Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қопа – Ертіс алабындағы көл. Ақмола облысының орталығы – Көкшетау қаласының солтүстік-батыс іргесінде, теңіз деңгейінен 223,5 метр биіктікте орналасқан. Көлдің беткі ауданы - 13,1 км2. Көлдің тереңдігі - 3,1 метрге дейін.
| Қопа | |
| Морфометрия | |
|---|---|
| Теңiз деңгейiнен биіктігі | 223,5 м |
| Өлшемі | 5,4 × 3,6 км |
| Ауданы | 13,1 км² |
| Көлемі | 30 млн. км³ |
| Жағалау сызығының ұзындығы | 15,2 км |
| Тереңдігі | 3,1 м |
| Орташа тереңдігі | 1,6 м |
| Су алабы | |
| Суды жинау ауданы | 3860 км² |
| Құятын өзендер | Шағалалы, Қылшақты |
| Орналасуы | |
| 53°18′34″ с. е. 69°20′56″ ш. б. / 53.30944° с. е. 69.34889° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 53°18′34″ с. е. 69°20′56″ ш. б. / 53.30944° с. е. 69.34889° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  Қазақстан |
| Аймақ | Ақмола облысы |
 Қопа Ортаққорда | |
Орналасуы және сипаттамасы
Көлдің жағалауы төмен, оңтүстік және шығыс жағалауларында құм-тасты таяз орналасқан, батысы мен солтүстігінде қамыс, қоға мен өлеңшөп өскен. Көлдің түбі лайлы, лай қабатының орташа қуаты 2 метр, кейбір жерлерде 6 метр мәнге жетеді. Тұнба тасқын және Шағалалы су қоймасынан су ағызу кезінде көлге жылына орта есеппен 20 мың м3 шөгінділер түседі.
1955 жылы 39,2 млн м3 болған көлдің көлемі 1990 жылға қарай 26 млн м3-қа дейін азайды. Көлдегі судың ауытқу амплитудасы 0,5—1,5 м құрайды.
Көл суларының минералдануы — 1,9 — дан 2,6 мг/л — ге дейін, судың кермектігі — 13,8 - 19,8 кг/экв, тұздардың химиялық құрамы — натрий-калий хлориді.
Шағалалымен қатар көлдің негізгі саласы — Қылшақты өзені.
Орналасуы және сипаттамасы
Судың таяз болуына байланысты көлдің су өсімдіктерімен толып кетуі байқалады. 1974 — 1993 жылдары көлді қоқыстардан тазарту жүргізілді, шығарылған топырақ көлемі 400 мың м3 құрады. Кейіннен көлдің жағаларын тазарту жүргізілді, көлді тазарту тоқтатылды және оған бөлінген қаражат босқа жұмсалды.
Қызықты деректер
19 ғасырдың аяғында құрғақшылық пен жер асты сулары деңгейінің табиғи төмендеуі кезінде, соның салдарынан көл деңгейінің күрт төмендеуі кезінде Шағалалы (Чаглинка) өзенінің арнасын көлге бағыттау туралы шешім қабылданды. Бұл келетін судың өлшенбейтін мөлшері мен үлкен аланның табиғи булану (буланудың орташа жылдамдығы бір шаршы метрден сағатына 200 мл) себебінен көлді уақытша таяздан құтқармады. Красный Яр ауылының маңында ескі өзен арнасының іздері әлі де сақталған. Соңғы күшті таяз 1960 жылдардың аяғында-1970 жылдардың басында, көлдің оңтүстік бөлігінде пайда болған таязда (қамыс қазір өсіп келеді) картоп отырғызылған кезде байқалды. 1977-78 жылдары көлдің солтүстік жағалауында құрылыс қоқыстардан бөгет құйылып, осы бөгеттің арқасында көл құтқарылды. Су деңгейі 60-80 см-ге көтеріліп, көлдің толық кебуіне жол бермеді. 1950 жылдардың аяғында тың игеру кезінде көлдің шаңнан тұнбасы басталғанға дейін көлдің тереңдігі 16 метрге жетіп, су ішуге жарамды болды.
Дереккөздер
- АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қopa Ertis alabyndagy kol Akmola oblysynyn ortalygy Kokshetau kalasynyn soltүstik batys irgesinde teniz dengejinen 223 5 metr biiktikte ornalaskan Koldin betki audany 13 1 km2 Koldin terendigi 3 1 metrge dejin ҚopaMorfometriyaTeniz dengejinen biiktigi223 5 mӨlshemi5 4 3 6 kmAudany13 1 km Kolemi30 mln km Zhagalau syzygynyn uzyndygy15 2 kmTerendigi3 1 mOrtasha terendigi1 6 mSu alabySudy zhinau audany3860 km Қuyatyn ozenderShagalaly ҚylshaktyOrnalasuy53 18 34 s e 69 20 56 sh b 53 30944 s e 69 34889 sh b 53 30944 69 34889 G O Ya Koordinattar 53 18 34 s e 69 20 56 sh b 53 30944 s e 69 34889 sh b 53 30944 69 34889 G O Ya T El ҚazakstanAjmakAkmola oblysyҚopaҚopaҚopa OrtakkordaOrnalasuy zhәne sipattamasyKoldin zhagalauy tomen ontүstik zhәne shygys zhagalaularynda kum tasty tayaz ornalaskan batysy men soltүstiginde kamys koga men olenshop osken Koldin tүbi lajly laj kabatynyn ortasha kuaty 2 metr kejbir zherlerde 6 metr mәnge zhetedi Tunba taskyn zhәne Shagalaly su kojmasynan su agyzu kezinde kolge zhylyna orta eseppen 20 myn m3 shogindiler tүsedi 1955 zhyly 39 2 mln m3 bolgan koldin kolemi 1990 zhylga karaj 26 mln m3 ka dejin azajdy Koldegi sudyn auytku amplitudasy 0 5 1 5 m kurajdy Kol sularynyn mineraldanuy 1 9 dan 2 6 mg l ge dejin sudyn kermektigi 13 8 19 8 kg ekv tuzdardyn himiyalyk kuramy natrij kalij hloridi Shagalalymen katar koldin negizgi salasy Қylshakty ozeni Ornalasuy zhәne sipattamasySudyn tayaz boluyna bajlanysty koldin su osimdikterimen tolyp ketui bajkalady 1974 1993 zhyldary koldi kokystardan tazartu zhүrgizildi shygarylgan topyrak kolemi 400 myn m3 kurady Kejinnen koldin zhagalaryn tazartu zhүrgizildi koldi tazartu toktatyldy zhәne ogan bolingen karazhat boska zhumsaldy Қyzykty derekter19 gasyrdyn ayagynda kurgakshylyk pen zher asty sulary dengejinin tabigi tomendeui kezinde sonyn saldarynan kol dengejinin kүrt tomendeui kezinde Shagalaly Chaglinka ozeninin arnasyn kolge bagyttau turaly sheshim kabyldandy Bul keletin sudyn olshenbejtin molsheri men үlken alannyn tabigi bulanu bulanudyn ortasha zhyldamdygy bir sharshy metrden sagatyna 200 ml sebebinen koldi uakytsha tayazdan kutkarmady Krasnyj Yar auylynyn manynda eski ozen arnasynyn izderi әli de saktalgan Songy kүshti tayaz 1960 zhyldardyn ayagynda 1970 zhyldardyn basynda koldin ontүstik boliginde pajda bolgan tayazda kamys kazir osip keledi kartop otyrgyzylgan kezde bajkaldy 1977 78 zhyldary koldin soltүstik zhagalauynda kurylys kokystardan boget kujylyp osy bogettin arkasynda kol kutkaryldy Su dengeji 60 80 sm ge koterilip koldin tolyk kebuine zhol bermedi 1950 zhyldardyn ayagynda tyn igeru kezinde koldin shannan tunbasy bastalganga dejin koldin terendigi 16 metrge zhetip su ishuge zharamdy boldy DerekkozderATAMEKEN Geografiyalyk enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy 2011 648 bet ISBN 9965 893 70 5