Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Анд таулары, Анд Кордильерасы – Жер шарындағы ең ұзын (9000 км) тау сілемі, ең алып Кордильера тау жүйесінің Оңтүстік Америкадағы бөлігі. Ол Оңтүстік Американың Тынық мұхит жағалауын бойлай, солтүстіктен оңтүстікке қарай созыла жатқан тау тізбектен тұрады.
| Анд таулары | |
 Анд тауларының ғарыштан көрінісі | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Тау жүйесі | |
| Ұзындығы | 9000 км |
| Ені | 500 км |
| Ең биік шыңы | |
| Биіктігі | 6960 м |
| Орналасуы | |
| 32°39′10″ о. е. 70°00′40″ б. б. / 32.65278° о. е. 70.01111° б. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 32°39′10″ о. е. 70°00′40″ б. б. / 32.65278° о. е. 70.01111° б. б. (G) (O) (Я) | |
| Елдер | |
| | |
Геологиялық құрылымы
Анд таулары Анд (Кордильера) геосинклинальдық қатпарлану белдеуінің (альпілік қатпарлану кезінде) қайта көтерілген кезіндегі жас таулар. Сондықтан қазіргі кезге дейін жиі болып тұратын күшті жерсілкінулер олардағы тектоникалық процестердің әлі де тоқтамағанын көрсетеді. Мұнда бірнеше сөнбеген жанартаулар бар. Олардың ішінде Жер шарындағы ең биік сөнбеген жанартау ошағы – Льюльяйльяко (6723 м) осында орналасқан.
Жер бедері
Жер бедерін меридиан бойымен созылып жатқан, ішкі тау аңғарлары мен үстірттерден тұратын жоталар тізбегі құрайды. Олар табиғи ерекшеліктері мен геоморфологиялық құрылысына қарай: Кариб Анд таулары, Солтүстік-Батыс Анд таулары, Эквадор Анд таулары, Перу Анд таулары Чили-Аргентина және Патагония Анд таулары болып бөлінеді. Бұл таулардың қатпарлы-жақпарлы тік құламалы шатқал беткейлерін көптеген өзен аңғарларымен тілімденген. Орта тұсында ені кең болып келген Пуна таулы үстірті орташа биіктігі 4000 м болатын ішкі аймақты құрайды.
Су торабы, климаттық белдеулері
Анд тауының осы тұсында тектоникалық процестер нәтижесінде пайда болған көлдер жиі кездеседі. Жер шарындағы теңіз деңгейінен ең биік орналасқан Титикака көлі (3812 м) осында орналасқан. Анд таулары 6 климаттық белдеуде (экваторлық, солтүстік және оңтүстік субэкваторлық, тропикалық, субтропикалық және қоңыржай) жатыр. Тау жүйесі арқылы Амазона, Парана, Ориноко, т.б. өзендер бастау алатын мұхитаралық суайрық өтеді. Экваторға жақындау орналасқан климат белдеуі аймағында жауын-шашын өте көп жауады (3000-6000 мм). Анд таулары – хин ағашының, кок, картоп, т.б. құнды да дәрілік өсімдіктердің отаны. Анд таулары жануарлар дүниесіне өте бай.
Галерея
 |  |  | ||
| Аконкакуа көрінісі. | Орталық Андылар | Орталық Андылардың ғарыштан көрінісі |
Дереккөздер:
- Қазақстан балалар энциклопедиясы
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
And taulary And Kordilerasy Zher sharyndagy en uzyn 9000 km tau silemi en alyp Kordilera tau zhүjesinin Ontүstik Amerikadagy boligi Ol Ontүstik Amerikanyn Tynyk muhit zhagalauyn bojlaj soltүstikten ontүstikke karaj sozyla zhatkan tau tizbekten turady And taularyAnd taularynyn garyshtan korinisiSipattamasyTau zhүjesiKordileraҰzyndygy9000 kmEni500 kmEn biik shynyAkonkaguaBiiktigi6960 mOrnalasuy32 39 10 o e 70 00 40 b b 32 65278 o e 70 01111 b b 32 65278 70 01111 G O Ya Koordinattar 32 39 10 o e 70 00 40 b b 32 65278 o e 70 01111 b b 32 65278 70 01111 G O Ya T Elder Venesuela Kolumbiya Ekvador Peru Boliviya Chili Argentina Suret 280px And taulary Zher And taularyGeologiyalyk kurylymyAnd taulary And Kordilera geosinklinaldyk katparlanu beldeuinin alpilik katparlanu kezinde kajta koterilgen kezindegi zhas taular Sondyktan kazirgi kezge dejin zhii bolyp turatyn kүshti zhersilkinuler olardagy tektonikalyk procesterdin әli de toktamaganyn korsetedi Munda birneshe sonbegen zhanartaular bar Olardyn ishinde Zher sharyndagy en biik sonbegen zhanartau oshagy Lyulyajlyako 6723 m osynda ornalaskan Zher bederiZher bederin meridian bojymen sozylyp zhatkan ishki tau angarlary men үstirtterden turatyn zhotalar tizbegi kurajdy Olar tabigi erekshelikteri men geomorfologiyalyk kurylysyna karaj Karib And taulary Soltүstik Batys And taulary Ekvador And taulary Peru And taulary Chili Argentina zhәne Patagoniya And taulary bolyp bolinedi Bul taulardyn katparly zhakparly tik kulamaly shatkal betkejlerin koptegen ozen angarlarymen tilimdengen Orta tusynda eni ken bolyp kelgen Puna tauly үstirti ortasha biiktigi 4000 m bolatyn ishki ajmakty kurajdy Su toraby klimattyk beldeuleriAnd tauynyn osy tusynda tektonikalyk procester nәtizhesinde pajda bolgan kolder zhii kezdesedi Zher sharyndagy teniz dengejinen en biik ornalaskan Titikaka koli 3812 m osynda ornalaskan And taulary 6 klimattyk beldeude ekvatorlyk soltүstik zhәne ontүstik subekvatorlyk tropikalyk subtropikalyk zhәne konyrzhaj zhatyr Tau zhүjesi arkyly Amazona Parana Orinoko t b ozender bastau alatyn muhitaralyk suajryk otedi Ekvatorga zhakyndau ornalaskan klimat beldeui ajmagynda zhauyn shashyn ote kop zhauady 3000 6000 mm And taulary hin agashynyn kok kartop t b kundy da dәrilik osimdikterdin otany And taulary zhanuarlar dүniesine ote baj GalereyaAkonkakua korinisi Ortalyk Andylar Ortalyk Andylardyn garyshtan korinisiDerekkozder Қazakstan balalar enciklopediyasy