Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Жалағаш ауданы — Қызылорда облысының орталық бөлігіндегі әкімшілік бөлініс. Аудан Қазақ ССР Жоғарғы Советі Президиумының Жарлығымен 1939 жылы 17 қазан күні құрылды. Жер аумағы — 27,1 мың км². Орталығы — Жалағаш кенті.
| Қазақстан ауданы | |||
| Жалағаш ауданы | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Облысы | |||
| Аудан орталығы | |||
| Ауылдық округтер саны | 14 | ||
| Кенттік әкімдіктер саны | 1 | ||
| Ауыл саны | 17 | ||
| Әкімі | Ардақ Әбдіғаппарұлы Ибраимов | ||
| Аудан әкімдігінің мекенжайы | Жалағаш кенті, Әйтеке би көшесі, №12 | ||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Координаттары | 44°38′25″ с. е. 63°56′10″ ш. б. / 44.64028° с. е. 63.93611° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 44°38′25″ с. е. 63°56′10″ ш. б. / 44.64028° с. е. 63.93611° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
| Құрылған уақыты | 1939 | ||
| Жер аумағы | 27,1 мың км² | ||
| Уақыт белдеуі | UTC+5:00 | ||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны | 35 925 адам (2023) | ||
| Ұлттық құрамы | қазақтар (99,04%), шешендер (0,40%), орыстар (0,28%), корейлер (0,17%), басқа ұлт өкілдері (0,11%) | ||
| Сандық идентификаторлары | |||
| Телефон коды | 8-724-31- | ||
| Пошта индексі | 120200-120214 | ||
| Автомобиль коды | 11 | ||
| Жалағаш ауданының әкімдігі | |||
|
| |||
Жер бедері, климаты
Аудан батысында Қармақшы, шығысында Сырдария аудандарымен, теріскейінде Ұлытау облысы Ұлытау ауданымен, түстігінде Өзбекстан Республикасымен шектеседі. Аудан үстімен батыстан шығысқа, шығыстан батысқа қарай халықаралық теміржол магистралы, автотрасса жосылып жатыр, олармен жарыса «Сырдария» өзені ағуда. Жері негізінен жазық. Солтүстігі тақыр (Дариялық тақыр жазығы), сор, сортаң, Сыр бойындағы жері шалғынды-батпақты, оңтүстікке қарай (Қызылқұм) құмды келеді. Ең биік жері — ауданның солтүстігінде орналасқан Егізқара тауы (288 м). Климаты тым континенттік, қысы суық, жазы ыстық, аңызақ. Қыс айларында жылымық күндер жиі болып тұрады. Қаңтар айының орташа температурасы — 9–12°С, шілдеде — 25–26°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері — 100–150 мм. Аудан жерімен Сырдария және оның тармақтары Жаңадария, Қараөзек ағып өтеді. Шеңгелдікөл, Сарыкөл, Қаракөл, т.б. көлдер бар. Шөлдік белдемде орналасқандықтан Жалағаш ауданының топырағы Сырдария өзені жайылмасында шалғынды сұр, сортаң, солтүстігінде тақырлы сортаңды сұр топырақ, ал оңтүстігінде ақшыл сұр, сұр, қызыл құмды топырақ дамыған. Жазық жерлерде және төбе аралықтарында баялыш, жүзгін, шеңгел, сексеуіл, еркек шөп, күйреуік, су айдындары бойында қамыс-құрақ, ақбас, кекіре, т.б. өседі. Жануарлардан жабайы шошқа, борсық, түлкі, қарсақ, қасқыр, шиебөрі, ақ бөкен, қоян, кекілік, қырғауыл, т.б. мекендейді.
Халқы
| 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 1999 | 2009 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 18129 | ▲26042 | ▲34624 | ▲37140 | ▲39553 | ▼35695 | ▼35128 |
Тұрғындар саны – 35 925 адам (2023). Ұлттық құрамы: қазақтар – 98,85%, шешендер – 0,42%, басқа ұлт өкілдері – 0,53%.
Әкімшілік бөлінісі
17 елді мекен 14 ауылдық округ пен 1 кенттік әкімдікке біріктірілген:
| Әкімшілік бірлік | Орталығы | Елді мекендері | Халқы (2021) |
|---|---|---|---|
| Аққұм ауылдық округі | Аққұм ауылы | 1 | ▼1961 |
| Аққыр ауылдық округі | Аққыр ауылы | 1 | ▼1062 |
| Ақсу ауылдық округі | Ақсу ауылы | 1 | ▲1676 |
| Аламесек ауылдық округі | Есет батыр ауылы | 1 | ▼1874 |
| Бұқарбай батыр ауылдық округі | Бұқарбай батыр ауылы | 1 | ▲2016 |
| Еңбек ауылдық округі | Еңбек ауылы | 1 | ▼1470 |
| Жалағаш кенттік әкімдігі | Жалағаш кенті | 1 | ▲15106 |
| Жаңадария ауылдық округі | Жаңадария ауылы | 1 | ▼546 |
| Жаңаталап ауылдық округі | Жаңаталап ауылы | 1 | ▼817 |
| Қаракеткен ауылдық округі | Қаракеткен ауылы | 2 | ▼1520 |
| Мақпалкөл ауылдық округі | Т. Жүргенов ауылы | 1 | ▼1883 |
| Мәдениет ауылдық округі | Мәдениет ауылы | 1 | ▼1951 |
| Мырзабай ахун ауылдық округі | Мырзабай ахун ауылы | 1 | ▼1283 |
| Таң ауылдық округі | Таң ауылы | 2 | ▼1285 |
| Шәменов ауылдық округі | Шәменов ауылы | 1 | ▼1033 |
Ауыл шаруашылығы
Ауыл шаруашылығына жарамды жері 391,1 мың га (2008), жыртылатын жерінің аумағы 28,1 мың га, шабындығы 5,3 мың га, жайылымы 252,7 мың га. Басты дәнді-дақылдары — күріш, сондай-ақ, бидай, арпа, жүгері, жоңышқа егіледі. Ауыл шаруашылығына жарамды жердің ауданы — 1,76 млн га, оның 1,45 млн га-сы пайдаланылады. Жыртылатын жерінің аумағы — 40,1 мың га. Жалағаш ауданында 21,9 мың сиыр, 6,4 мың жылқы, 0,5 мың түйе, 42,5 мың бас қой мен ешкі бар (1999).
Әлеуметтік құрылымдары
Ауданда 21 орта және орталау мектеп, 1 кәсіптік-техникалық мектеп, 9 мәдениет үйі, 17 кітапхана, 1 музей, 7 мешіт, 10 аурухана, 6 дәрігерлік амбулаторлық пункттер бар. Елді мекендерге 82,7 км су құбыры жүргізілген. Жалағаш ауданында тарихи және мәдени ескерткіш орындары көптеп кездеседі. Аудан жерімен Орынбор-Ташкент темір жолы және мемлекеттік маңызы бар автомобильді жолдары өтеді.
- 2002 ж. — Жалағаш кентінде Қазақ күресінен жастар арасындағы Қазақстан Республикасының Чемпионаты өткізілген.
Аудан басшылары
· 1939 -1944 ж.ж. Кистанов Сергей Иванович, ауданның алғашқы басшысы, 1939 жылдың қазанынан 1944 жылға дейін Жалағаш аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы қызметін атқарған. · 1944 -1947 ж.ж. Ардабаев Әлімбет Әбженұлы. · 1947-1949 ж.ж. Жанасов Қаппар. · 1949-1953 ж.ж. Бейсембин Махмут. · 1953 ж. Тайымов Аманжол. · 1953-1954 ж.ж. Әзқожаев Омар. · 1954-1961 ж.ж. Соппеков Байбол. · 1961-1963 ж.ж. Тасыбаев Болтай Жұманұлы. · 1965-1972 ж.ж. Әбдікәрімов Исатай. · 1972-1975 ж.ж. Сұлтан Шаханұлы Аманов. · 1975-1985 ж.ж. Қазантаев Қонысбек Төрешұлы. · 1985-1987 ж.ж. Сәпиев Оңалбек. · 1987-1992 ж.ж. Қаюпов Биғали Әбдікерұлы. · 1992-1997 ж.ж. Далдабаев Сәмит. · 1997-1999 ж.ж. Баймаханов Қожахмет Мәдібайұлы. · 1999-2003 ж.ж. Жолдасбаев Нұрлыбек Қалжатайұлы. · 2003-2004 ж.ж. Ибраев Жұпарбай Өткелбайұлы. · 2004-2005 ж.ж. Талқанбаев Нұрман Бақбергенұлы. · 2005-2006 ж.ж. Есенов Марат Сағынтайұлы. · 2007-2010 ж.ж. Шаменов Өмірбек Мөрәліұлы. · 2010-2011 ж.ж. Бекенов Қайрат Әскербекұлы. · 2011 ж. Қаюпов Биғали Әбдікерұлы. · 2011-2014 ж.ж. Сермағамбетов Серік Сағитжанұлы. · 2014-2017 ж.ж. Дүйсебаев Талғат Тұрсынұлы. · 2017-2020 ж.ж. Сәрсенбаев Қайратбек Әубәкірұлы. · 2020 ж. наурыз айынан Шәменов Асылбек Өмірбекұлы аудан әкімі.
Дереккөздер
- Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ҚР халық санақтары
- Қазақ энциклопедиясы
Сілтеме
- zhalagash.gov.kz Мұрағатталған 18 шілденің 2020 жылы.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhalagash audany Қyzylorda oblysynyn ortalyk boligindegi әkimshilik bolinis Audan Қazak SSR Zhogargy Soveti Prezidiumynyn Zharlygymen 1939 zhyly 17 kazan kүni kuryldy Zher aumagy 27 1 myn km Ortalygy Zhalagash kenti Қazakstan audanyZhalagash audanyEltanbasyӘkimshiligiOblysyҚyzylorda oblysyAudan ortalygyZhalagashAuyldyk okrugter sany14Kenttik әkimdikter sany1Auyl sany17ӘkimiArdak Әbdigapparuly IbraimovAudan әkimdiginin mekenzhajyZhalagash kenti Әjteke bi koshesi 12Tarihy men geografiyasyKoordinattary44 38 25 s e 63 56 10 sh b 44 64028 s e 63 93611 sh b 44 64028 63 93611 G O Ya Koordinattar 44 38 25 s e 63 56 10 sh b 44 64028 s e 63 93611 sh b 44 64028 63 93611 G O Ya Қurylgan uakyty1939Zher aumagy27 1 myn km Uakyt beldeuiUTC 5 00TurgyndaryTurgyny35 925 adam 2023 Ұlttyk kuramykazaktar 99 04 sheshender 0 40 orystar 0 28 korejler 0 17 baska ult okilderi 0 11 Sandyk identifikatorlaryTelefon kody8 724 31 Poshta indeksi120200 120214Avtomobil kody11Zhalagash audanynyn әkimdigiZher bederi klimatyAudan batysynda Қarmakshy shygysynda Syrdariya audandarymen teriskejinde Ұlytau oblysy Ұlytau audanymen tүstiginde Өzbekstan Respublikasymen shektesedi Audan үstimen batystan shygyska shygystan batyska karaj halykaralyk temirzhol magistraly avtotrassa zhosylyp zhatyr olarmen zharysa Syrdariya ozeni aguda Zheri negizinen zhazyk Soltүstigi takyr Dariyalyk takyr zhazygy sor sortan Syr bojyndagy zheri shalgyndy batpakty ontүstikke karaj Қyzylkum kumdy keledi En biik zheri audannyn soltүstiginde ornalaskan Egizkara tauy 288 m Klimaty tym kontinenttik kysy suyk zhazy ystyk anyzak Қys ajlarynda zhylymyk kүnder zhii bolyp turady Қantar ajynyn ortasha temperaturasy 9 12 S shildede 25 26 S Zhauyn shashynnyn zhyldyk ortasha molsheri 100 150 mm Audan zherimen Syrdariya zhәne onyn tarmaktary Zhanadariya Қaraozek agyp otedi Shengeldikol Sarykol Қarakol t b kolder bar Sholdik beldemde ornalaskandyktan Zhalagash audanynyn topyragy Syrdariya ozeni zhajylmasynda shalgyndy sur sortan soltүstiginde takyrly sortandy sur topyrak al ontүstiginde akshyl sur sur kyzyl kumdy topyrak damygan Zhazyk zherlerde zhәne tobe aralyktarynda bayalysh zhүzgin shengel sekseuil erkek shop kүjreuik su ajdyndary bojynda kamys kurak akbas kekire t b osedi Zhanuarlardan zhabajy shoshka borsyk tүlki karsak kaskyr shiebori ak boken koyan kekilik kyrgauyl t b mekendejdi Halky1959 1970 1979 1989 1999 2009 2021 18129 26042 34624 37140 39553 35695 35128 Turgyndar sany 35 925 adam 2023 Ұlttyk kuramy kazaktar 98 85 sheshender 0 42 baska ult okilderi 0 53 Әkimshilik bolinisi17 eldi meken 14 auyldyk okrug pen 1 kenttik әkimdikke biriktirilgen Әkimshilik birlik Ortalygy Eldi mekenderi Halky 2021 Akkum auyldyk okrugi Akkum auyly 1 1961Akkyr auyldyk okrugi Akkyr auyly 1 1062Aksu auyldyk okrugi Aksu auyly 1 1676Alamesek auyldyk okrugi Eset batyr auyly 1 1874Bukarbaj batyr auyldyk okrugi Bukarbaj batyr auyly 1 2016Enbek auyldyk okrugi Enbek auyly 1 1470Zhalagash kenttik әkimdigi Zhalagash kenti 1 15106Zhanadariya auyldyk okrugi Zhanadariya auyly 1 546Zhanatalap auyldyk okrugi Zhanatalap auyly 1 817Қaraketken auyldyk okrugi Қaraketken auyly 2 1520Makpalkol auyldyk okrugi T Zhүrgenov auyly 1 1883Mәdeniet auyldyk okrugi Mәdeniet auyly 1 1951Myrzabaj ahun auyldyk okrugi Myrzabaj ahun auyly 1 1283Tan auyldyk okrugi Tan auyly 2 1285Shәmenov auyldyk okrugi Shәmenov auyly 1 1033Auyl sharuashylygyAuyl sharuashylygyna zharamdy zheri 391 1 myn ga 2008 zhyrtylatyn zherinin aumagy 28 1 myn ga shabyndygy 5 3 myn ga zhajylymy 252 7 myn ga Basty dәndi dakyldary kүrish sondaj ak bidaj arpa zhүgeri zhonyshka egiledi Auyl sharuashylygyna zharamdy zherdin audany 1 76 mln ga onyn 1 45 mln ga sy pajdalanylady Zhyrtylatyn zherinin aumagy 40 1 myn ga Zhalagash audanynda 21 9 myn siyr 6 4 myn zhylky 0 5 myn tүje 42 5 myn bas koj men eshki bar 1999 Әleumettik kurylymdaryAudanda 21 orta zhәne ortalau mektep 1 kәsiptik tehnikalyk mektep 9 mәdeniet үji 17 kitaphana 1 muzej 7 meshit 10 auruhana 6 dәrigerlik ambulatorlyk punktter bar Eldi mekenderge 82 7 km su kubyry zhүrgizilgen Zhalagash audanynda tarihi zhәne mәdeni eskertkish oryndary koptep kezdesedi Audan zherimen Orynbor Tashkent temir zholy zhәne memlekettik manyzy bar avtomobildi zholdary otedi 2002 zh Zhalagash kentinde Қazak kүresinen zhastar arasyndagy Қazakstan Respublikasynyn Chempionaty otkizilgen Audan basshylary 1939 1944 zh zh Kistanov Sergej Ivanovich audannyn algashky basshysy 1939 zhyldyn kazanynan 1944 zhylga dejin Zhalagash audandyk partiya komitetinin birinshi hatshysy kyzmetin atkargan 1944 1947 zh zh Ardabaev Әlimbet Әbzhenuly 1947 1949 zh zh Zhanasov Қappar 1949 1953 zh zh Bejsembin Mahmut 1953 zh Tajymov Amanzhol 1953 1954 zh zh Әzkozhaev Omar 1954 1961 zh zh Soppekov Bajbol 1961 1963 zh zh Tasybaev Boltaj Zhumanuly 1965 1972 zh zh Әbdikәrimov Isataj 1972 1975 zh zh Sultan Shahanuly Amanov 1975 1985 zh zh Қazantaev Қonysbek Toreshuly 1985 1987 zh zh Sәpiev Onalbek 1987 1992 zh zh Қayupov Bigali Әbdikeruly 1992 1997 zh zh Daldabaev Sәmit 1997 1999 zh zh Bajmahanov Қozhahmet Mәdibajuly 1999 2003 zh zh Zholdasbaev Nurlybek Қalzhatajuly 2003 2004 zh zh Ibraev Zhuparbaj Өtkelbajuly 2004 2005 zh zh Talkanbaev Nurman Bakbergenuly 2005 2006 zh zh Esenov Marat Sagyntajuly 2007 2010 zh zh Shamenov Өmirbek Morәliuly 2010 2011 zh zh Bekenov Қajrat Әskerbekuly 2011 zh Қayupov Bigali Әbdikeruly 2011 2014 zh zh Sermagambetov Serik Sagitzhanuly 2014 2017 zh zh Dүjsebaev Talgat Tursynuly 2017 2020 zh zh Sәrsenbaev Қajratbek Әubәkiruly 2020 zh nauryz ajynan Shәmenov Asylbek Өmirbekuly audan әkimi DerekkozderҚazakstan Respublikasy halkynyn zhynysy zhәne zhergilikti zherdin tipine karaj sany 2023 zhylgy 1 kantarga Қazakstan Respublikasy halkynyn zhekelegen etnostary bojynsha sany 2022 zhyl basyna Resej imperiyasy KSRO halyk sanaktary ҚR halyk sanaktary Қazak enciklopediyasySiltemezhalagash gov kz Muragattalgan 18 shildenin 2020 zhyly