Үлкен Хинган

 Басқа мағыналар үшін деген бетті қараңыз.

Үлкен Хинган, (Дасинъаньлин) — Қытайдың солтүстік-шығысы мен Моңғолиядағы тау жүйесі.

Орталық және Шығыс Азияны бөліп тұрады. Оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай 1200 км-ге созылып жатыр, ені 400 км шамасында. Орташа биіктігі 800 — 1200 м, ең биік жері 2034 м ( тауы). Кристалды тау жыныстарынан түзілген бірнеше жоталардан тұрады. Солтүстігінде тауы Кіші Хинганмен жалғастырады. Оңтүстігінде жотасына ұласады. Шығыс беткейі тік жарлы, батыс беткейі түйетайлы. Жоталардың беткейлері терең аңғарлармен тілімделген, жоғарғы бөліктерінде ежелгі тегістелген беттердің қалдығы айқын сақталған. Климат жағдайларында Тынық мұхиттың әсері бар. Үлкен Хинган Шығыс Азия муссондық климат аймағының батысқа таралу шегін құрайды. Қысқы солтүстік-батыс муссон жеті айға созылатындықтан қысы ұзақ, суық. Қаңтардың орташа температурасы –20 —24С. Тұрақты және ұзақ уақытқа созылатын төмен температура салдарынан солтүстік бөлігіндегі тау бастарында көп жылдық тоң пайда болады. Шілденің орташа температурасы тау етегінде 18 — 20С. Жылдық жауын-шашын мөлшері шығыс беткейде 1000 мм-ден батысында 500 мм-ге дейін азаяды. Жауын-шашын жазда көп жауады. Өзен торы батыс беткейде сирек (ең ірілері және ). Шығыс беткейден Амурға құятын өзендерінің көптеген салалары бастау алады. Үлкен Хинганның көпшілік бөлігін құрамы жөнінен Оңтүстік Сібір ормандарына ұқсас тау тайгасы басқан. Бүкіл солтүстік бөлігін жарық тайга (орман құрамында негізгі орынды даур балқарағайы алады) қамтиды. Оңтүстікке қарай тайга таудың жоғарғы беткейіне ығысады да, төменгі беткейді қылқанды-жалпақ жапырақты аралас орман басады. Қылқан жапырақтылардан қарағай, майқарағай, шырша өседі. Оларға жалпақ жапырақты ағаш тұқымдарынан емен, шамшат, үйеңкі, жөке араласады. Таудың оңтүстігіндегі төменгі бөліктерінде орманды дала мен дала таралған. Тау тайгасында ағаш дайындалады, терісі бағалы аң ауланады.

Дереккөздер

1. "Қазақ Энциклопедиясы", 9 том