhazbasynda bekitilgen Imperator Ekaterina II nin 1795 zhylgy 27 kantardagy zharlygymen Hadzhibej auyly Odessa kalasy bolyp ozgertildi 1796 zhyly Odessada Resejdegi en kone birzhalardyn biri kuryldy Imperator Aleksandr I takka otyruymen kalanyn zhagdajy ozgerdi 1802 zhylgy 24 kantardagy zharlygymen ol kalaga kurylgan kezde berilgen karzhylyk zhәne sauda zhenildikterin bekitti olardy 25 zhylga uzartty 1794 zhylgy shekaralardagy aumakty alyp salyk tүsimderinin bir boligin porttyn kurylysyna boludi bujyrdy 1803 zhyly Odessa kalalyk үkimeti Novorossijsk bas үkimetinin ortalygy 1805 73 Odessa әskeri gubernatorlygy 1838 48 zhәne 1854 56 Odessa uakytsha bas үkimeti 1879 89 kuryldy 1817 zhyly Rishele liceji ashyldy 1865 zhyly onyn negizinde Novorossijsk universiteti kazirgi Odessa ulttyk universiteti ashyldy 1817 57 zhyldary Odessa erkin port mәrtebesine ie boldy yagni ol 1819 zhyly tauarlardy bazhsyz әkelu zhәne әketu kukygyn pajdalandy 1820 zhyldardan bastap Odessanyn parohodtyk katynasy 1828 zhyly Evpatoriyamen 1833 zhyldan Konstantinopolmen 1835 zhyldan Қyrymnyn barlyk portty kalalarymen 1846 zhyldan Dunaj porttarymen Izmail Reni Galati 1847 zhyldan Redub Kalemen Herson zhәne Taganrog kalalary arasynda damydy 1856 1920 zhyldary Odessada Resej keme katynasy zhәne sauda kogamynyn bas kensesi ornalasty 1850 zhyldardan bastap basynda salanyn belsendi damuy bastaldy XX gasyrda iri kәsiporyn munaj ondeu zauyty un tartu mehanika teri ileu makaron onimderin ondiru syra kajnatu damyp 1891 zhyly shampan zauyty ashyldy XIX gasyrdyn 2 zhartysy XX gasyrdyn basynda Odessa manyzdy temir zhol torabyna ajnaldy Odessa Birzula Odessa Tovarnaya Odessa Port ekeui de 1865 Odessa Port Kuyalnik 1868 Post 7 Odessa Peresyp 1894 Odessa Cherkassy 1913 Odessa Ovidiopol 1916 zhelileri bojynsha kozgalys ashyldy Қalada Kenes okimeti 1918 zhyly 14 kantarda zhariyalandy 1919 zhyldyn sәuir tamyz ajlarynda kala Zhumysshy Sharua Қyzyl Armiyasynyn RKKA 1919 zhyldyn tamyzynda 1920 zhyldyn akpanynda Ontүstik Resej Қaruly Kүshterinin bolimshelerinin bakylauynda boldy Ukrain KSR Odessa guberniyalarynyn ortalygy 1920 25 1923 zhyldan audandyk okrug 1932 zhylga dejin zhәne ajmaktyk okrug 1930 zhylga dejin ortalygy 1932 zhyldan Ukraina KSR Odessa oblysynyn ortalygy 1991 zhyldan Ukraina 1937 62 zhyldary Odessa oblysynyn ortalygy boldy Қalanyn damuy Ekinshi dүniezhүzilik sogys kezinde toktatyldy 1941 zhyldyn kүzinde Odessany rumyn bolimsheleri basyp aldy Alajda zhergilikti halyk baskynshylarga belsendi karsylyk korsetti Қalany korgau kezinde korsetken erligi men kaһarmandygy Otan aldyndagy әskeri kyzmeti үshin Odessaga 1945 zhyly Batyr kala atagy berildi Қazirgi Odessa millionnan astam adam turatyn Ukrainanyn үshinshi kalasy Ol eldin ontүstiginde Ukrainadagy en iri sauda porty bolyp tabylady Eldegi zhalgyz әskeri teniz bazasy Odessa zhagalauynda ornalaskan sondyktan kalanyn manyzdy әskeri strategiyalyk zhәne korganystyk manyzy bar Ornalaskan zherine geografiyalyk erekshelikterine zhәne biregej mәdenietine bajlanysty Odessa әrkashan turister үshin tartymdy oryn boldy Қalada zhәne onyn tonireginde әrtүrli profildegi koptegen sanatorijler emdeu sauyktyru keshenderi demalys pen demalys үshin zhabdyktalgan zhagazhajlar zhәne ojyn sauyk oryndary bar Tarihi sәulet zhәne arheologiyalyk eskertkishter kalany mekendegen halyktardyn tarihy men mәdenietimen gana emes Soltүstik Қara teniz ajmagynyn ezhelgi mәdenietimen de tanysuga mүmkindik beredi Halky2024 zhylgy 1 mausymdagy zhagdaj bojynsha Odessa kalasynyn turgyndary 1 010 000 adam onyn ishinde 6 zhaska dejingi balalar 100 874 adam 7 zhastan 17 zhaska dejingi zhasospirimder mektep okushylary 119 306 adam 18 zhastan askan zhastar mektep okushylary 29 121 074 adam 30 dan 60 zhaska dejingi eresekter 434 426 adam 60 zhastan askan karttar 220 180 adam 8 80 zhastan askandar 14 140 adam Odessa halky zhyly erler әjelder barlygy ozerisi 2001 470 353 539 945 1 010 2982005 458 474 530 994 989 468 20 830 2 06 2007 455 858 527 062 982 920 6 548 0 66 2008 460 467 527 546 988 013 5 093 0 52 2009 461 668 529 296 990 964 2 951 0 30 2011 461 442 530 040 991 482 518 0 05 2012 460 825 529 674 990 499 983 0 10 2013 465 200 531 989 997 189 6 690 0 68 2017 464 431 528 689 993 120 4 069 0 41 2018 465 195 528 636 993 831 711 0 07 2022 465 968 526 906 992 874 957 0 10 Әkimshilik aumaktyk bolinisOdessa aumagy tort әkimshilik kalalyk okrugke audanga bolinedi Kiev audany Қazhybej audany Primorskij audany Peresyp audany Sonymen katar әrbir audannyn Odessa kalalyk kenesine bagynatyn zhәne shekteuli okilettikteri bar oz әkimshiligi bar EkonomikasyOdessadagy algashky onerkәsiptik kәsiporyndar tau ken kәsiporyndary boldy Bul kurylys materialy әktas kabyk zhynysty ondiruge arnalgan karerler Қalada pajda bolgan zhedel kazhettilikterge zhauap retinde ondeushi onerkәsipter pajda bola bastady Қazirgi uakytta Odessa Ukrainanyn onerkәsiptik ondirisinin shamamen 2 7 kurajdy Odessa kalasynyn sheginde 1200 ge zhuyk onerkәsip zhәne ondiris oryndary bar Sonymen katar turgyn үj koliktik zhәne baska da mamandandyrylgan 130 dan astam onerkәsiptik nysandar saktalgan Teniz portynyn kontejnerlik terminaly Odessa Ukrainanyn Қara teniz ajmagyndagy zhalgyz tolyk kalyptaskan zhergilikti aumaktyk ondiristik keshen onerkәsiptik ortalyk Munda barlyk derlik kәsiporyndar zhalpykalalyk infrakurylymnyn kuramdas bolikterin pajdalanady zhylu energetikalyk zhүjeler sumen zhabdyktau zhәne su buru koliktik tieu tүsiru alandary gaz taratu zhүjeleri zhәne t b Barlyk korsetkishter bojynsha mashina zhasau Odessa onerkәsibinin negizgi buyny bolyp tabylady Ol 42 biriktirilgen sala bojynsha resmi statistika bojynsha zhүjelengen barlyk satydagy satyp alu negizgi kurastyru sondaj ak kural sajman ondirisi bojynsha 70 ten astam kәsiporynmen usynylgan Birkatar iri mashina zhasau kәsiporyndarynda zauyt aralyk dajyndau bolimsheleri kuryldy Bul Avtogenmash Krayan Kislorodmash Krasnaya gvardiya Mikron birlestikteri auyr kran shygaratyn zauyttar Mashina zhasaudy dajyndau zhumystarynyn funkciyalaryn arnajy kuyu әdisterinin shagyn zauyty men Қara teniz ajmagyndagy iri kara metallurgiya kәsiporyndary bolat prokat birlestikteri de atkarady Zhakynda prokat ondirisi kүrt kyskardy zhәne kejbir cehtar kurastyru aspap zhasau cehtaryna ajnaluda Tamak zhәne zhenil onerkәsip zhәne poligrafiya үshin tehnologiyalyk zhabdyktardy ondiru zhergilikti shikizat bazasymen zhәne tutynu salasymen tygyz bajlanysty sondyktan Odessada osy bejindegi birneshe kәsiporyndar ajtarlyktaj damydy Bul Orion Legmash Poligrafmash Pishepromavtomatika tagamdyk mashina zhasau zhәne tamak zhabdyktary zauyttary Odessa astyk kant komir munaj onimderi cement metall dzhut agash zhәne mashina zhasau onimderin tasymaldajtyn Ukrainadagy en iri teniz porty bolyp tabylady Odessa үshin dәstүrli sala keme zhondeu Odessada keme zhondeu nysandarynan baska zhiyrmaga zhuyk zhondeu zhәne metall ondeu kәsiporyndary shogyrlangan Қazirgi uakytta en manyzdy oryndy zhenil onerkәsip onimderin ondiru agash ondeu poligrafiya himiya medicinalyk zhәne baska da salalar alady Himiya onerkәsibi zhaksy damygan TransportyOdessada zhaksy damygan kogamdyk kolik zhelisi bar Қalada koptegen tramvajlar shagyn avtobustar trollejbustar men avtobustar bar Қalalyk avtovokzaldardan zhakyn mandagy kurorttyk auyldarga nemese Ukrainanyn kez kelgen zherine baruga bolady Trollejbus Odessadagy algashky trollejbus zhelileri 1941 zhyldyn basynda salyna bastady Birak Ұly Otan sogysy bastalgannan kejin kurylys toktatyldy Trollejbustar algash ret 1945 zhyldyn karashasynda gana kala koshelerine shykty 60 zhyldardyn ekinshi zhartysynda Kiev elektr kolik zauytynda kurastyrylgan Kiev 4 trollejbustary Odessa turgyndaryn tasymaldaj bastady Odessa biligi әrkashan tramvaj zhelisinen gori trollejbus zhelisin damytuga tyrysty Bүginde kejbir trollejbus bagyttary buryn zhabylgan tramvaj zholdary arkyly otedi Tramvaj Odessa tramvajynyn tarihy trollejbuska karaganda әldekajda erte bastaldy Algash ret bumen zhүretin tramvaj kala koshelerinde 1882 zhyly sәuirde pajda boldy Tramvaj zhelileri shamamen 10 shakyrymga sozyldy olardyn bojynda 16 ayaldama boldy Bu tramvajy kalada 1913 zhylga dejin zhүrdi Birak 1920 zhyly ol zhumysyn eki zhylga kajta bastady 1908 zhyly Odessa әkimshiligi elektr kuatymen zhumys istejtin tramvaj zhobasyn makuldap ony zhүzege asyra bastady Algashky elektrlik tramvaj 1910 zhyly iske kosyldy Қazir kalada tramvaj zhelisinin 25 bagyty bar Avtovokzal Avtovokzal Odessadagy en manyzdy kolik toraby bolyp tabylady Kүn sajyn birneshe myn zholaushyga kyzmet korsetiledi olar Ukrainanyn eldi mekenderine de baska elderge de barady 2014 zhyldan bastap avtovokzal halykaralyk rejsterge kyzmet korsetedi Odessa avtovokzaly kenestik kezennen kalgan 3 kabatty gimaratta ornalaskan Avtovokzaldan 92 avtobus 13 bagyt bojynsha 7 eldi mekenge marshrutka shygady Temir zhol vokzaly Odessa temirzhol vokzaly Odessa Glavnaya stanciyasynyn vokzaly zhәne Odessa temirzholynyn iri kolik toraby Temirzhol vokzaly kүn sajyn 100 den astam zholaushylar men zhүk pojyzdarynyn zhoneltiluin zhәne keluin kamtamasyz etetin zhogary kozgalys karkyndylygymen erekshelenedi Koptegen korshi kalalarmen Kishinev Minsk Mәskeu Saratov zhәne t b bajlanysta tirkeme vagondary Odessa stanciyasynan Europanyn koptegen kalalaryna da Praga Vroclav Varshava Berlin zhәne t b barady Stanciyanyn alty platformasy zholaushylar pojyzdaryna arnalgan 10 zholga kosylgan kalgandary zhүk pojyzdaryna kyzmet korsetuge zhәne manevrlik zhumystarga pajdalanylady Platformanyn uzyndygy 500 m Stanciya alys kashyktykka katynajtyn pojyzdardan baska kala manyndagy bagyttardy da oryndajdy Elektr pojyzdary Migaevo Vapnyarka Balta Odessa Zastava Razdelnaya zhәne t b katynajdy Әue zholy Ukrainanyn үshinshi үlken әuezhajy Odessada ornalaskan Bul әue porty ishki rejsterge de halykaralyk rejsterge de kyzmet korsetedi Әuezhaj terminaly men Odessa arasyndagy kashyktyk shamamen 7 shakyrymdy kurajdy Odessa әuezhajynyn kyzmeti 1924 zhyldan bastalady 2018 zhyly zhana terminal ashyldy endi ishki rejster zhana gimarattan zhүzege asyrylady Bүgingi tanda Odessa әuezhajy zhylyna 1 5 million zholaushyga kyzmet korsetedi Odessa әuezhajy 20 ga zhuyk әue kompaniyalarymen zhumys istejdi Odessa transporty Odessa tramvajy Odessa temir zhol vokzaly Odessa әuezhajy Ortalyk avtovokzal Odessa trollejbusyMurazhajlaryOdessa tarihi olketanu murazhajyUkraina teniz flotynyn murazhajyOdessanyn kaһarmandyk korganysy memorialy murazhajy N K Rerihtin murazhaj үji I I Mechnikov atyndagy Odessa ulttyk universitetinin zoologiyalyk murazhajy A S Pushkinnin әdebi memorialdyk murazhajy Balauyz murazhajy Odessa Migdal Shorashim evrejlerinin tarihy murazhajy K G Paustovskij murazhajy Ukraina kino murazhajy F P De Volan atyndagy Odessa portynyn murazhajy Odessa zamanaui oner murazhajy Fashizm kurbandaryn eske aluga arnalgan Holokost murazhajy Teniz vokzalyndagy zәkirler murazhajy Odessa arheologiyalyk murazhajy Odessa memlekettik әdebi murazhajy Odessa tarihi olketanu murazhajy Odessa Batys zhәne Shygys oner murazhajy Odessa teniz murazhajy Odessa numizmatika murazhajy V Bleshunov atyndagy Odessa kalalyk zheke kollekciyalar murazhajy Odessa oner murazhajy TeatrlaryOdessa ulttyk akademiyalyk opera zhәne balet teatry M Vodyanoj atyndagy Odessa akademiyalyk muzykalyk komediya teatry Odessa akademiyalyk orys drama teatry V Vasilko atyndagy Odessa akademiyalyk ukrain muzykalyk drama teatry Yurij Olesha atyndagy Odessa memlekettik zhas korermender teatry Odessa oblystyk kuyrshak teatry A Salik atyndagy Odessa kalalyk үrmeli muzykalyk teatry Odessa memlekettik filarmoniyasy Odessa memlekettik cirki Odessa teatrlary Odessa ulttyk akademiyalyk opera zhәne balet teatry Odessa akademiyalyk drama teatry V Vasilko atyndagy Odessa akademiyalyk ukrain muzykalyk drama teatry Yurij Olesha atyndagy Odessa memlekettik zhas korermender teatry Odessa memlekettik cirkiZhogary oku oryndaryI I Mechnikov atyndagy Odessa ulttyk universiteti Odessa ulttyk ekonomikalyk universiteti Odessa ulttyk medicinalyk universiteti Odessa ulttyk politehnikalyk universiteti Odessa zan akademiyasy ulttyk universiteti Ұlttyk telekommunikaciyalar akademiyasy Odessa memlekettik ekologiyalyk universiteti Odessa ulttyk teniz akademiyasy ArhitekturasyOdessa kalasynyn sәuleti Primorskij bulvary Lanzheron koshesi Potemkin baspaldaktary Shah sarajy Shevchenko sayabagyҚalalyk sәulet Spas Preobrazhenskij sobory Robin kafesi Bolshaya Moskovskaya konak үji Arab mәdeni ortalygyPrimorskij bulvarynyn panoramasyDerekkozderOdessa Kornekti oryndar kartadagy gid fotosuretter Tekserildi 12 mausym 2024 Odessanyn fiziologiyalyk klimattyk sipattamasy Tekserildi 12 mausym 2024 Odessadagy klimat Tekserildi 18 mausym 2024 Odessa Tekserildi 18 mausym 2024 Odessa tarih zhәne kazirgi zaman Tekserildi 18 mausym 2024 Odessa halky Ukraina Tekserildi 19 mausym 2024 Odessa turgyndary Tekserildi 19 mausym 2024 Odessa kalasynyn әkimshilik kurylymy Tekserildi 19 mausym 2024 Odessa kalasynyn әleumettik ekonomikalyk sipattamasy Tekserildi 19 mausym 2024 Odessa koligi Tekserildi 19 mausym 2024 Odessadagy kogamdyk kolik ol kandaj boluy kerek Tekserildi 19 mausym 2024 Odessa avtovokzaly Tekserildi 19 mausym 2024 Odessa avtobustary Tekserildi 19 mausym 2024 Odessadagy temirzhol vokzaly Tekserildi 19 mausym 2024 Odessa temirzhol vokzaly Tekserildi 19 mausym 2024 Odessa halykaralyk әuezhajy Tekserildi 20 mausym 2024 Odessa murazhajlary Tekserildi 20 mausym 2024 Odessa teatrlary Tekserildi 20 mausym 2024 Odessa teatrlary Tekserildi 20 mausym 2024 Odessa teatrlary tizim kyskasha akparat repertuar zhosparlary Tekserildi 20 mausym 2024 Odessa universitetteri Tekserildi 20 mausym 2024 Odessadagy zhogary oku oryndary ZhOO Tekserildi 20 mausym 2024