Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Бэннокбёрн түбіндегі шайқас (ағылш. Battle of Bannockburn) — 1314 жылы 23-24 маусымда Бэннокбёрн өзенінің маңында өткен XIII-XVI ғасырлардағы ең маңызды шайқастардың бірі. Ағылшын әскерінің Бэннокбёрн түбіндегі жеңілісі Шотландияның тәуелсіздігін қалпына келтіруін қамтамасыз етті.
| Бэннокбёрн түбіндегі шайқас | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Тәуілсіздік үшін соғыс | |||||||||
 Бэннокбёрн түбіндегі шайқас алдындағы Роберт Брюс | |||||||||
| |||||||||
| Қарсыластар | |||||||||
 Шотландия |  Англия | ||||||||
| Басқарушылар | |||||||||
| Роберт I Брюс Роберт Кейт, Шотландияның ұлы маршалы Томас Рэндольф, 1-ші Морей графы | Гилберт де Клэр, Глостер графы † Уильям Хингхэм, Саффолк лорды † † | ||||||||
| Қарсы күштер | |||||||||
| шам. 10000 адам | шам. 25000 адам | ||||||||
| Әскери шығын | |||||||||
| 4000 адам | 10000 адам | ||||||||
Шайқас алдындағы әскери іс-әрекеттер
Холкхэмның Киелі кітабынан алынған миниатюралар, 1327—1335
1309-1312 жылдары Шотландия королі Роберт I Брюстің елдің солтүстік және батыс бөліктерін ағылшындық оккупациядан босатутағы табысты әрекеттері ірі қалаларын қоршаудан босатуға ауысуға мүмкіндік берді. 1313 жылы шотланд жасақтарының қолбасшылары пен Томас Рэндолф Роксборо мен Эдинбургтегі ағылшын гарнизондарын қуып шығарды. 1314 жылдың көктемінде Роберт I-нің әскері батыс Шотландиядағы ең маңызды стратегиялық нүктені - Стерлинг қамалын қоршауға алды. Стерлингтің ағылшын губернаторы Филипп Мобрей, 1314 жылғы 24 маусымға дейін қоршау алынбаған жағдайда, шотландықтарға қамалды беруге келісті. Англия королі бірден Шотландияға жаңа шабуылдарына дайындала бастады. Алайда, Англияның магнаты болған жанжал тұрғысынан алғанда, ол лорд-ордайнерлердің маңызды әскери бөлімдерін жорыққа тарта алмады. Дегенмен, Эдуард II бастаған 25 мыңдық ағылшын әскері Шотландияға кедергісіз кіріп, Стерлингке бет бұрды.
Екі жақтың ұстанымдары. Әскердің құрамы
23 маусымда ағылшын әскері Стерлингтен оңтүстікке қарай бірнеше шақырым жерде орналасқан Бэннокбёрн өзеніне жетті. Шотланд әскері Роберт I-нің жетекшілігімен жолдың айналасындағы орманды төбелерде орналасқан. Шотланд әскерінің саны бойынша (түрлі бағалау бойынша - 5 мыңнан 10 мың адамға дейін) ағылшын әскерінен аз болды, бірақ тәжірибелі қолбасшылар басқарып, жақсы жерде орналасқан: Роберт I, Эдуард Брюс, Джеймс Дуглас пен Томас Рэндолф (19 ғасырдан бері көптеген заманауи тарихшылар ағылшын әскерінде сандық артықшылығына, әсіресе, жаяу әскердің болуы туралы дауласады).
Шотланд патшасының әскері, сондай-ақ оның ізашары Уильям Уоллестің әскеріне негізделіп найзалармен қаруланған жаяу әскерден тұратын және үш үлкен бөлімдерге бөлінген. Авангардты Томас Рэндольф, ал патшаның өзі 500 салт аттан тұратын жасақты басқарды. Әскер Шотландияның барлық аймақтарынан жиналды: оның құрамында рыцарлар, тұрғындар мен саудагерлер - қару-жарақ пен сауыт-сайман сатып ала алатын барлық адамдар болды. Шотланд әскерінде садақшылар (500-ге жуық адам) мен ауыр салт аттылар (олардың көпшілігі шайқас кезінде жаяу жүруге мәжбүр болған) болды.
Шайқас барысы
Жекпе-жек
Шабуыл Роберт Брюстің Херефорд графының жиені, Генри де Бохунның ағылшын жасағымен күтпеген қақтығысынан басталды. Өз жасағын бастап келе жатқан Генри де Бохун, кенеттен өз әскерін бастаған шотланд патшасын көрді. Бохун найзасын алдыға шығарып, дереу атақты қарсыласына шабуылдады. Патша кішігірім жүйрік атына мінген, сауыт-сайманы жоқ, тек қана балтамен қаруланған болатын. Шапшаң шапқан барон патшадан бірнеше фут қашықтықта болғанда, соңғысы атын бұрып, үзеңгіні басып, көтеріліп тұрып, дулығасын тесіп, рыцарьдың басын бөлшектеген балтамен ойсырататын соққы жасады. Бухон өлім құшты. Патшаның ағылшын баронын жекпе-жекте жеңу шотланд әскеріне жалпы шабуылдауға белгі болды. Бұл жекпе-жек шотланд тарихының ең керемет беттерінің бірі болды.
Шайқастың бірінші күні
Бірінші күні шайқас шотландықтардың айқын артықшылығымен жалғасты. Төбешік жер және қолбасшылықтың қателіктері ағылшындарға атты әскер мен садақшылардың белсенді пайдаланылуына жол бермеді. Ағылшын авангардының рыцарлары шотланд әскерінің қысымымен шегінуге тура келді. Сонымен қатар, пен Генри де Бомон бастаған тағы бір ағылшын атты жасағы шотландықтардың позицияларын айналып өтетіп, Стерлингке беттеді. Ағылшындардың маневрін ұққан Роберт Брюс аттанып бара жатқан жасақтың алдын кесе-көлденең жүгіріп өту үшін Томас Рэндольфтың шилтронын жіберді. Садақшылардың қолдауынан айырылған ағылшын рыцарлары мықты және жылжымалы құрылыстарға біріккен шотландық найзалы сарбаздарына қарсы тұра алмады. Ағылшын жасағы тас-талқан болды.
Шайқастың екінші күні
Сол уақытта ағылшын әскері Стерлингке шабуылын жалғастырды. Шотланд патшасы қалаға апаратын барлық тікелей бағыттарды кесіп тастады, бірақ Эдуард II Бэннокбёрн деген жайсыз және ең қауіпті жерді таңдады. Кешке Англия королі Бэннокбёрн мен Форт өзендерінің арасындағы жазықтықта әскерді қайта орналастыруды бұйырды. Нәтижесінде, ағылшындықтар өте шектеулі, батпақты жерде тап болды. Көп ұзамай келесі күні таң атқанна кейін, үш баталийге біріккен шотландық найзалы сарбаздар ағылшындық позицияларға шабуыл жасады. Эдуард шотланд әскерінің орманнан пайда болғанына таң қалды. Дегенмен, Роберт I Брюстің жауынгерлері, ағылшындарға жақындағанда, тізерлеп тұрып дұғаларын оқыды. Аңызға сәйкес, таң қалған ағылшын патшасы мейірімділік сұрап жатқанын айтты, бірақ оның серіктестерінің бірі шотландықтардың ағылшын королінің емес, Құдайдың мейірімін сұрап тұрғандарын айтқан.
Шыдамсыз Глостер графы басқарған ағылшын әскерінің авангарды, шотланд әскеріне шабуыл жасады. Орманда Глостер графы және оның көптеген рыцарлары шотланд найзаларының ұшынан қаза тапты. Ағылшын әскерінің үлкен көлемі шайқаста маңызды рөл атқарды: ағылшындарға өз қатарларын қалпына келтіруге және шайқасқа әскерді дайындауға өте көп уақыт керек болды. Сонымен қатар, Роберт Брюстің бұйрығымен, шотланд әскері тәртіп бұзылған ағылшын әскеріне жаппай шабуыл жасады. Қарсылықты ұйымдастыру әрекеттері сәтсіздікке ұшырады, ағылшындар өзенмен бітеліп, садақшылар өздерінің жауынгерлік қасиеттерін көрсете алмайтын жақын ұйымдаспаған топтарған бөлініп кетті. Рыцарялардың көпшілігі бытырап қаша жөнелді. Жеңілісті батыс Шотландиядан келген күшейтілген гэлдік бөлімшелер, патша Роберт I-нің жасағы аяқтады.
Эдуард II тұтқындалудан құтылып, Данбарға өзінің жеке күзетшісімен қаша жөнелді, осылайша әскердегі қатар мен тәртіптің түпкілікті күйреуіне ықпал етті. Аянбай қашуға тырысып, ағылшын әскерінің қалдықтары жаппай қырғын ұрыс аймағынан 90 миль оңтүстікке қарай орналасқан ағылшын-шотланд шекарасына қарай қашты. Көптеген ағылшындар шотландықтармен немесе жергілікті тұрғындармен өлтірілді. Ұйымдастырылған тәртіпте және артық шығынсыз қауіпсіз жерге жеткен жалғыз жасақ - уэлстік найзалы сарбаздар жасағы болды. Шайқас кезінде 10 мыңнан астам ағылшын жауынгері қаза тапты. Шотландияның шығыны салыстырмалы түрде аз болды.
Бэннокбёрн түбіндегі шайқастың маңызы
Бэннокбёрн түбіндегі жеңіліске қарамастан, Англия Шотландияның тәуелсіздігін мойындауына мәжбүр еткізген жоқ және әскери әрекеттер он жылдан астам уақыт бойы (үзілістермен) жалғасты, бұл шайқас Шотландияны азат ету үшін күресте шешуші болатын.
Бэннокбёрннен кейін Роберт Брюс қарсы шабуылмен айналысып, әскери операциялардың барлық ауырлығын Англия мен Ирландияда бастады. Шотландия босатылып, елдің қайта құрылуы басталды. Бэннокбёрн түбіндегі жеңіс шотланд ұлтының қалыптасуына айтарлықтай әсер еткен, шотландық бірліктің және тәуелсіздік үшін күрестің нышаны болды.
Сонымен қатар, Шотландияда ағылшын үстемдігін орнату жоспарларының құлдырауы Англиядағы ішкі саяси дағдарыстың күрделілігі, 1327 жылы Эдуард II-ні тақтан тайдырумен аяқталды және 1328 жылдың 1 наурызында Шотландияның тәуелсіздігін мойындаған Нортгемптондық келісімсөзге қол қойылды.
Танымал мәдениеттегі бейнесі
Кинематографта британдық кинорежиссерлер Боб Карратерс пен Дәуіт МакУиннидің «Брюс» (The Bruce, 1996) фильмі Бэннокбёрн шайқасы және Роберт Брюстің бастаған шотланд тәуелсіздігінің жақтастарының дайындығына арналды. Мел Гибсонның «Батыл жүрек» (1995) тарихи фильмінің соңында , Бэннокбёрн шайқасының басындағы сценасы қойылған.
Әдебиет
Негізгі дереккөздер
- Barbour J. The Bruce; or, The Book of the most excellent and noble prince, Robert de Broyss, King of Scots. Ed. and trans. by A.A.M. Duncan. Edinburgh, 1997.
- Bower W. Scotichronicon. Ed. D.E.R. Watt and others. 9 vols. Aberdeen, 1987—1993.
- Gray T. Scalicronica. Ed. and trans. by H. Maxwell. Glasgow, 1913.
- The Lanercost Chronicle. Ed. and trans. by H. Maxwell. Glasgow, 1913.
Vita Edwardi Secundi (Life of Edward the Second). Ed. N. Denholm-Young. London, 1957.
- Walsingham T. Historiana Anglicana. London, 1864.
Зерттеулер
- Barrow G.W.S. Robert Bruce and the Community of the Realm of Scotland. 1988.
- Brown C.A. Bannockburn 1314. 2008.
- Nicholson R. Scotland-the Later Middle Ages. 1974.
- Prestwich M. The Three Edwards: War and State in England, 1272—1377. 1980
- Ramsay J.H. The Genesis of Lancaster, 1307-99. 1913.
- Brown C.A. Robert the Bruce. A life Chronicled.
- MacNamee C. The Wars of the Bruces.
- Brown M. Wars of Scotland.
- Reese P. Bannockburn. Canongate. Edinburgh, 2003.
- Mackenzie W.M. Bannockburn: A Study in Medieval Warfare. Stevenage, 1989 (first published 1913).
- Брайант Артур. Эпоха рыцарства в истории Англии / Пер. с англ. Т. В. Ковалёва, М. Г. Муравьёва. — СПб.: Издательская группа «Евразия», 2001. — 576 с.
Сілтеме
- Шайқастың егжей-тегжейлі сипаттамасы (ағыл.)
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bennokbyorn tүbindegi shajkas agylsh Battle of Bannockburn 1314 zhyly 23 24 mausymda Bennokbyorn ozeninin manynda otken XIII XVI gasyrlardagy en manyzdy shajkastardyn biri Agylshyn әskerinin Bennokbyorn tүbindegi zhenilisi Shotlandiyanyn tәuelsizdigin kalpyna keltiruin kamtamasyz etti Bennokbyorn tүbindegi shajkasTәuilsizdik үshin sogysBennokbyorn tүbindegi shajkas aldyndagy Robert BryusData 23 24 mausym 1314Zher Bennokbyorn ozeni kazirde ShotlandiyaNәtizhesi Shotlandiyanyn tolyk zhenisiҚarsylastarShotlandiya AngliyaBaskarushylarRobert I Bryus Robert Kejt Shotlandiyanyn uly marshaly Tomas Rendolf 1 shi Morej grafy Gilbert de Kler Gloster grafy Uilyam Hinghem Saffolk lordy Қarsy kүshtersham 10000 adam sham 25000 adamӘskeri shygyn4000 adam 10000 adamShajkas aldyndagy әskeri is әreketterBennokbyorn tүbindegi shajkas Holkhemnyn Kieli kitabynan alyngan miniatyuralar 1327 1335 1309 1312 zhyldary Shotlandiya koroli Robert I Bryustin eldin soltүstik zhәne batys bolikterin agylshyndyk okkupaciyadan bosatutagy tabysty әreketteri iri kalalaryn korshaudan bosatuga auysuga mүmkindik berdi 1313 zhyly shotland zhasaktarynyn kolbasshylary pen Tomas Rendolf Roksboro men Edinburgtegi agylshyn garnizondaryn kuyp shygardy 1314 zhyldyn kokteminde Robert I nin әskeri batys Shotlandiyadagy en manyzdy strategiyalyk nүkteni Sterling kamalyn korshauga aldy Sterlingtin agylshyn gubernatory Filipp Mobrej 1314 zhylgy 24 mausymga dejin korshau alynbagan zhagdajda shotlandyktarga kamaldy beruge kelisti Angliya koroli birden Shotlandiyaga zhana shabuyldaryna dajyndala bastady Alajda Angliyanyn magnaty bolgan zhanzhal turgysynan alganda ol lord ordajnerlerdin manyzdy әskeri bolimderin zhorykka tarta almady Degenmen Eduard II bastagan 25 myndyk agylshyn әskeri Shotlandiyaga kedergisiz kirip Sterlingke bet burdy Eki zhaktyn ustanymdary Әskerdin kuramy23 mausymda agylshyn әskeri Sterlingten ontүstikke karaj birneshe shakyrym zherde ornalaskan Bennokbyorn ozenine zhetti Shotland әskeri Robert I nin zhetekshiligimen zholdyn ajnalasyndagy ormandy tobelerde ornalaskan Shotland әskerinin sany bojynsha tүrli bagalau bojynsha 5 mynnan 10 myn adamga dejin agylshyn әskerinen az boldy birak tәzhiribeli kolbasshylar baskaryp zhaksy zherde ornalaskan Robert I Eduard Bryus Dzhejms Duglas pen Tomas Rendolf 19 gasyrdan beri koptegen zamanaui tarihshylar agylshyn әskerinde sandyk artykshylygyna әsirese zhayau әskerdin boluy turaly daulasady Shotland patshasynyn әskeri sondaj ak onyn izashary Uilyam Uollestin әskerine negizdelip najzalarmen karulangan zhayau әskerden turatyn zhәne үsh үlken bolimderge bolingen Avangardty Tomas Rendolf al patshanyn ozi 500 salt attan turatyn zhasakty baskardy Әsker Shotlandiyanyn barlyk ajmaktarynan zhinaldy onyn kuramynda rycarlar turgyndar men saudagerler karu zharak pen sauyt sajman satyp ala alatyn barlyk adamdar boldy Shotland әskerinde sadakshylar 500 ge zhuyk adam men auyr salt attylar olardyn kopshiligi shajkas kezinde zhayau zhүruge mәzhbүr bolgan boldy Shajkas barysyZhekpe zhek G E Marshalldyn Scotland s story a history of Scotland for boys and girls 1906 g kitabyndagy suretter Shabuyl Robert Bryustin Hereford grafynyn zhieni Genri de Bohunnyn agylshyn zhasagymen kүtpegen kaktygysynan bastaldy Өz zhasagyn bastap kele zhatkan Genri de Bohun kenetten oz әskerin bastagan shotland patshasyn kordi Bohun najzasyn aldyga shygaryp dereu atakty karsylasyna shabuyldady Patsha kishigirim zhүjrik atyna mingen sauyt sajmany zhok tek kana baltamen karulangan bolatyn Shapshan shapkan baron patshadan birneshe fut kashyktykta bolganda songysy atyn buryp үzengini basyp koterilip turyp dulygasyn tesip rycardyn basyn bolshektegen baltamen ojsyratatyn sokky zhasady Buhon olim kushty Patshanyn agylshyn baronyn zhekpe zhekte zhenu shotland әskerine zhalpy shabuyldauga belgi boldy Bul zhekpe zhek shotland tarihynyn en keremet betterinin biri boldy Shajkastyn birinshi kүni Shajkastyn birinshi kүni Birinshi kүni shajkas shotlandyktardyn ajkyn artykshylygymen zhalgasty Tobeshik zher zhәne kolbasshylyktyn katelikteri agylshyndarga atty әsker men sadakshylardyn belsendi pajdalanyluyna zhol bermedi Agylshyn avangardynyn rycarlary shotland әskerinin kysymymen sheginuge tura keldi Sonymen katar pen Genri de Bomon bastagan tagy bir agylshyn atty zhasagy shotlandyktardyn poziciyalaryn ajnalyp otetip Sterlingke bettedi Agylshyndardyn manevrin ukkan Robert Bryus attanyp bara zhatkan zhasaktyn aldyn kese koldenen zhүgirip otu үshin Tomas Rendolftyn shiltronyn zhiberdi Sadakshylardyn koldauynan ajyrylgan agylshyn rycarlary mykty zhәne zhylzhymaly kurylystarga birikken shotlandyk najzaly sarbazdaryna karsy tura almady Agylshyn zhasagy tas talkan boldy Shajkastyn ekinshi kүni Shajkastyn ekinshi kүni Sol uakytta agylshyn әskeri Sterlingke shabuylyn zhalgastyrdy Shotland patshasy kalaga aparatyn barlyk tikelej bagyttardy kesip tastady birak Eduard II Bennokbyorn degen zhajsyz zhәne en kauipti zherdi tandady Keshke Angliya koroli Bennokbyorn men Fort ozenderinin arasyndagy zhazyktykta әskerdi kajta ornalastyrudy bujyrdy Nәtizhesinde agylshyndyktar ote shekteuli batpakty zherde tap boldy Kop uzamaj kelesi kүni tan atkanna kejin үsh batalijge birikken shotlandyk najzaly sarbazdar agylshyndyk poziciyalarga shabuyl zhasady Eduard shotland әskerinin ormannan pajda bolganyna tan kaldy Degenmen Robert I Bryustin zhauyngerleri agylshyndarga zhakyndaganda tizerlep turyp dugalaryn okydy Anyzga sәjkes tan kalgan agylshyn patshasy mejirimdilik surap zhatkanyn ajtty birak onyn seriktesterinin biri shotlandyktardyn agylshyn korolinin emes Қudajdyn mejirimin surap turgandaryn ajtkan Shydamsyz Gloster grafy baskargan agylshyn әskerinin avangardy shotland әskerine shabuyl zhasady Ormanda Gloster grafy zhәne onyn koptegen rycarlary shotland najzalarynyn ushynan kaza tapty Agylshyn әskerinin үlken kolemi shajkasta manyzdy rol atkardy agylshyndarga oz katarlaryn kalpyna keltiruge zhәne shajkaska әskerdi dajyndauga ote kop uakyt kerek boldy Sonymen katar Robert Bryustin bujrygymen shotland әskeri tәrtip buzylgan agylshyn әskerine zhappaj shabuyl zhasady Қarsylykty ujymdastyru әreketteri sәtsizdikke ushyrady agylshyndar ozenmen bitelip sadakshylar ozderinin zhauyngerlik kasietterin korsete almajtyn zhakyn ujymdaspagan toptargan bolinip ketti Rycaryalardyn kopshiligi bytyrap kasha zhoneldi Zhenilisti batys Shotlandiyadan kelgen kүshejtilgen geldik bolimsheler patsha Robert I nin zhasagy ayaktady Eduard II tutkyndaludan kutylyp Danbarga ozinin zheke kүzetshisimen kasha zhoneldi osylajsha әskerdegi katar men tәrtiptin tүpkilikti kүjreuine ykpal etti Ayanbaj kashuga tyrysyp agylshyn әskerinin kaldyktary zhappaj kyrgyn urys ajmagynan 90 mil ontүstikke karaj ornalaskan agylshyn shotland shekarasyna karaj kashty Koptegen agylshyndar shotlandyktarmen nemese zhergilikti turgyndarmen oltirildi Ұjymdastyrylgan tәrtipte zhәne artyk shygynsyz kauipsiz zherge zhetken zhalgyz zhasak uelstik najzaly sarbazdar zhasagy boldy Shajkas kezinde 10 mynnan astam agylshyn zhauyngeri kaza tapty Shotlandiyanyn shygyny salystyrmaly tүrde az boldy Bennokbyorn tүbindegi shajkastyn manyzyBennokbyorn tүbindegi zheniliske karamastan Angliya Shotlandiyanyn tәuelsizdigin mojyndauyna mәzhbүr etkizgen zhok zhәne әskeri әreketter on zhyldan astam uakyt bojy үzilistermen zhalgasty bul shajkas Shotlandiyany azat etu үshin kүreste sheshushi bolatyn Bennokbyornnen kejin Robert Bryus karsy shabuylmen ajnalysyp әskeri operaciyalardyn barlyk auyrlygyn Angliya men Irlandiyada bastady Shotlandiya bosatylyp eldin kajta kuryluy bastaldy Bennokbyorn tүbindegi zhenis shotland ultynyn kalyptasuyna ajtarlyktaj әser etken shotlandyk birliktin zhәne tәuelsizdik үshin kүrestin nyshany boldy Sonymen katar Shotlandiyada agylshyn үstemdigin ornatu zhosparlarynyn kuldyrauy Angliyadagy ishki sayasi dagdarystyn kүrdeliligi 1327 zhyly Eduard II ni taktan tajdyrumen ayaktaldy zhәne 1328 zhyldyn 1 nauryzynda Shotlandiyanyn tәuelsizdigin mojyndagan Nortgemptondyk kelisimsozge kol kojyldy Tanymal mәdeniettegi bejnesiBennokbyorn tүbindegi shajkaska arnalgan eskertkish Kinematografta britandyk kinorezhisserler Bob Karraters pen Dәuit MakUinnidin Bryus The Bruce 1996 filmi Bennokbyorn shajkasy zhәne Robert Bryustin bastagan shotland tәuelsizdiginin zhaktastarynyn dajyndygyna arnaldy Mel Gibsonnyn Batyl zhүrek 1995 tarihi filminin sonynda Bennokbyorn shajkasynyn basyndagy scenasy kojylgan ӘdebietNegizgi derekkozder Barbour J The Bruce or The Book of the most excellent and noble prince Robert de Broyss King of Scots Ed and trans by A A M Duncan Edinburgh 1997 Bower W Scotichronicon Ed D E R Watt and others 9 vols Aberdeen 1987 1993 Gray T Scalicronica Ed and trans by H Maxwell Glasgow 1913 The Lanercost Chronicle Ed and trans by H Maxwell Glasgow 1913 Vita Edwardi Secundi Life of Edward the Second Ed N Denholm Young London 1957 Walsingham T Historiana Anglicana London 1864 Zertteuler Barrow G W S Robert Bruce and the Community of the Realm of Scotland 1988 Brown C A Bannockburn 1314 2008 Nicholson R Scotland the Later Middle Ages 1974 Prestwich M The Three Edwards War and State in England 1272 1377 1980 Ramsay J H The Genesis of Lancaster 1307 99 1913 Brown C A Robert the Bruce A life Chronicled MacNamee C The Wars of the Bruces Brown M Wars of Scotland Reese P Bannockburn Canongate Edinburgh 2003 Mackenzie W M Bannockburn A Study in Medieval Warfare Stevenage 1989 first published 1913 Brajant Artur Epoha rycarstva v istorii Anglii Per s angl T V Kovalyova M G Muravyova SPb Izdatelskaya gruppa Evraziya 2001 576 s SiltemeShajkastyn egzhej tegzhejli sipattamasy agyl