Қарағайлы қорғасын-барит кен орны

Қарағайлы қорғасын-барит кен орны - Қарағанды облысы Қарқаралы қаласының оңтүстік-шығысындағы кен орны.

19 ғасырдан белгілі, 1950–1960 жылдары жүйелі зерттеліп барланды. Кен орнын М.П. Русаков, М.П. Ваганов, Ж.Айталиев, т.б. зерттеген. Ол «Бас», «Қиыр» және «Оңтүстік» телімдерінен тұрады. Өнеркәсіптік мәні бары – «Бас» телімі, ол Үлкен және Кіші кентас линзаларын қамтиды. Оңтүстік телім қоры бойынша шағын.

Геологиялық құрылымы

Кенді алаң девон кезеңінің шөгінді тау жыныстарынан тұрады, олар құрамы бойынша төменгі және жоғарғы қат-қабаттарға жіктеледі. Төменгі қат-қабат (төменнен жоғары қарай) ұсақ малтатасты конгломерат пен полимиктілі құмтастардан тұрады, олардың үстінде полимиктілі құмтас пен кремнийлі-сазды тақтатастар қабаттасқан жоғарғы қат-қабат үйлесімді жатыр. Қима бойынша жоғары қарай, негізінен, кремнийлі-сазды және құмайт құрамды, туф пен әктас қабатшалары бар тау жыныстары орналасады. Девон түзілімдерін төменгі тас көмірдің габбро-пироксенит, гранодиорит және гранит құрамды шағын интрузиялары жарып өткен. Жасы әр түрлі диабаз және диорит-порфирит, гранит-порфир мен альбитофир сығылмалары кең тараған. Кен орны Успен тектоникалық белдемінде, солтүстік-батысқа созылған Қарағайлы синклиналінің қанаттарында орналасқан. Әр түрлі жарылымдармен қиылған.

Жатыс сипаты, құрамы

Кен денелері өздерін сыйыстырушы тау жыныстармен үйлесімді және соған жуық синклиналь қанаттарына сәйкес әр түрлі бағытта күрт еңіс (60 – 85°) жатыр. Кен денелерінің пішіні линза және қабат тәрізді. Ұзындығы 990 м-ге жетеді, ені 500 м-ден асады, қалыңдығы 130 м-ге дейін. Қорғасын мен мырыштың мөлшері Бас телімінде 1,36 – 1,67%; Қиыр телімінде 0,95 – 1,25%; Оңтүстік телімінде 0,81 – 2,04%. Кеннің құрамында мыс, күміс және алтын кездеседі. Кен баритке бай, оның мөлшері «Бас» телімде 42,53%, ал «Қиыр» телімінде 13,81%.

Дереккөздер

1. Қазақ энциклопедиясы