Шүлбі бөгені

Шүлбі бөгені — Шығыс Қазақстан облысы Ұлан, Шемонаиха аудандары мен Абай облысы Жаңасемей, Бородулиха аудандарының аумақтарында орналасқан. Ертіс өзені өзеніндегі Бұқтырма және Шүлбі СЭС-тері аралығындағы қапталдық салаларды маусымдық режимде реттеу үшін 1989 жылы салынған. Жоғарғы Ертіс бөгендері каскадындағы соңғы, үшінші бөген. Шүлбі бөгенінде Үлбі және Үбі өзендерінің суы жиналады, оған Бұқтырма бөгенінен шыққан су қосылып, көктемде Ертіс жайылмасын суландыру үшін пайдаланылады. 1989 жылы бірінші кезекті бөлігі пайдалануға берілді.

Шүлбі бөгені
Морфометрия
Теңiз деңгейiнен биіктігі	250 м
Ұзындығы	53 км
Ені	6 км
Ауданы	255 км²
Көлемі	2,39 км³
Ең терең жері	30 м
Орташа тереңдігі	9 м
Сипаттамасы
Толтырылған жылы	1989
Су алабы
Құйылатын су ағындары	Ертіс, Үбі
Шығатын су ағыны	Ертіс
Орналасуы
50°18′02″ с. е. 81°25′23″ ш. б. / 50.3006° с. е. 81.4231° ш. б. / 50.3006; 81.4231 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 50°18′02″ с. е. 81°25′23″ ш. б. / 50.3006° с. е. 81.4231° ш. б. / 50.3006; 81.4231 ^(G) ^(O) ^(Я)
Ел	Қазақстан
Аймақтар	Шығыс Қазақстан облысы, Абай облысы
Шүлбі бөгені

Гидрологиялық режімі мен сипаты

Бөгеннің ұзындығы 72 км, су айдыны 255 км², көлемі 2390 млн. м³, пайдалы көлемі 1470 млн. м³, орташа тереңдегі 9 м, ең терең жері Ертіс өзені арнасы табанында – 30 м. Бөген табаны Ертістің 3,5 км-лік кең аңғарында жатыр. Сонымен қатар, сол маңда Ертіске құятын Қызылсу, Үбі өзендері және бірнеше ұсақ ағын сулардың жайылмаларын да басып қалған. Негізінен жайылым, шабындық, орман және тоғайлар алып жатқан жалпы ауданы 22,8 мың га жерді су басқан. Су режимі толық реттелген, жыл бойы 240 м деңгейінде ұсталады, бірақ сәуір – мамыр айларында, Ертіс жайылмасын су бастыру кезінде 13 – 20 күн ішінде 8 м-ге төмендейді. Жобадағы екінші кезекті бөлігі Бұқтырма бөгеніне дейінгі аралық салалық суларды көп жылдық реттеуге арналған және бөгенді кешенді пайдалануға мүмкіндік береді.

Су қойманың су басқан аймағында Қарашат қорған кешені табылды.

Дереккөздер

1. Қазақ энциклопедиясы