Құлынбек қаған

Құлынбек қаған (Ашина Гулунфу) — 743 жылдан 745 жылға дейін билік еткен Шығыс Түрік қағанатының қағаны. Пан Күлтегінның ұлы. Шығыс түріктерінің соңғы қағаны.

Құлынбек қаған
Лауазымы
Шығыс Түрік қағанатының соңғы (12) қағаны
743 — 745
Тәж кигізу жорасы	743
Ізашары	Озмыш қаған
Ізбасары	мемлекет құлады
Мұрагері	жоқ
Өмірбаяны
Діні	Тәңіршілдік
Дүниеге келуі	белгісіз
Қайтыс болуы	745 (0745)
Династия	Ашина
Әкесі	Пан Күлтегін
Жұбайы	Пофу
өңдеу

Баймэй — Түрік қағандығының соңғы қағаны (744 —45), қағанның інісі.Басмылдар Таң империясы қолдап отырған өлтірген соң, Ашина тайпасының Баймэй (Аққас) қағанды таққа отырғызады (744). Бұл кезге дейін Түрік қағандығының қол астында болып келген басмыл, , тайпалары күшейіп, тоғыз оғыздар басшысы 745 жылы Баймэй қағанды өлтіріп, өз қағандығын құрды.

Басқаруы

Қағанаттың қалдықтарына билік етті. Ұйғырлар мен қарлұқтар басмал ханын өлтіріп, оның басын Чанъанға жіберді. Ұйғыр ханы Пэйло өзін Құтлұқ Білге Күлхан қаған деп жариялады. Ол басмылдардың бір бөлігін жойып жіберді. 744 жылы тандық әскербасы Ван Чжунцы түріктердің қалдықтарын жоюға аттандырылды. Ол 11 ру мен шығыс апа тарханын Сахэней тауының етегінде жойып жіберді. Баймей қаған батысқа қарай шегінді, алайда оны ұйғырлар қолға түсіріп, басын алды. Қағанның жесірі Пофу халықтың бір бөлігін бастап, Қытайға көшіп кетті. Қытайда қаған жесіріне атақ беріліп, өмір сүруіне жағдай жасалды. Император Сюань-цзун ( Тан әулеті, 712—756) соңғы қағанның басын алып Хуаэлоу сарайында үлкен мереке ұйымдастырды. Шығыс түріктері уақыт өте келе жойылып кетсе де, олардың ұрпақтары найман, керей сияқты тайпалар кейіннен ірі, дамыған мемлекеттерді құра алды.

Тағы қараңыз

1. Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х
2. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, II том;