Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Григорий Иванович Гуркин (24 қаңтар 1870, Ұлала — 11 қазан 1937) — сонымен қатар Чорос-Гуркин бүркеншік атымен танымал - орыс және кеңес суретшісі, И.И.Шишкиннің шәкірті. Шығу тегі бойынша - телеуіт, чорос руының өкілі.
| Григорий Иванович Чорос-Гуркин | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | Ұлала, , , Батыс Сібір генерал-губернаторлығы, Ресей империясы |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | белгісіз |
| Азаматтығы | |
| Жанры | пейзаж |
| Марапаттары |
|
Григорий Иванович Чорос-Гуркин Ортаққорда | |
Өмірбаяны
Григорий Иванович Гуркин 1870 жылы 12 (24) қаңтарда Ұлала ауылында шоқынған отбасында дүниеге келді. 1878 жылы Алтай рухани миссиясы жанындағы мектепте иконалар кескіндеме класына жіберілді.
Миссионерлік мектепті бітіргеннен кейін біраз уақыт мұғалім болып жұмыс істеді, бірақ ұзақ уақыт шыдай алмай, икона салуға бет бұрды. 1896 жылы Гуркин заманауи кескіндеме әлемін жас суретшіге ашқан Алтай фольклорын жинаушы кездесті.
Бірінші суреті - Гуркин Санкт-Петербург оқуға түсуге тырысқан «Құрбаның түні» жұмбақ пен аңғалдыққа толы. Тумасы мен тәрбиесі бойынша православ болған суретші алтайлықтардың өмірі мен діні туралы өте көмескі елестететін. Тек кейінірек, шығармашылық таңы атқан жылдары автор Алтай өмірін байыпты зерттей бастады, мыңдаған суреттер қалдырды, мүмкін этнографиялық және діни құндылықтардан гөрі көркем.
Гуркиннің шығармаларын И.И.Шишкин байқап, жас суретшіні өмір сүруге және оқуға шақырды. Ол сондай-ақ Академияға ерікті тыңдаушы ретінде түсуге көмектесті. Григорий Гуркин Шишкинмен жарты жыл ғана оқыды - Гуркиннің көз алдында ол мольбертте жұмыс істеп кенеттен қайтыс болды. Ұстазы қайтыс болғаннан кейін Гуркин Алтайға қайтып кетті, бірақ бірнеше айдан кейін академияға оралды және А. А. Киселевта оқыды, оның класында ол ерікті тыңдаушы болды. Шеберлер оның шынайы кәсібін - пейзаж екенін ашты. Шишкинге еліктеудің қысқа кезеңінен кейін суретші өз жолын тапты. 1903-1905 жылдар аралығында ол жетілген шеберді сипаттайтын бірнеше картиналар салды.
1903 жылы суретші Алтайға оралып, ауылына қоныстанды, мұғалім болып жұмыс істеді және үйленді.
Шығармашылығы
Шамамен 1905 жылдан бастап суретшінің шығармашылық жетілуі басталды. Онжылдықта Гуркин «Көктемдегі Қатын» (1903), «Лажадағы көл» (1907), «Алтай Хан» (1907), «Ядыгем өзені» (1909), «Қаракөл» (1909), «Сең түзу» (1909), «Алтай. Тау аңғары» (1909), «Қатын тәжі» (1910), «Таулы рухтар көлі» (1910) және т.б. сияқты елеулі туындылар жасады. 1906-1907 жылдары құрамына Таулы Алтай кіретін Томбы губерниясының губерниялық орталығы суретшінің көрмесі өтті. Бұл Сібір мәдениетінің гүлдену кезеңі болды. Томбы ағартушысы Г. Н. Потанин өзінің айналасында бүкіл Батыс Сібірдің мәдени зиялыларын: жазушыларды, журналистерді, суретшілерді жинай алды. Ол айналасындағылардың барлығын талмай іздеп, қолдады. Осындай атмосферада Гуркин тез танылды. 1906-1915 жылдары суретші бүкіл Сібірді көрмелермен аралап, Сібір кескіндемесінің танымал классигі атанды.
Алтай суретшісі бірте-бірте өзінің алғашқы туындыларындағы нақты табиғатты бейнелеуден Алтай пейзажының сипатын бере отырып, үлкен композициялық картина жасауға көшті. Сонымен, 1912 жылы «Алтай Хан» - кескіндемесі пайда болды, оның алғашқы нұсқасы 1903 жылға жатады, ал соңғысы қайтыс болардан бұрын жасалған. Гуркин өзінің ең жақсы шығармаларында Алтайдың айбынды табиғатының ұжымдық бейнесін жасауға тырысты.
Өз эволюциясындағы басты бағыт - сурет «Тау рухтары көлі» (В. И. Суриков ат. Красноярск мемлекеттік көркемөнер мұражайы). суретші жалпы сарынмен байланысты туындылардың ұзақ сериясын жүріп өтті. Бұл сарын - мұз бұғауын үзген өзендер мен көлдер. Бұл қатарда орындалу уақыты бойынша алғашқылардың бірі «Лажадағы көл» картинасы (1909) айқын тыныштық және маңғаздықпен суреттелген. Кеңестік фантаст-жазушы И.А.Ефремов 1942-1943 жылдары жазылған «Тау рухтары көлі» әңгімесінде Самал маңында тұратын суретші Чоросовты кейіпкер ретінде көрсетеді, оның «Қатын тәжі», «Алтай Хан» картиналарын және «Дени-Дер» («Таулы рухтар көлі») еске түсіреді. Соңғы суретте бейнеленген көлдің тылсым қасиеттері оқиға сюжетіне негіз болды. И. А. Ефремов өзінің әңгімелер жинағының алғысөзінде Г. И. Гуркиннің есімін өзі «қолданған» суреттің авторы ретінде тікелей атайды.
Пейзаждармен қатар, суретші басқа жанрларда жұмыс істеді, бірақ сәтсіз аяқталды.
Томбы көпестері Гадаловтар Гуркин шығармашылығының білгірлері болды.
1917-1920 жылдардағы оқиғаларға қатысуы
1917 жылы 12 мамырда ол Томскіде губерниялық халық жиналысының бірінші сессиясында «Алтай және оның қажеттіліктері туралы» баяндамамен сөз сөйледі және Алтай келімсектерін дербес уезге бөлу туралы мәлімдеме жасады. Осы уақытқа дейін ол алтай діни-саяси қозғалысы - бұрханизмнің жақтаушысы болды. Томбы губерниялық жиынының бірінші сессиясы шешімі келімсектердің пайдасына орай шешіліп, оларға өз тағдырын өздері шешу құқығын берді. Шешуші сөзді Григорий Потанин айтты: ғалым және саясаткер ретінде ол бір мақсатты көздеді - халқын Ресей мемлекетінің құрамында тәуелсіз Алтай республикасына біріктіру - бұл орыс Алтайы, Минусинск жергілікті тұрғындардың жерлері, , моңғолдық Алтай және Жоңғария (қытайлық Алтай). Бұл мәселе алғаш рет 1918 жылы 22 ақпанда аталған құрылтай съезінде талқылаудың тақырыбына айналды, мұнда бір кездері Ойрат мемлекетінің құрамына кірген жерлерді тәуелсіз республикаға біріктіру туралы шешім қабылданды.
Гуркиннің (1917-1937) өмірі мен шығармашылығындағы маңызды кезең революция, азамат соғысы және Сібірде Кеңес өкіметінің орнауымен байланысты. 1917 жылы революция толқынында алтайлықтардың мемлекеттік құрылым - Қарақорым-Алтай аймақтық басқармасы құрылды және суретші жергілікті ұлттың ең танымал өкілі ретінде оны басқаруға көндірілді. 1919 жылдың сәуірінде сәтсіз басшыны «сепаратизм және сатқындық үшін» тұтқындап, Бийск қаласының түрмесіне жіберді. Кепілмен босатылған (оның әкімшілік қызметінде «практикалық іс-әрекеттер» табылған жоқ), Гуркин суреттерін жасырып, отбасымен Моңғолияға асықты, ал 1920 жылы Тываға көшті.
1925 жылы суретшіні Кеңестік Ресейге оралуға көндірді. Бастапқы қабылдау үлкен ынта-ықыласпен өтті, Гуркин Новосибирскіде (Батыс Сібірдің әкімшілік орталығы болған жылдары) екі көрме ұйымдастырды, ал 1926 жылы - Мәскеуде Луначарский оның өзіндік талантын тамашалағандардың хорына қосылды.
1920-1930 жылдардағы суретшінің шығармашылық жолы Алтайдың социалистік новаларымен тығыз байланысты болды. Оның талантын Кеңес үкіметі талап етті: Таулы Алтайда және Новосібірде бірде-бір мереке суретшінің қатысуынсыз өтпеді. Плакаттар, картиналар және басқа күнделікті жұмыс суретшінің мойнына жүктелді. Ол Алтай әліппесіне суреттер жасады, халық эпосын суреттеді. Және сурет салуды жалғастырды. Оның кескіндемесі жаңа қасиеттерге ие болды: жарқырау, тыныштық. Оның жұмысында декоративтілік маңызды рөлге ие болды.
1937 жылы Гуркин тұтқындалып, астыртын ұлтшыл топ ұйымдастырды және Жапония үшін тыңшылық жасады деген айыппен атылды.
Өлімнен кейін 1956 жылы ақталды.
Естелік
1992 жылы Алтай Республикасында жыл сайын суретшінің туған күнінде шығармашылық жұмысының үздік адамдарына берілетін Григорий Иванович Чорос-Гуркин атындағы жыл сайынғы қоғамдық республикалық сыйлықты тағайындады. Г. И. Гуркиннің республикалық мемлекеттік сыйлығының бірінші лауреаты график және суретші, Ресей суретшілер одағының мүшесі (1971 жылдан бастап), РКФСР-дің еңбек сіңірген суретшісі (1982 жылдан бастап), Алтай Республикасының халық суретшісі (2004 жылдан бастап), Алтай Ленин комсомолы сыйлығының лауреаты (1960 жылдан бастап) И. И. Ортонулов.
1995 жылы қаңтарда Алтай Республикасы астанасының орталық көшелерінің біріне Гуркиннің есімі берілді.
2006 жылы 12 қаңтарда суретшінің отбасымен бірге тұрған үйі мен шеберханасы орналасқан Самал ауданының ауылында мұражай ашылды. 2006 жылдың 5 шілдесінде Таулы Алтайдың Ресейге кіруін мерекелеу аясында Таулы Алтай қаласының орталығында суретші В. Чукуевтің Г.И.Гуркинге арналған ескерткішінің ашылуы болды.
2010 жылы 3 ақпанда Таулы Алтай қаласындағы П. Кучияк атындағы Ұлттық театрда Г. И. Гуркинге арналған қойылымның премьерасы өтті.
Г. И. Гуркиннің суреттері А. В. Анохин атындағы Ұлттық мұражайда қойылған.
Дереккөздер
- ГУРКИН (ЧОРОС-ГУРКИН), ГРИГОРИЙ ИВАНОВИЧ. Тексерілді, 9 сәуір 2019.
- Суреттер тағдыры, суретшінің тағдыры. Тексерілді, 23 сәуір 2020.
- Елена Козлова 142-летие со дня рождения известного алтайского художника Чорос-Гуркина отметят в Горно-Алтайске. Горно-Алтайск: (12 қаңтар 2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 17 қазан 2014.(қолжетпейтін сілтеме)
- Александра Строгонова Окончательно и бесповоротно. Администрация города Горно-Алтайска (27 наурыз 2013). Басты дереккөзінен мұрағатталған 17 қазан 2014.(қолжетпейтін сілтеме)
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Grigorij Ivanovich Gurkin 24 kantar 1870 Ұlala 11 kazan 1937 sonymen katar Choros Gurkin bүrkenshik atymen tanymal orys zhәne kenes suretshisi I I Shishkinnin shәkirti Shygu tegi bojynsha teleuit choros ruynyn okili Grigorij Ivanovich Choros GurkinTugan kүni24 kantar 1870 1870 01 24 Tugan zheriҰlala Batys Sibir general gubernatorlygy Resej imperiyasyҚajtys bolgan kүni11 kazan 1937 1937 10 11 67 zhas Қajtys bolgan zheribelgisizAzamattygyResej imperiyasy KSROZhanrypejzazhMarapattaryGrigorij Ivanovich Choros Gurkin OrtakkordaӨmirbayanyGrigorij Ivanovich Gurkin 1870 zhyly 12 24 kantarda Ұlala auylynda shokyngan otbasynda dүniege keldi 1878 zhyly Altaj ruhani missiyasy zhanyndagy mektepte ikonalar keskindeme klasyna zhiberildi Missionerlik mektepti bitirgennen kejin biraz uakyt mugalim bolyp zhumys istedi birak uzak uakyt shydaj almaj ikona saluga bet burdy 1896 zhyly Gurkin zamanaui keskindeme әlemin zhas suretshige ashkan Altaj folkloryn zhinaushy kezdesti Birinshi sureti Gurkin Sankt Peterburg okuga tүsuge tyryskan Қurbanyn tүni zhumbak pen angaldykka toly Tumasy men tәrbiesi bojynsha pravoslav bolgan suretshi altajlyktardyn omiri men dini turaly ote komeski elestetetin Tek kejinirek shygarmashylyk tany atkan zhyldary avtor Altaj omirin bajypty zerttej bastady myndagan suretter kaldyrdy mүmkin etnografiyalyk zhәne dini kundylyktardan gori korkem Қurbanyn tүni 1897 Gurkinnin shygarmalaryn I I Shishkin bajkap zhas suretshini omir sүruge zhәne okuga shakyrdy Ol sondaj ak Akademiyaga erikti tyndaushy retinde tүsuge komektesti Grigorij Gurkin Shishkinmen zharty zhyl gana okydy Gurkinnin koz aldynda ol molbertte zhumys istep kenetten kajtys boldy Ұstazy kajtys bolgannan kejin Gurkin Altajga kajtyp ketti birak birneshe ajdan kejin akademiyaga oraldy zhәne A A Kiselevta okydy onyn klasynda ol erikti tyndaushy boldy Sheberler onyn shynajy kәsibin pejzazh ekenin ashty Shishkinge elikteudin kyska kezeninen kejin suretshi oz zholyn tapty 1903 1905 zhyldar aralygynda ol zhetilgen sheberdi sipattajtyn birneshe kartinalar saldy 1903 zhyly suretshi Altajga oralyp auylyna konystandy mugalim bolyp zhumys istedi zhәne үjlendi Shygarmashylygy Altaj Han 1912 Shamamen 1905 zhyldan bastap suretshinin shygarmashylyk zhetilui bastaldy Onzhyldykta Gurkin Koktemdegi Қatyn 1903 Lazhadagy kol 1907 Altaj Han 1907 Yadygem ozeni 1909 Қarakol 1909 Sen tүzu 1909 Altaj Tau angary 1909 Қatyn tәzhi 1910 Tauly ruhtar koli 1910 zhәne t b siyakty eleuli tuyndylar zhasady 1906 1907 zhyldary kuramyna Tauly Altaj kiretin Tomby guberniyasynyn guberniyalyk ortalygy suretshinin kormesi otti Bul Sibir mәdenietinin gүldenu kezeni boldy Tomby agartushysy G N Potanin ozinin ajnalasynda bүkil Batys Sibirdin mәdeni ziyalylaryn zhazushylardy zhurnalisterdi suretshilerdi zhinaj aldy Ol ajnalasyndagylardyn barlygyn talmaj izdep koldady Osyndaj atmosferada Gurkin tez tanyldy 1906 1915 zhyldary suretshi bүkil Sibirdi kormelermen aralap Sibir keskindemesinin tanymal klassigi atandy Altaj suretshisi birte birte ozinin algashky tuyndylaryndagy nakty tabigatty bejneleuden Altaj pejzazhynyn sipatyn bere otyryp үlken kompoziciyalyk kartina zhasauga koshti Sonymen 1912 zhyly Altaj Han keskindemesi pajda boldy onyn algashky nuskasy 1903 zhylga zhatady al songysy kajtys bolardan buryn zhasalgan Gurkin ozinin en zhaksy shygarmalarynda Altajdyn ajbyndy tabigatynyn uzhymdyk bejnesin zhasauga tyrysty Өz evolyuciyasyndagy basty bagyt suret Tau ruhtary koli V I Surikov at Krasnoyarsk memlekettik korkemoner murazhajy suretshi zhalpy sarynmen bajlanysty tuyndylardyn uzak seriyasyn zhүrip otti Bul saryn muz bugauyn үzgen ozender men kolder Bul katarda oryndalu uakyty bojynsha algashkylardyn biri Lazhadagy kol kartinasy 1909 ajkyn tynyshtyk zhәne mangazdykpen surettelgen Kenestik fantast zhazushy I A Efremov 1942 1943 zhyldary zhazylgan Tau ruhtary koli әngimesinde Samal manynda turatyn suretshi Chorosovty kejipker retinde korsetedi onyn Қatyn tәzhi Altaj Han kartinalaryn zhәne Deni Der Tauly ruhtar koli eske tүsiredi Songy surette bejnelengen koldin tylsym kasietteri okiga syuzhetine negiz boldy I A Efremov ozinin әngimeler zhinagynyn algysozinde G I Gurkinnin esimin ozi koldangan surettin avtory retinde tikelej atajdy Pejzazhdarmen katar suretshi baska zhanrlarda zhumys istedi birak sәtsiz ayaktaldy Tomby kopesteri Gadalovtar Gurkin shygarmashylygynyn bilgirleri boldy 1917 1920 zhyldardagy okigalarga katysuy1917 zhyly 12 mamyrda ol Tomskide guberniyalyk halyk zhinalysynyn birinshi sessiyasynda Altaj zhәne onyn kazhettilikteri turaly bayandamamen soz sojledi zhәne Altaj kelimsekterin derbes uezge bolu turaly mәlimdeme zhasady Osy uakytka dejin ol altaj dini sayasi kozgalysy burhanizmnin zhaktaushysy boldy Tomby guberniyalyk zhiynynyn birinshi sessiyasy sheshimi kelimsekterdin pajdasyna oraj sheshilip olarga oz tagdyryn ozderi sheshu kukygyn berdi Sheshushi sozdi Grigorij Potanin ajtty galym zhәne sayasatker retinde ol bir maksatty kozdedi halkyn Resej memleketinin kuramynda tәuelsiz Altaj respublikasyna biriktiru bul orys Altajy Minusinsk zhergilikti turgyndardyn zherleri mongoldyk Altaj zhәne Zhongariya kytajlyk Altaj Bul mәsele algash ret 1918 zhyly 22 akpanda atalgan kuryltaj sezinde talkylaudyn takyrybyna ajnaldy munda bir kezderi Ojrat memleketinin kuramyna kirgen zherlerdi tәuelsiz respublikaga biriktiru turaly sheshim kabyldandy Gurkinnin 1917 1937 omiri men shygarmashylygyndagy manyzdy kezen revolyuciya azamat sogysy zhәne Sibirde Kenes okimetinin ornauymen bajlanysty 1917 zhyly revolyuciya tolkynynda altajlyktardyn memlekettik kurylym Қarakorym Altaj ajmaktyk baskarmasy kuryldy zhәne suretshi zhergilikti ulttyn en tanymal okili retinde ony baskaruga kondirildi 1919 zhyldyn sәuirinde sәtsiz basshyny separatizm zhәne satkyndyk үshin tutkyndap Bijsk kalasynyn tүrmesine zhiberdi Kepilmen bosatylgan onyn әkimshilik kyzmetinde praktikalyk is әreketter tabylgan zhok Gurkin suretterin zhasyryp otbasymen Mongoliyaga asykty al 1920 zhyly Tyvaga koshti 1925 zhyly suretshini Kenestik Resejge oraluga kondirdi Bastapky kabyldau үlken ynta ykylaspen otti Gurkin Novosibirskide Batys Sibirdin әkimshilik ortalygy bolgan zhyldary eki korme ujymdastyrdy al 1926 zhyly Mәskeude Lunacharskij onyn ozindik talantyn tamashalagandardyn horyna kosyldy 1920 1930 zhyldardagy suretshinin shygarmashylyk zholy Altajdyn socialistik novalarymen tygyz bajlanysty boldy Onyn talantyn Kenes үkimeti talap etti Tauly Altajda zhәne Novosibirde birde bir mereke suretshinin katysuynsyz otpedi Plakattar kartinalar zhәne baska kүndelikti zhumys suretshinin mojnyna zhүkteldi Ol Altaj әlippesine suretter zhasady halyk eposyn surettedi Zhәne suret saludy zhalgastyrdy Onyn keskindemesi zhana kasietterge ie boldy zharkyrau tynyshtyk Onyn zhumysynda dekorativtilik manyzdy rolge ie boldy 1937 zhyly Gurkin tutkyndalyp astyrtyn ultshyl top ujymdastyrdy zhәne Zhaponiya үshin tynshylyk zhasady degen ajyppen atyldy Өlimnen kejin 1956 zhyly aktaldy Estelik1992 zhyly Altaj Respublikasynda zhyl sajyn suretshinin tugan kүninde shygarmashylyk zhumysynyn үzdik adamdaryna beriletin Grigorij Ivanovich Choros Gurkin atyndagy zhyl sajyngy kogamdyk respublikalyk syjlykty tagajyndady G I Gurkinnin respublikalyk memlekettik syjlygynyn birinshi laureaty grafik zhәne suretshi Resej suretshiler odagynyn mүshesi 1971 zhyldan bastap RKFSR din enbek sinirgen suretshisi 1982 zhyldan bastap Altaj Respublikasynyn halyk suretshisi 2004 zhyldan bastap Altaj Lenin komsomoly syjlygynyn laureaty 1960 zhyldan bastap I I Ortonulov 1995 zhyly kantarda Altaj Respublikasy astanasynyn ortalyk koshelerinin birine Gurkinnin esimi berildi 2006 zhyly 12 kantarda suretshinin otbasymen birge turgan үji men sheberhanasy ornalaskan Samal audanynyn auylynda murazhaj ashyldy 2006 zhyldyn 5 shildesinde Tauly Altajdyn Resejge kiruin merekeleu ayasynda Tauly Altaj kalasynyn ortalygynda suretshi V Chukuevtin G I Gurkinge arnalgan eskertkishinin ashyluy boldy 2010 zhyly 3 akpanda Tauly Altaj kalasyndagy P Kuchiyak atyndagy Ұlttyk teatrda G I Gurkinge arnalgan kojylymnyn premerasy otti G I Gurkinnin suretteri A V Anohin atyndagy Ұlttyk murazhajda kojylgan DerekkozderGURKIN ChOROS GURKIN GRIGORIJ IVANOVICh Tekserildi 9 sәuir 2019 Suretter tagdyry suretshinin tagdyry Tekserildi 23 sәuir 2020 Elena Kozlova 142 letie so dnya rozhdeniya izvestnogo altajskogo hudozhnika Choros Gurkina otmetyat v Gorno Altajske Gorno Altajsk 12 kantar 2012 Basty derekkozinen muragattalgan 17 kazan 2014 kolzhetpejtin silteme Aleksandra Strogonova Okonchatelno i bespovorotno Administraciya goroda Gorno Altajska 27 nauryz 2013 Basty derekkozinen muragattalgan 17 kazan 2014 kolzhetpejtin silteme