Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ақкиізтоғай ауылдық округі — Атырау облысы Жылыой ауданындағы әкімшілік бірлік.
| Қазақстан ауылдық округі | |
| Ақкиізтоғай ауылдық округі | |
| Облысы | |
|---|---|
| Ауданы | |
| Округ орталығы | |
| Енеді | 1 ауыл |
| Тұрғыны (2021) | ▼1454 |
| Жер аумағы | 6562,52км² |
| Әкімі | Қанат Қалдығұлұлы Мыңбаев |
| Округ әкімдігінің мекенжайы | Ақкиізтоғай ауылы, Сатыбалдиев көшесі, №1 |
| Бұрынғы атаулары | Амангелді ауылдық кеңесі |
| Уақыт белдеуі | UTC+5:00 |
| Автомобиль коды | 06 |
Әкімшілік құрамы
Құрамындағы жалғыз елді мекен әрі әкімшілік орталығы – Ақкиізтоғай ауылы.
Сипаттамасы
Жалпы аумағы – 656252 гектар, егістік 4 га, шабындық 1314 га, жайылым 224813 га, басқалай жер 197 296 га, арнаулы жер қоры 268525 га. 1963 жылы желтоқсан айында Амангелді селолық кеңесі негізінде құрылған. Ауылдық округ солтүстігінде Жем ауылдық округінің, шығысында Ақтөбе облысының Байғанин ауданымен оңтүстігінде Майкөмген ауылдық округінің және батысында Қосшағыл ауылдық округінің шекараларымен шектеседі. Ақкиізтоғай ауылы аудан орталығы Құлсары қаласынан 31 км қашықтықта орналасқан. Округ аумағынан Құлсары – Ақмешіт, Құлсары – Ақкиізтоғай тас жолдары өтеді.
Халқы
2021 жылғы санақ қорытындысы бойынша округтегі халық саны 1454 адамды құрайды.
| Елді мекен | Халқы, адам (1989) | Халқы, адам (1999) | Халқы, адам (2009) | Халқы, адам (2021) |
|---|---|---|---|---|
| Ақкиізтоғай | 1210 | 1337 | 2232 | 1454 |
| Биікжал | 718 | - | - | - |
| Мұнайлы | 350 | 42 | - | - |
Тарихы
Қалыптасу кезеңі
ХХ-ғасырдың 30-жылдары ауылдық кеңестердің серіктестік, ТОЖ, бірлестіктер құрыла бастады. Қазіргі Ақкиізтоғай ауылдық округінің сол кездегі аумағында Ембі ауыл кеңесінде "Жаңатаң", "Бірліктаң", "Төреке", "Дихан", "Жарлықамыс", "Қызылтаң", Аралтөбе ауыл кеңесінде "Ақкиізтоғай", "Шеңгелді тоғай", "Жыңғылдытоғай", Амангелді ауылдық кеңесінде "Кеңтоғай", "Амангелді", "Чапаев", "Екпінді", Прорва ауыл кеңесінде бірнеше серіктестіктер болған. Осы серіктестіктердің алғашкы ұйымдастырушалары Әбенов Сабыр, Оразбаев Абдолла, Айтбаев Шығарай, Атырауов Ұзақбай, Дәукенов Іздібай, Бөриев Бисен, Бұрышев Іздік, Балтиев Қақпанбай, Оңғарбаев Қайыржан, Бекенов Бердіғали, Ершуов Құрманғали, Аташев Салықбай болыпты. Ауыл кеңесінің төрағалары болып, Суйеумағанбетова Дәметкен, Қуандықов Қожар, Құдайбергенов Есен, Үмбетова Тойған жұмыс атқарған. Осы өңірдегі серіктестіктерден 1938-1939 жылдары 9 ұжымшар кұрылады. Олар «Киров», «Молотов», «Чапаев», «Амангелді», «Жаңакүш», «Бірлік», «Ворошилов», «Жаңатаң», «Микоян» ұжымшарлары. Оларды Атшыбаев Ықсан, Бөлтеков Ізтұрған, Таумұрынов, Байжігітов Сағындық, Жамбозов Молдажан, Рахимов Отар, Жұмағалиев Кенжеғали, Өміров Елеусін басқарды.
Округ тәуелсіздік жылдарында (1991 -2002 жыл)
1991 жылдың соңына қарай Қазақстан Республикасы өз бостандығын жариялады. Оған дейін орталықтан бұрын қаржыландыру тоқтатылған болатын. Елді қажеттілікпен қамту қиындады, еңбек ақы берілмеді. Қажетті тұрмыстық заттар бартер деп аталынған несиеге малмен айырбасталып өтелді. Аудан мұнайлы, өнеркәсіпті болуына байланысты тоқ, байланыс, газ бұрыннан балонмен тасымалданып, соның себебі ауылдық жерлерге пайдасын тигізді. Керісінше көмір жетіспеді, жетіссе өте кымбатқа түсті. Осының салдары Ақкиізтоғайға тым ауыр тиді. Кеңшар таратылып мал мүлкі мүшелеріне таратылып берілді. Бұл үлестен кеңшардағы мұғалім, дәрігерлер тағы басқа да кызметкерлер тыс калды. 1991 жылы ауданда нарық заманына бейімделген кәсіпкерліктің алғашқы қарылғаштары пайда болды, фермерлік шаруашылықтар құру басталды. Елді мекендегі халықтар жағдайы болмағасын орталыққа Құлсарыға жинақтала бастады. Ақкиізтоғайда «Жаңа Таң» ЖШС құрылып теңіз кенішінің қарамағына қарады. Ақкиізтоғай округіне бағынып, мектеп, дәрігерлер мекемесі қалды.
2002 жылы газ келді, кейіннен су келді. 2018 жылы жол салынды. Ақкиізтоғай көріктене бастады. Үйлер салынып халық жеке кәсіптерін аша бастады.
Климаты
Оңтүстік Жем өзенінің арналары төңірегінде құмды жондар қалыптасқан және бұлардың биіктігі кейде 7-15 м-ге, ұзындығы 1,5-1 км-ге, ені 200 м-ге жетеді. Климаты қуаң, континенттік, жазы ыстық, қысы суық. Қаңтардың орташа температурасы – 32ºС,- 35ºС. Солтүстігінде - 24ºС, кейде - 40ºС дейінгі аязды күндер болады. Шілденің орташа температурасы +35,+43ºС аралығында.Округтің негізгі өзені – Жем. Округ көлемі негізінен шөл-шөлейт аймақ зонасына жататындықтан ылғалы аз, жері ащы, сорлы жерлерге тән өсімдіктер өседі. Ауыл аумағындағы жануарлар дүниесінде негізінен кемірушілер, бауырымен жорғалаушылардың үлесі басым. Кездесетін негізгі жануарлар: қасқыр, түлкі, қарсақ, борсық, киік, т.б.
Ауылдық округтегі өндірістік кәсіпорындар, мекемелер және басқа құрылымдар
- жауапкершілігі шектеулі серіктестік -1
- коммуналдық кәсіпорын -1
- шаруа қожалығы -13
- пошта бөлімшесі -1
- дүкендер -2
- денешынықтыру сауықтыру кешені -1
Негізгі экономикалық және әлеуметтік көрсеткіштер
- мал саны барлығы: оның ішінде -14 412 бас
- ірі мүйізді қара -956 бас
- жылқы -2 380 бас
- түйе -1 503 бас
- қой және ешкі -9 573 бас
- ет өндіру -177 тонна
- сүт өндіру -3 973 тонна
- жүн өндіру -88 тонна
Мәдени-әлеуметтік сала
- мектеп саны -1
- кітапхана -1
- монша -4
- тұрғын үй қоры -24 224 мың/м2
- автокөлік, барлығы -139
Шаруа қожалықтары
- Арыстан - мал, егін шаруашылығы
- Азамат - мал шаруашылығы
- Айнымас - мал шаруашылығы
- Ақмешіт - мал шаруашылығы
- Бақбереке - мал шаруашылығы
- Абай - мал, егін шаруашылығы
- Сайранбек - мал шаруашылығы
- Тілеу - мал шаруашылығы
- Төребек - мал шаруашылығы
- Елнұр - мал шаруашылығы
- Нұрсұлтан - мал шаруашылығы
- Мерей - мал шаруашылығы
- Қожанапес - мал шаруашылығы
- Жансұлтан - мал шаруашылығы
Округтен шыққан тұлғалар
Еңбек ерлері
- Нұрмағамбет Арқабаев
- Сәли Шәкірова
- Жанбөпе Мергенбаева
- Әбді Дүйсенбеков
- Кісенбай Асабайұлы
- Аманжол Кенжеғариев
Қазақстан Республикасына еңбегі сіңген қызметкерлер
- Тұрлығали Мамбетов
- Шафих Ізбасов
- Жылқышы Ізтұрғанов
- Аманқос Ершуов
- Әбді Дүйсенбеков
- Кісенбай Асабайұлы
- Өтеген Оралбаев
- Қуанғали Қуатбаев
Ақкиізтоғай округінде туған, білім алған ғалымдар
- Қуанғали Қуатбаев - техника ғылымдарының докторы, ҚР инженерлік академиясының академигі, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты.
- Бохай Қожыров - радио-элктроника, телекоммуникация саласы ірі маманы, техника ғылымдарының докторы.
- Қабиболла Сыдиықұлы - әдебиетші, ғалым, филология ғылымдарының кандидаты, жазушы, жорналшылар одағының мүшесі. Қазак энциклопедиясының авторы.
- Меңдекеш Сатыбалдиев - жыршы, ақын, Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі, филология ғылымдарының кандидаты.
- Жанжігіт Орамахов - тарих ғылымдарының кандидаты, доцент, профессор.
- Өтеген Оралбаев - жазушы, ақын. ҚР Президентінің баспасөз кызметі кеңесшісі болған. Филология ғылымыдарының кандидаты, ҚР Жорналшылар академиясының академигі, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығының лауреаты.
- Абат Үржанов - тарих ғылымдарының кандидаты, доцент, профессор. Жезказған университетінің күміс медалі иегері, көптеген ғылыми еңбектің иесі.
- Есенгелді Байшығанов - химия ғылымдарының кандидаты, профессор.
- Алшын Нәрікұлы Алтыбаев - техника ғылымыдарының докторы. Халықаралық ақпараттандыру академиясының академигі. Алматы Қазак ұлттық аграрлык университетінің профессоры.
- Дон Қожакұлов - медицина ғылымының кандидаты, прфсссор. Ақтөбе облысы неврология бөлімінің меңгерушісі.
- Амантай Оспанов - педагогика ғылымдарының кандидаты, ақын, жорналшы, тілші. «Ақ Желкен», «Жас Алаш» т.б. баспаларда лауазымдық қызмет атқарған.
- Әділжан Өтесов - физика-математика ғылымдарының кандидаты. Актөбе Қ.Жұбанов университетінің доценті, профессор.
- Маржан Ершуова - Л.Н.Гумилев атындағы Евразия Ұлттық университеті, филология ғылымдарының кандидаты, профессор. Акын, Қазақстан Республика жазушылар одағының мүшесі.
- Нұрайна Мелсқызы Қакпанбаева - педагогика- психология ғылымдарының докторы, Атырау инженерлік гуманитарлық университетінің шет тілдері кафедрасының меңгерушісі, Ы.Алтынсарин медалі иегері, 30 дан астам ғылыми еңбектің авторы.
Дереккөздер
- Жылыой ауданы бойынша 2022-2023 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарын бекіту туралы
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
- 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары
- http://atyrau.gov.kz/page/read/Akkiiztogaj_gil.html Мұрағатталған 17 мамырдың 2020 жылы.
- Төлеуов Наурызбай. Ақкиізтоғай жылнамасы 1928-2018 жж. Атырау, «Ақ Жайық», 2022. ISBN 978-601-7876-78-4
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Akkiiztogaj auyldyk okrugi Atyrau oblysy Zhylyoj audanyndagy әkimshilik birlik Қazakstan auyldyk okrugiAkkiiztogaj auyldyk okrugiOblysyAtyrau oblysyAudanyZhylyoj audanyOkrug ortalygyAkkiiztogajEnedi1 auylTurgyny 2021 1454Zher aumagy6562 52km ӘkimiҚanat Қaldygululy MynbaevOkrug әkimdiginin mekenzhajyAkkiiztogaj auyly Satybaldiev koshesi 1Buryngy ataularyAmangeldi auyldyk kenesiUakyt beldeuiUTC 5 00Avtomobil kody06Әkimshilik kuramyҚuramyndagy zhalgyz eldi meken әri әkimshilik ortalygy Akkiiztogaj auyly SipattamasyZhalpy aumagy 656252 gektar egistik 4 ga shabyndyk 1314 ga zhajylym 224813 ga baskalaj zher 197 296 ga arnauly zher kory 268525 ga 1963 zhyly zheltoksan ajynda Amangeldi selolyk kenesi negizinde kurylgan Auyldyk okrug soltүstiginde Zhem auyldyk okruginin shygysynda Aktobe oblysynyn Bajganin audanymen ontүstiginde Majkomgen auyldyk okruginin zhәne batysynda Қosshagyl auyldyk okruginin shekaralarymen shektesedi Akkiiztogaj auyly audan ortalygy Қulsary kalasynan 31 km kashyktykta ornalaskan Okrug aumagynan Қulsary Akmeshit Қulsary Akkiiztogaj tas zholdary otedi Halky2021 zhylgy sanak korytyndysy bojynsha okrugtegi halyk sany 1454 adamdy kurajdy Eldi meken Halky adam 1989 Halky adam 1999 Halky adam 2009 Halky adam 2021 Akkiiztogaj 1210 1337 2232 1454Biikzhal 718 Munajly 350 42 TarihyҚalyptasu kezeni HH gasyrdyn 30 zhyldary auyldyk kenesterdin seriktestik TOZh birlestikter kuryla bastady Қazirgi Akkiiztogaj auyldyk okruginin sol kezdegi aumagynda Embi auyl kenesinde Zhanatan Birliktan Toreke Dihan Zharlykamys Қyzyltan Araltobe auyl kenesinde Akkiiztogaj Shengeldi togaj Zhyngyldytogaj Amangeldi auyldyk kenesinde Kentogaj Amangeldi Chapaev Ekpindi Prorva auyl kenesinde birneshe seriktestikter bolgan Osy seriktestikterdin algashky ujymdastyrushalary Әbenov Sabyr Orazbaev Abdolla Ajtbaev Shygaraj Atyrauov Ұzakbaj Dәukenov Izdibaj Boriev Bisen Buryshev Izdik Baltiev Қakpanbaj Ongarbaev Қajyrzhan Bekenov Berdigali Ershuov Қurmangali Atashev Salykbaj bolypty Auyl kenesinin toragalary bolyp Sujeumaganbetova Dәmetken Қuandykov Қozhar Қudajbergenov Esen Үmbetova Tojgan zhumys atkargan Osy onirdegi seriktestikterden 1938 1939 zhyldary 9 uzhymshar kurylady Olar Kirov Molotov Chapaev Amangeldi Zhanakүsh Birlik Voroshilov Zhanatan Mikoyan uzhymsharlary Olardy Atshybaev Yksan Boltekov Izturgan Taumurynov Bajzhigitov Sagyndyk Zhambozov Moldazhan Rahimov Otar Zhumagaliev Kenzhegali Өmirov Eleusin baskardy Okrug tәuelsizdik zhyldarynda 1991 2002 zhyl 1991 zhyldyn sonyna karaj Қazakstan Respublikasy oz bostandygyn zhariyalady Ogan dejin ortalyktan buryn karzhylandyru toktatylgan bolatyn Eldi kazhettilikpen kamtu kiyndady enbek aky berilmedi Қazhetti turmystyk zattar barter dep atalyngan nesiege malmen ajyrbastalyp oteldi Audan munajly onerkәsipti boluyna bajlanysty tok bajlanys gaz burynnan balonmen tasymaldanyp sonyn sebebi auyldyk zherlerge pajdasyn tigizdi Kerisinshe komir zhetispedi zhetisse ote kymbatka tүsti Osynyn saldary Akkiiztogajga tym auyr tidi Kenshar taratylyp mal mүlki mүshelerine taratylyp berildi Bul үlesten kenshardagy mugalim dәrigerler tagy baska da kyzmetkerler tys kaldy 1991 zhyly audanda naryk zamanyna bejimdelgen kәsipkerliktin algashky karylgashtary pajda boldy fermerlik sharuashylyktar kuru bastaldy Eldi mekendegi halyktar zhagdajy bolmagasyn ortalykka Қulsaryga zhinaktala bastady Akkiiztogajda Zhana Tan ZhShS kurylyp teniz kenishinin karamagyna karady Akkiiztogaj okrugine bagynyp mektep dәrigerler mekemesi kaldy 2002 zhyly gaz keldi kejinnen su keldi 2018 zhyly zhol salyndy Akkiiztogaj koriktene bastady Үjler salynyp halyk zheke kәsipterin asha bastady KlimatyOntүstik Zhem ozeninin arnalary tonireginde kumdy zhondar kalyptaskan zhәne bulardyn biiktigi kejde 7 15 m ge uzyndygy 1 5 1 km ge eni 200 m ge zhetedi Klimaty kuan kontinenttik zhazy ystyk kysy suyk Қantardyn ortasha temperaturasy 32ºS 35ºS Soltүstiginde 24ºS kejde 40ºS dejingi ayazdy kүnder bolady Shildenin ortasha temperaturasy 35 43ºS aralygynda Okrugtin negizgi ozeni Zhem Okrug kolemi negizinen shol sholejt ajmak zonasyna zhatatyndyktan ylgaly az zheri ashy sorly zherlerge tәn osimdikter osedi Auyl aumagyndagy zhanuarlar dүniesinde negizinen kemirushiler bauyrymen zhorgalaushylardyn үlesi basym Kezdesetin negizgi zhanuarlar kaskyr tүlki karsak borsyk kiik t b Auyldyk okrugtegi ondiristik kәsiporyndar mekemeler zhәne baska kurylymdarzhauapkershiligi shekteuli seriktestik 1 kommunaldyk kәsiporyn 1 sharua kozhalygy 13 poshta bolimshesi 1 dүkender 2 deneshynyktyru sauyktyru kesheni 1Negizgi ekonomikalyk zhәne әleumettik korsetkishtermal sany barlygy onyn ishinde 14 412 bas iri mүjizdi kara 956 bas zhylky 2 380 bas tүje 1 503 bas koj zhәne eshki 9 573 bas et ondiru 177 tonna sүt ondiru 3 973 tonna zhүn ondiru 88 tonnaMәdeni әleumettik salamektep sany 1 kitaphana 1 monsha 4 turgyn үj kory 24 224 myn m2 avtokolik barlygy 139Sharua kozhalyktaryArystan mal egin sharuashylygy Azamat mal sharuashylygy Ajnymas mal sharuashylygy Akmeshit mal sharuashylygy Bakbereke mal sharuashylygy Abaj mal egin sharuashylygy Sajranbek mal sharuashylygy Tileu mal sharuashylygy Torebek mal sharuashylygy Elnur mal sharuashylygy Nursultan mal sharuashylygy Merej mal sharuashylygy Қozhanapes mal sharuashylygy Zhansultan mal sharuashylygyOkrugten shykkan tulgalarEnbek erleri Nurmagambet Arkabaev Sәli Shәkirova Zhanbope Mergenbaeva Әbdi Dүjsenbekov Kisenbaj Asabajuly Amanzhol KenzhegarievҚazakstan Respublikasyna enbegi singen kyzmetkerler Turlygali Mambetov Shafih Izbasov Zhylkyshy Izturganov Amankos Ershuov Әbdi Dүjsenbekov Kisenbaj Asabajuly Өtegen Oralbaev Қuangali ҚuatbaevAkkiiztogaj okruginde tugan bilim algan galymdar Қuangali Қuatbaev tehnika gylymdarynyn doktory ҚR inzhenerlik akademiyasynyn akademigi ҚR Memlekettik syjlygynyn laureaty Bohaj Қozhyrov radio elktronika telekommunikaciya salasy iri mamany tehnika gylymdarynyn doktory Қabibolla Sydiykuly әdebietshi galym filologiya gylymdarynyn kandidaty zhazushy zhornalshylar odagynyn mүshesi Қazak enciklopediyasynyn avtory Mendekesh Satybaldiev zhyrshy akyn Қazakstan Zhazushylar Odagynyn mүshesi filologiya gylymdarynyn kandidaty Zhanzhigit Oramahov tarih gylymdarynyn kandidaty docent professor Өtegen Oralbaev zhazushy akyn ҚR Prezidentinin baspasoz kyzmeti kenesshisi bolgan Filologiya gylymydarynyn kandidaty ҚR Zhornalshylar akademiyasynyn akademigi Қazakstan Respublikasynyn Memlekettik syjlygynyn laureaty Abat Үrzhanov tarih gylymdarynyn kandidaty docent professor Zhezkazgan universitetinin kүmis medali iegeri koptegen gylymi enbektin iesi Esengeldi Bajshyganov himiya gylymdarynyn kandidaty professor Alshyn Nәrikuly Altybaev tehnika gylymydarynyn doktory Halykaralyk akparattandyru akademiyasynyn akademigi Almaty Қazak ulttyk agrarlyk universitetinin professory Don Қozhakulov medicina gylymynyn kandidaty prfsssor Aktobe oblysy nevrologiya boliminin mengerushisi Amantaj Ospanov pedagogika gylymdarynyn kandidaty akyn zhornalshy tilshi Ak Zhelken Zhas Alash t b baspalarda lauazymdyk kyzmet atkargan Әdilzhan Өtesov fizika matematika gylymdarynyn kandidaty Aktobe Қ Zhubanov universitetinin docenti professor Marzhan Ershuova L N Gumilev atyndagy Evraziya Ұlttyk universiteti filologiya gylymdarynyn kandidaty professor Akyn Қazakstan Respublika zhazushylar odagynyn mүshesi Nurajna Melskyzy Қakpanbaeva pedagogika psihologiya gylymdarynyn doktory Atyrau inzhenerlik gumanitarlyk universitetinin shet tilderi kafedrasynyn mengerushisi Y Altynsarin medali iegeri 30 dan astam gylymi enbektin avtory DerekkozderZhylyoj audany bojynsha 2022 2023 zhyldarga arnalgan zhajylymdardy baskaru zhәne olardy pajdalanu zhonindegi zhosparyn bekitu turaly Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 2021 zhylgy ulttyk halyk sanagynyn korytyndylary http atyrau gov kz page read Akkiiztogaj gil html Muragattalgan 17 mamyrdyn 2020 zhyly Toleuov Nauryzbaj Akkiiztogaj zhylnamasy 1928 2018 zhzh Atyrau Ak Zhajyk 2022 ISBN 978 601 7876 78 4