Қарағанды шахта құрылысы

«Қарағанды шахта құрылысы» комбинаты, негізі 1930 ж. қаланған. 1930-31ж. «Қазақ көмір құрылысы», тресі және Солтүстік Қазақстанқұрылыстресі, 1933-34 ж. «Қарағандыкөмір» тресінің таскөмір басқармасы, 1934-36 ж. «Қарағандыкөмір» тресінің «Қарағанды шахта құрылысы» шаруашылық есептегі басқармасы, 19361947 ж. КСРО көмір өнеркәсібі Бас басқармасының мердігерлік «Қарағанды шахта құрылысы» құрылыс тресі, 1947-1951 ж. КСРО Отын кәсіпорындары құрылысы мин-лігінің «Басқарағанды шахта құрылысы» жергілікті басқармасы, 1951 жылдан «Қарағанды шахта құрылысы» атымен аталады. 1930-35 ж. қуаты жылына 50-ден 200 мың т-ға дейін көмір шығаратын 30 көлбеу шахталар салынды, мұнда алғашқы 6 жыдла 4 млн т-ға жуық көмір өндірілді. 1936-1940 жылдары жылына әркайсысы 750 және 500 мың т көмір өндіретін №20 және №31/34 шахталары салынды. Ұлы Отан соғысы жылдары Қарағандыда жалпы қуаты жылына 6 млн т 20 шахта мен көмір разрездері салынды. 1946 ж. 38 жаңа шахта мен 3 көмір разрезі (қуаты жылына 17 млн 480 мың т көмір) пайдалануға берілді. 50 жылдың ішінде (1930-1980) Қарағанды және Екібастұз көмір бассейндерінде шахта құрылысшылары жылына 58 млн 40 мың т, оның ішінде шахталар менразрездерде49 млн 650 мыңтжәнекайтақұру есебінен8 млн450 мыңткөмірөндіретінқуатшрды іске қосты. Комбинат қуаты жылына 2,2 және 1,2 млн т темір рудасын шығаратын «Батыс Қаражал» шахта руднигін және «Үлкен Қытай» руднигін, Атасу кен басқармасында қуаты жылына млн т. руда беретін ұсақтау-сорттау ф-сын, Жезді темір-марганец комбинатына арналған шахталар, Жамбыл атынд. руцник, Қарағайлы кен-байыту комбинатының ұсақтау-сорттау ф-касының 1-кезегін және т. б. салды. Энергетика, машина жасау, тамақ және ет-сүт өнеркәсібінің, автомобиль транспорты, құрыныс индустриясы кәсіпорындары, тұрғын үй, азаматтық-коммуналдық, мәдени-тұрмыстық мақсаттағы нысандар, оның ішінде Екібастұзда, Шахтинскіде, Қаражалда жылу электр орталығы, №1 машина жасау, Жаңа Қарағанды, кен-шахта жабдықтарын жөндеу жөніндегі, Қарағанды және Абай руда-жөндеу, Екібастұз жөндеу-механика з-ттары, Қарабас ірі кабырғалы үй құрынысы комбинаты, Қарағанды ет комбинаты пайдалануға берілді. Комбинатта жұмыс істеген А. Я. Каретенге, Н. Е. Кривенқоға, С. П. Рудометкинге Социалистік Еңбек Ері атағы берілді, Н. Ф. Сергеев КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты болды. Кезінде комбинат ұжымына Лениндік сыйл. лауреаты М. П. Давыдов, Социалистік Еңбек Ері М. А. Дмитриев басшылық еткен. Комбинат Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталған (1981). 1990 жылдары жұмыс көлемінің қысқаруына байланысты таратылды.

Дереккөздер

1. Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5