Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Бұл мақалада дереккөздер жетіспейді. Ақпарат тексерілуі керек немесе мақала жойылуға ұсынылады. Сіз бұл мақаланы өңдеп үлес қоса аласыз: ол үшін сенімді дереккөздерге сілтеме жасау керек. |
Арыс атасы Мұңал — Ер Мұңал Келімбердіұлы (XVI ғасыр). Адай Батыр немересі Мұңал көріпкел, емші, әулие кісі болған. Өмірінің көп жылдарын халықты емдеуге арнаған. Мұңал ел қорғаған батырлар қатарына жатады. Қазығұрт ауданының Қаржан тау-жоталары мен Алтынтөбе елдімекені маңында Мұңалсай, Мұңалбұлақ, Мақпалтау орындары орналасқан. Аты Адайдың ұранына айналған әулие Бекет ата осы Мұңал тұқымынан.
| Мұңал батыр Келімбердіұлы | |
| Туған күні | XVI ғасыр |
|---|---|
| Қайтыс болған күні | XVI ғасыр |
| Ұлты | Қазақ |
| Қызметі | Әулие, батыр, би, емші, көріпкел |
| Балалары | Әли, Бәйімбет, Шоғы батыр, Жаулы |
Басқа мағыналар үшін Мұңал деген бетті қараңыз.Келімберді – сегіз арыс Адайдың көп өскен, ең бір іргелі атасы. Келімберді ауылынан білікті билер де, әулие пірлер де, ел қорғаған ерлер де, тәлім-тағылымды ғалымдар да, салтанатты байлар да көп шыққан. Келімбердіден алты бала, олар – Құнанорыс (Ырысқұл), Ақпан, Балықшы (Шыбынтай), Әлнияз (Бұзау), Тобыш, Мұңал. Мұңал — Келімбердінің кенже баласы, одан төрт бала, кейбіреулер бес бала дейді.
Мұңал рулары
Әли, Бәйімбет, Жанақ, Боқсары, Әтембек-Абыз, Байшағыр, Мамыртай, Жақау, Қырымқұл, Қыдырша, Бабақұл, Мая, Қоштан, Төлеп, Медет, Көрпе, Күшік, Қосбармақ, Байпақ, Байбоз, Өтеулі, Матай, Айым, Шақа, Жаманғара, Сүгірәлі, Сарғасқа, Жәдігер, Дәулеталы, Мете, Кеще, Жетімек, Тоқтамыс, Бектеміс, Базар, Шотан, Майлан, Құдайберген, Тастемір, Ескелді, Қосқұлақ, Қырықмылтық.
Жыры
Қараш Ыбырайым ахунның өлеңмен жазылған шежіресінде былайша жыр түзеді:
...Сөз сөйлейін енді Мұңалдан,
Тобышқа жедел сыңардан,
«Бекет» деген ұраннан,
Кіршігі жоқ қылаңнан –
Алаштан шыққан шығаннан!
«Сегіз арыс» Адайды,
Түгендеп айтпай тына алман...
...Төрт баласы Мұңалдың –
Әли менен Бәйімбет,
Жаулы, Шоғы – бұлардан.
«Төрт арыс Мұңал» болғалы,
Жайлауына су алған,
Қыстауына ну алған,
Жігіттері Мұңалдың,
Мейман келсе қуанған...
Шежіре
Адай руын құрайтын басты екі ата: Құдайке, Келімберді. Құдайкеден — Тәзіке, Қосай. Келімбердіден — Ырысқұл (Құнанорыс), Ақпан, Шыбынтай (Балықшы), Әлнияз (Бұзау), Тобыш, Мұңал. Қазақ шежірелеріндегі сегіз арыс Адай осы. Адайдың қара шаңырағының иесі Мұңал болып есептеледі. Адай баба кенже немересі Мұңалдың қолында қайтыс болыпты. Атасының батасын алған осы ұрпақ сонау замандардан бері "Мұңал ошағын" сақтаушы саналады.
Мұңалдан: Алақұнан, Әли, Бәйімбет, Шоғы (Қырықмылтық), Жаулы.
- Алақұнан туралы ақпарат жоқ.
- Әлиден - Қошқар.
- Бәйімбеттен - Алдаберді, Сабытай баһадүр, Жәдігер, Сарғасқа (Рысай).
- Шоғыдан - Есекей, Жолай.
- Жаулыдан - Ескелді, Қосқұлақ, Жары.
Адай батыр мен оның балалары Құдайке мен Келімбердінің, немерелері Ер Қосай мен Мұңалдың ерлік істері, батырлығы, халқы үшін атқарған қызметтері туралы жазушы Бектұр Төлеуғалиұлының «Адай тарихы сыр шертеді» деген еңбегінде, көптеген шайқастардың куәсі болған Қазтуған ақынның жыр-дастандарында, шежіреші Өмірзақ Көлбаевтың «Ер Қосай» атты кітабында, Ұзақбай жыршының «Алақай батыр» дастанында, Сабыр жыршының «Алақай батыр жырында, Ибн Бахуридің «Алғашқы қазақтардың бірігуі» еңбегінде, Алшын Меңдалыұлының «Адай шежіресінде» және басқа да еңбектерінде айтылып, жазылған екен.
Дереккөздер
- interesnoe.me/source-67491222/post-37099
- Маңғыстау энциклопедиясы, 4 том.
- interesnoe.me/source-67491222/post-9943
- Сегіз арыс Адайым. Танымдық шежіре кітап. 9 том. Астана: Профи Медиа, 2015. - 480 бет.
- Шежіре - Сайын Баймұңаловтың және Бисен Өтесінұлының нұсқалары http://sugirali.kz/index.php/shezhire/ata-tek Бейнеу аудандық «Рауан» газеті, 8 қараша 1991 жыл
- Сегіз арыс Адайым. Танымдық шежіре кітап. 5 том. Астана: Профи Медиа, 2015. – 560 бет.
- Адай - Мұңал батыр Келімбердіұлы (қаз.).
- https://www.elana.kz/adaj-qudajke-kelimberdi-muyrdeleri-qa/
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bul makalada derekkozder zhetispejdi Akparat tekserilui kerek nemese makala zhojyluga usynylady Siz bul makalany ondep үles kosa alasyz ol үshin senimdi derekkozderge silteme zhasau kerek Arys atasy Munal Er Munal Kelimberdiuly XVI gasyr Adaj Batyr nemeresi Munal koripkel emshi әulie kisi bolgan Өmirinin kop zhyldaryn halykty emdeuge arnagan Munal el korgagan batyrlar kataryna zhatady Қazygurt audanynyn Қarzhan tau zhotalary men Altyntobe eldimekeni manynda Munalsaj Munalbulak Makpaltau oryndary ornalaskan Aty Adajdyn uranyna ajnalgan әulie Beket ata osy Munal tukymynan Munal batyr KelimberdiulyTugan kүniXVI gasyrҚajtys bolgan kүniXVI gasyrҰltyҚazakҚyzmetiӘulie batyr bi emshi koripkelBalalaryӘli Bәjimbet Shogy batyr Zhauly Baska magynalar үshin Munal degen betti karanyz Kelimberdi segiz arys Adajdyn kop osken en bir irgeli atasy Kelimberdi auylynan bilikti biler de әulie pirler de el korgagan erler de tәlim tagylymdy galymdar da saltanatty bajlar da kop shykkan Kelimberdiden alty bala olar Қunanorys Yryskul Akpan Balykshy Shybyntaj Әlniyaz Buzau Tobysh Munal Munal Kelimberdinin kenzhe balasy odan tort bala kejbireuler bes bala dejdi Munal rularyӘli Bәjimbet Zhanak Boksary Әtembek Abyz Bajshagyr Mamyrtaj Zhakau Қyrymkul Қydyrsha Babakul Maya Қoshtan Tolep Medet Korpe Kүshik Қosbarmak Bajpak Bajboz Өteuli Mataj Ajym Shaka Zhamangara Sүgirәli Sargaska Zhәdiger Dәuletaly Mete Keshe Zhetimek Toktamys Bektemis Bazar Shotan Majlan Қudajbergen Tastemir Eskeldi Қoskulak Қyrykmyltyk ZhyryҚarash Ybyrajym ahunnyn olenmen zhazylgan shezhiresinde bylajsha zhyr tүzedi Soz sojlejin endi Munaldan Tobyshka zhedel synardan Beket degen urannan Kirshigi zhok kylannan Alashtan shykkan shygannan Segiz arys Adajdy Tүgendep ajtpaj tyna alman Tort balasy Munaldyn Әli menen Bәjimbet Zhauly Shogy bulardan Tort arys Munal bolgaly Zhajlauyna su algan Қystauyna nu algan Zhigitteri Munaldyn Mejman kelse kuangan ShezhireAdaj ruyn kurajtyn basty eki ata Қudajke Kelimberdi Қudajkeden Tәzike Қosaj Kelimberdiden Yryskul Қunanorys Akpan Shybyntaj Balykshy Әlniyaz Buzau Tobysh Munal Қazak shezhirelerindegi segiz arys Adaj osy Adajdyn kara shanyragynyn iesi Munal bolyp esepteledi Adaj baba kenzhe nemeresi Munaldyn kolynda kajtys bolypty Atasynyn batasyn algan osy urpak sonau zamandardan beri Munal oshagyn saktaushy sanalady Munaldan Alakunan Әli Bәjimbet Shogy Қyrykmyltyk Zhauly Alakunan turaly akparat zhok Әliden Қoshkar Bәjimbetten Aldaberdi Sabytaj baһadүr Zhәdiger Sargaska Rysaj Shogydan Esekej Zholaj Zhaulydan Eskeldi Қoskulak Zhary Adaj batyr men onyn balalary Қudajke men Kelimberdinin nemereleri Er Қosaj men Munaldyn erlik isteri batyrlygy halky үshin atkargan kyzmetteri turaly zhazushy Bektur Toleugaliulynyn Adaj tarihy syr shertedi degen enbeginde koptegen shajkastardyn kuәsi bolgan Қaztugan akynnyn zhyr dastandarynda shezhireshi Өmirzak Kolbaevtyn Er Қosaj atty kitabynda Ұzakbaj zhyrshynyn Alakaj batyr dastanynda Sabyr zhyrshynyn Alakaj batyr zhyrynda Ibn Bahuridin Algashky kazaktardyn birigui enbeginde Alshyn Mendalyulynyn Adaj shezhiresinde zhәne baska da enbekterinde ajtylyp zhazylgan eken Derekkozderinteresnoe me source 67491222 post 37099 Mangystau enciklopediyasy 4 tom interesnoe me source 67491222 post 9943 Segiz arys Adajym Tanymdyk shezhire kitap 9 tom Astana Profi Media 2015 480 bet Shezhire Sajyn Bajmunalovtyn zhәne Bisen Өtesinulynyn nuskalary http sugirali kz index php shezhire ata tek Bejneu audandyk Rauan gazeti 8 karasha 1991 zhyl Segiz arys Adajym Tanymdyk shezhire kitap 5 tom Astana Profi Media 2015 560 bet Adaj Munal batyr Kelimberdiuly kaz https www elana kz adaj qudajke kelimberdi muyrdeleri qa