Эрбий

Эрбий (лат. Erbіum; Er) — элементтердің периодтық жүйесінің ІІІ тобындағы хим. элемент, а. н. 68, а. м. 167,2; лантаноидтар тобына жатады;. Табиғи Эрбийдің 6 тұрақты изотопы бар. Радиоактивті изотоптары жасанды жолмен алынған. Эрбийді алғаш 1843 ж. швед химигі гадолинит минералынан ашқан.

68 Гольмий ← Эрбий → Тулий Er ↓ Fm Периодическая система элементов 68Er
Жай заттың сыртқы бейнесі
күміс ақ металл
Атом қасиеті
Атауы, символ, нөмірі	Эрбий, 68
Топ типі	Лантаноидтар
Топ, период, блок	ІІІ, 6, f
Атомдық масса ()	167.259(3) м. а. б. (г/моль)
Электрондық конфигурация	[Xe] 6s^24f^12
Қабықшалар бойынша электрондар	2, 8, 18, 30, 8, 2
Атом радиусы	176
Химиялық қасиеттері
	189±6
	(+3e) 88,1
	1,24 (Полинг шкаласы)
	Er←Er^3+ -2,32 В
Тотығу дәрежелері	0, +1, +2, +3
	1-ші: 589.3 кДж/моль (эВ) 2-ші: 1150 кДж/моль (эВ) 3-ші: 2194 кДж/моль (эВ)
Жай заттың термодинамикалық қасиеттері
Термодинамикалық фаза	Қатты дене
Тығыздық ()	9,06 г/см³
Балқу температурасы	1 802 K
Қайнау температурасы	3 136 K
Булану жылуы	317 кДж/моль
	28,12 Дж/(K·моль)
Молярлық көлем	18,4 см³/моль
қысымы P (Па) 1 10 100 1000 10 000 100 000 T (К) 1504 1663 (1885) (2163) (2552) (3132)
Жай заттың кристаллдық торы
	Алтыбұрышты
	a=3,560 c=5,587 Å
c/a қатынас	1,570
Басқа да қасиеттері
	(300 K) (14,5) Вт/(м·К)
	69.9 ГПа
	28.3 ГПа
Пуассон коэффициенті	0.237
	430–700
	600–1070
	7440-52-0

Эрбий Er

Оның жер қыртысындағы салмақ мөлшері 410–4%. Табиғатта Эрбий иттрий, т.б. лантаноидтармен бірге кездеседі. Эрбий – металл, тығызд. 9,062 г/см3, балқу t 1475 – 1525С, қайнау t 2390С, қосылыстарында үш валентті. Эрбий тотығы Er2O3 және тұздары ашық қызғылт түсті.

Жерде сирек кездесетін элементтер минералдарының құрамында көп болуына қарамастан, Эрбийді ол қоспалардан тазарту өте қиын. Эрбий темір, кобальт, никельдің магнитті құймаларын алу үшін және боялған шыны өндірісінде қолданылады. Р. Рысқалиева

Дереккөздер

1. Қазақ энциклопедиясы, 10 том