Хоккей

Хоккей — қақпалар орнатылған арнайы алаңда таяқпен, доп не шайбамен ойналатын командалық спорт түрі. Ойын жазда көгалда доппен, қыста шайба және доппен мұз үстінде өтеді; қара допты хоккей, Көгалдағы хоккей, Шайбалы хоккей.

Хоккей алаңының ұзындығы – 61 м, ені – 30,5 м болады және алаң жан-жағынан 1,1-ден 1,2 метр биіктігі бар дуалмен қоршалады. Қақпасының ені − 1,83 м, биіктігі − 1,22 м болады, қызылмен сырланады.

Тарихы

Әлі күнге дейін хоккейдің тарихы мына елден шыққан деп дөп басып айту қиынға соғады. Алайда, алғаш рет хоккейді шайбомен ойнауды канадалықтар дәстүрге айналдырса, Ресей - оны кәдімгі доппен алмастырған.

Алғашқы ресми матч 1875 жылы 3 наурызда Монреаль қаласындағы «Виктория» мұз айдынында өткізілді.

Ол кездегі хоккейді бүгінгі күнгі ойынның ережелерімен салыстыруға мүлдем келмейді. Ол кезде әр командада 9 ойыншыдан топтастырылған еді. Ал, бүгін де әр құрамаға кем дегенде 18 ойыншыдан келеді.

Футболдың тарихы сынды хоккейдің себет-торы да бірте-бірте пайда болды. Алғаш рет хоккей арнайы сеткамен 1900 жылы ұйымдастырылды. Кейіннен қақпа темірден тұрғызылды.

XYI-XYII ғасырларда хоккей голландиялықтар үшін таптырмас ойын болып есептелінді. XIX ғасырдың 70 жылдары Канадада хоккей қысқы олимпиада ойындары бағдарламаларына енгізілді. Оның алғашқы шарттарын Монреалдағы университеттердің бірінде білім алып жүрген студенттер қауымы жасады.

1899 жылы Монреалда жасанды мұз айдынында ірі хоккей жарысы болып өтті. Додаға 10.000 жанкүйер қатысты. Оны Канаданың әуесқойлар хоккей лигасы ұйымдастырды. 1914 жылы хоккейде кәсіби клубтар топтастырылған.

Ал, 1908 жылы Ұлыбритания, , Швейцария, Франция және Бельгия құрды.

Ойын талаптары жиі жаңаланып тұрды. 1900 жылы хоккей алаңы (61х30 м) болады деген ортақ шешім шығарылды. Ойын үш кезеңнен тұрады, әр кезең 20 минуттан деп есептелінді. Қақпашылар 1929 жылға дейін арнайы қорғанбаған еді. Сол жылы Канаданың клубы «Монреаль Канадиенстің» намысын қорғаған Клинт Бенедикт алғаш болып мұз айдынына маскамен шықты. Осы уақытқа дейін барлық матчтар ашық далада өткізілген. 1870 пен 90 жылдары жабық мұз айдыны жасақталды. Әлемде қолдан жасалған мұз айдыны 1903 жылы Лондонда жасалды. Хоккейдің дамуына Ұлыбритания едәуір үлес қосқан. Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталысымен хоккей қайта қолға алынды. Жаңа хоккей державалары қалыптаса бастады. XX ғасырдың екінші жартысына дейін КСРО, Чехословакия мен Канада құрамалары үздік танылды. Ал, XX ғасырдың аяғы мен XXІ ғасырдың басында жаңа алпауыт құрамалар бой көтерді. Бұлардың қатарына Финляндия, АҚШ және Швеция қосылды.

Шана хоккейі- мүгедектерге арналған шайбалы хоккейдің аналогы болып табылатын командалық спорттық ойын. Ойын екі команданың арнайы шаналарына қарама-қайшылықтан тұрады, олар клубтарды қоқыспен өткізіп, оны қарсыластар қақпасына ең көп рет лақтырады және оны өздігінен жібермейді. Қарсыластар қақпасында ең көп гол соққан команда жеңіске жетті. Шана хоккейі - қысқы Паралимпиадалық ойындардың бөлігі.

Хоккей шайбасы

Хоккей шайбасы қалың резеңкеден жасалады, оның диаметрі − 7,62 см, қалыңдығы − 2,54 см. Әдетте шайбы бастапқы қалпын ұзақ сақтауы үшін ойын басталғанға дейін оны мұзға қатырып ұстайды. Алаңдағы ойыншылардың доп таяғының ұзындығы сабының түбінен бастап сірілігіне дейін 1,35 м. Ілмегінің ұзындығы − 37 см, ені − 7,5 см. Қақпашының доп таяғы ауырлау болып келеді. Оның ілмегінің жалпақтығы сабының жалпайыңқырап келетін тұсынан санағанда 9 см. Таяқ доп әдетте синтетикалық материал қосылған ағаштан жасалады.

Тағы қараңыз

• Допты хоккей

Дереккөздер

1. Қазақстан - спортшылар елі. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: "Сөздік-Словарь". ISBN 9965-822-57-3
2. Жеңіл хоккей.