Үшқатын марганец кен орны

Үшқатын марганец кен орны - Қарағанды облысындағы Қаражал қаласынан солтүстік-батысқа қарай 60 км жерде орналасқан.

Геологиялық құрылымы

Кен орны Жайылма мульдасының бойында 10 км-ге созылған Үшқатын Қ — ҚV және Оңтүстік-Батыс Үшқатын, Қарасай, Перстнев, т.б. телімдерінен тұрады. Оның геологиялық құрылымы ортаңғы-жоғары девон мен төмендегі карбондық континенттік жанартаутекті-терригендік формациядағы тау жыныстарынан түзілген. Олар кайнозой құмды-сазды шөгінділермен көмкерілген бірыңғай қатпарлы кешеннен құралған. Девонның фамен ярусы кен сиыстырушы терригенді-карбонатты флишоидты қима күйінде екі горизонтқа бөлінген: төменгісі — қалыңдығы 10-60 м полиметалл минерализациялы және жоғарғысы — қалыңдығы 70 м темірлі-марганецті. Темірлі-марганецті кендену әр түрлі стратиграфиялық деңгейлерде байқалып созылымы мен құлау бағытының өне бойында бірқалыпты қат-қабатты денелер түбін сиыстырушы тау жыныстарымен бірге қатпарланған.

Жатыс сипаты

Марганецті кенді денелер марганецті кенді қабатшалар (қалыңдығы 0,5-тен 60 см-ге дейін) мен әктастар темірлі яшма және темір кендерінің жиі алмасып отыруымен ерекшеленеді. Кенді қабатшалардың жиілігі бойынша кеннің сапасы анықталады. Кенді қат-қабаттардың қалыңдығы 5,8 м, ені 1100 м-ге дейін, ұзынындығы 470-2680 м.

Минералдары, құрамы

Негізгі минералдары: гаусманит, браунит, якобсит. Марганецке бай кендерінің бітімі шомбал, ал кедей кендері қабатты болып келеді. Тотығу белдемі 50-80 м, кейде 120 м-ге дейін дамып пиролюзит, псиломелан, вернадит, манганит, т.б. минералдармен сипатталады. Құрамындағы марганец 22,1-28,84%, темір 9,08-11,71%, кремнезем 11,76-23,92%. Марганецтің баланстық қоры 193,8 млн. т. Үшқатын марганец кен орны 1983 жылдан игерілуде.

Дереккөздер

1. Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5