Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Лухья (луйя, абалуйя) — Кения мен Танзаниядағы банту халықтарының тобы. Олар негізінен Кенияның батыс провинцияларында, сондай-ақ Найроби маңында тұрады. Жалпы саны 5,4 миллион адам (2010, бағалау), сондай-ақ 750 мың адам Танзания мен Угандада тұрады.
| Лухья | |
| луйя, абалуйя | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
| 5,4 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
|
| |
| Діні | |
| дәстүрлі наным-сенімдер |
Тілі
Банту тобындағы жақын туыстас сөйлейді.
Діні
Дінге сенушілер: дәстүрлі наным-сенімдер, бір бөлігі – афрохристиандық культтерді ұстанушылар, католиктер.
Этногенезі
Лухя этногенезі 16-17 ғасырларда қазіргі Уганда аумағынан луо халықтарының шабуылымен банту топтарының көші-қонымен байланысты. Бұл ежелгі тайпаның ең алғашқы өкілдері құрғақшылықтан, аштықтан, аурудан және соғыстан қашқан Мысырдан келген иммигранттар болды деген теория бар. Еуропалықтар мен Лухья қауымдастықтары арасындағы тығыз қарым-қатынастың басы 1898 жылы Кения-Уганда темір жолының салынуы болды. Жалпы өзін-өзі тану 20 ғасырдың 30-шы жылдарының ортасында қалыптасты.
Кәсібі
Негізгі кәсібі қолмен атқарылатын егіншілік (сорго, елеусина, симсим, бұршақ, тәтті картоп, банан). Қазіргі уақытта олар интенсивті тауарлы шаруашылыққа көшті. Мақта, жержаңғақ, қант қамысы, кофе сияқты дақылдар өсіріледі. Дәстүрлі түрде аңшылық және балық аулаумен айналысады. Лухья – шебер жауынгерлер болып саналады. Қолөнерден - тері өңдеу, ұсталық, балық аулау торларын тоқу дамыған.
Өмір салты
Жерге жеке меншік пайда болды, таптық дифференциация дамыды. Дәстүрлі қауым іс жүзінде жойылды. Қазіргі Африка - өз азаматтарына кең мүмкіндіктер беретін дамып келе жатқан континент. Лухьяның жас буынының едәуір бөлігі өз тайпаларын тастап, Кениядан тыс жерде оқуға немесе жұмыс істеуге кетуде.
Дәстүрлі елді мекендері - қоршаумен немесе дуалдармен қоршалған, дөңгелек пішінді ауыл. Үйшіктері домалақ, балшықпен бекітілген таяқтардан жасалған. Төбесі конустық, шөптен жабылған. Конустық шатыр иелері үшін веранданың бір түрі ретінде қызмет етеді.
Дәстүрлі киім - бұл ерлерге арналған былғары жамылғы және әйелдерге арналған жамбас таңғыш, металдан және каури қабығынан жасалған зергерлік бұйымдар, ал ерлерде кейде былғары бас киім болады.
Тамағы негізінен өсімдік тектес тағамдар, бірақ жабайы жануарлардың сүті мен еті де тұтынылады.
Лухья бай мифологияны жасады, Веле (Ньясае) ең жоғарғы құдай болып саналады. Ата-баба культі, бақсылық, сиқырлық (жаңбыр жаудыратын, т.б.) кең таралған. Музыкалық фольклор сақталған.
Танымал тұлғалары
- Виклиф Музалия Мудавади - Премьер-Министрдің орынбасары, Кенияның белгілі саяси қайраткері
- Амос Вако - Бас прокурор
- Калестоус Джума - профессор, Гарвард университеті
- Джо Мэзига - футболшы
- Морис Майкл Отанга - католиктік кардинал
- Даниэль Сифуна – Кениатта университетінің академигі
- Филемон Ф.Индайр - Кенияның Ресейдегі елшісі (1960 ж.), Найроби университеті
- Мартин Шикуку - саяси қайраткер
- Кеннет Отиато Мэренд – Кения Ұлттық ассамблеясының спикері
Дереккөздер
- Лухья https://megabook.ru/article/%D0%9B%D1%83%D1%85%D1%8C%D1%8F
- Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2159891
- Материал из Большого Справочника https://newstest.ru/%D0%9B%D1%83%D1%85%D1%8C%D1%8F(қолжетпейтін сілтеме)
- Значение слова ЛУХЬЯ в Современном энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1841533.html
- Народы и культуры Лухья https://travel-journal.ru/ethno/39/931/(қолжетпейтін сілтеме)
- mobi-scripts.ru » Статьи » Лухья https://mobi-scripts.ru/stati/31755-luhya.html
- народы мира / Лухья http://www.etnolog.ru/people.php?id=LUHY
- Племя Лухья https://kenya-info.me/narody/plemia-luhia
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Luhya lujya abalujya Keniya men Tanzaniyadagy bantu halyktarynyn toby Olar negizinen Keniyanyn batys provinciyalarynda sondaj ak Najrobi manynda turady Zhalpy sany 5 4 million adam 2010 bagalau sondaj ak 750 myn adam Tanzaniya men Ugandada turady Luhyalujya abalujyaBүkil halyktyn sany5 4 mln En kop taralgan ajmaktar Keniya TanzaniyaTilderiDinidәstүrli nanym senimderTiliBantu tobyndagy zhakyn tuystas sojlejdi DiniDinge senushiler dәstүrli nanym senimder bir boligi afrohristiandyk kultterdi ustanushylar katolikter EtnogeneziLuhya etnogenezi 16 17 gasyrlarda kazirgi Uganda aumagynan luo halyktarynyn shabuylymen bantu toptarynyn koshi konymen bajlanysty Bul ezhelgi tajpanyn en algashky okilderi kurgakshylyktan ashtyktan aurudan zhәne sogystan kashkan Mysyrdan kelgen immigranttar boldy degen teoriya bar Europalyktar men Luhya kauymdastyktary arasyndagy tygyz karym katynastyn basy 1898 zhyly Keniya Uganda temir zholynyn salynuy boldy Zhalpy ozin ozi tanu 20 gasyrdyn 30 shy zhyldarynyn ortasynda kalyptasty KәsibiNegizgi kәsibi kolmen atkarylatyn eginshilik sorgo eleusina simsim burshak tәtti kartop banan Қazirgi uakytta olar intensivti tauarly sharuashylykka koshti Makta zherzhangak kant kamysy kofe siyakty dakyldar osiriledi Dәstүrli tүrde anshylyk zhәne balyk aulaumen ajnalysady Luhya sheber zhauyngerler bolyp sanalady Қolonerden teri ondeu ustalyk balyk aulau torlaryn toku damygan Өmir saltyZherge zheke menshik pajda boldy taptyk differenciaciya damydy Dәstүrli kauym is zhүzinde zhojyldy Қazirgi Afrika oz azamattaryna ken mүmkindikter beretin damyp kele zhatkan kontinent Luhyanyn zhas buynynyn edәuir boligi oz tajpalaryn tastap Keniyadan tys zherde okuga nemese zhumys isteuge ketude Dәstүrli eldi mekenderi korshaumen nemese dualdarmen korshalgan dongelek pishindi auyl Үjshikteri domalak balshykpen bekitilgen tayaktardan zhasalgan Tobesi konustyk shopten zhabylgan Konustyk shatyr ieleri үshin verandanyn bir tүri retinde kyzmet etedi Dәstүrli kiim bul erlerge arnalgan bylgary zhamylgy zhәne әjelderge arnalgan zhambas tangysh metaldan zhәne kauri kabygynan zhasalgan zergerlik bujymdar al erlerde kejde bylgary bas kiim bolady Tamagy negizinen osimdik tektes tagamdar birak zhabajy zhanuarlardyn sүti men eti de tutynylady Luhya baj mifologiyany zhasady Vele Nyasae en zhogargy kudaj bolyp sanalady Ata baba kulti baksylyk sikyrlyk zhanbyr zhaudyratyn t b ken taralgan Muzykalyk folklor saktalgan Tanymal tulgalaryViklif Muzaliya Mudavadi Premer Ministrdin orynbasary Keniyanyn belgili sayasi kajratkeri Amos Vako Bas prokuror Kalestous Dzhuma professor Garvard universiteti Dzho Meziga futbolshy Moris Majkl Otanga katoliktik kardinal Daniel Sifuna Keniatta universitetinin akademigi Filemon F Indajr Keniyanyn Resejdegi elshisi 1960 zh Najrobi universiteti Martin Shikuku sayasi kajratker Kennet Otiato Merend Keniya Ұlttyk assambleyasynyn spikeriDerekkozderLuhya https megabook ru article D0 9B D1 83 D1 85 D1 8C D1 8F Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 2017 https old bigenc ru ethnology text 2159891 Material iz Bolshogo Spravochnika https newstest ru D0 9B D1 83 D1 85 D1 8C D1 8F kolzhetpejtin silteme Znachenie slova LUHYa v Sovremennom enciklopedicheskom slovare https slovar cc enc sovremenniy 1841533 html Narody i kultury Luhya https travel journal ru ethno 39 931 kolzhetpejtin silteme mobi scripts ru Stati Luhya https mobi scripts ru stati 31755 luhya html narody mira Luhya http www etnolog ru people php id LUHY Plemya Luhya https kenya info me narody plemia luhia