Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Қазақстан үкіметі құрамына енетін орталық атқарушы орган елдегі экон

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі — Қазақстан үкіметі құрамына енетін орталық атқарушы орган, елдегі экономикаға, салық және бюджет саясатына, өңірлерді, жергілікті өзін-өзі басқаруды және жеке кәсіпкерлікті дамыту, табиғи монополиялар және тағы басқа салалардағы функцияларға жауапты.

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі (ҚР ҰЭМ)

Қазақстан елтаңбасы
Жалпы мағлұмат
Құзыреті	Қазақстан
Құрылған уақыты	қаңтар 1993 жыл (тұңғыш құрылды) 6 тамыз 2014 жыл (қайта құрылды, қазіргі түрі)
Оның алдындағы мекеме	Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі
Мекемені басқарады	Қазақстан үкіметі
Штаб-пәтері	010000, Астана, Есіл ауданы, Мәңгілік Ел даңғылы, , 8-үй, 7-кіреберіс
Қызметкерлер саны	513
Министрі	Нұрлан Байбазаров
Бірінші вице-министрі	Тимур Жақсылықов
Ресми сайты
gov.kz/memleket/entities/economy

Тарихы

1993 жылғы қаңтарда министрліктің тұңғыш «прототипі» — Экономика министрлігі құрылған, тұңғыш министрі болған. 1997 жылы ол Экономика және сауда министрлігі, 1999 жылғы қаңтарда Экономикалық жоспарлау жөніндегі агенттік, ал қазанда Экономика министрлігі болып қайта құрылды. 2000 жылы ол Экономика және сауда министрлігі болып қайта құрылды.

Қазақстан президентінің «Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесiн одан әрi жетілдіру шаралары туралы» 2002 жылғы 28 тамыздағы №931 Жарлығымен Қазақстан Республикасы Экономика және сауда министрлігінен – экономикалық жоспарлау, Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінен – бюджетті жоспарлау функциясы және ҚР Президенті жанындағы Стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігінен – стратегиялық жоспарлау функцияларының бірігуі негізінде құрылды.

Экономика және бюджетті жоспарлау министрі лауазымына Қайрат Келімбетов тағайындалып, Министрлікті 3 жыл бойы басқарды.

2005 жылы Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Орынбасары қызметін қоса атқара отырып, Министрлік басшылығына Кәрім Мәсімов тағайындалды.

2006 жылы Кәрім Қажымқанұлы Мәсімовті премьер-министр қызметіне бекіткеннен кейін, Министр-Премьер-Министрдің Орынбасары лауазымына Аслан Мусин тағайындалды.

Аслан Мусин Премьер-Министрдің Орынбасары лауазымына бекітілгеннен кейін, 2007 жылғы тамызда Экономика және бюджетті жоспарлау министрі болып Бақыт Сұлтанов, Жауапты хатшы – , Вице-министрлер – , Марат Әпсеметұлы Құсайынов, тағайындалды.^{[дереккөзі?]}

Қазақстан президентінің 2010 жылғы 12 наурыздағы жарлығына сәйкес сауда саласындағы функциялар мен құзыреттері тапсырыла отырып, Экономика және бюджетті жоспарлау министрлігі болып қайта құрылды. Министр лауазымына Жанар Айтжанова тағайындалды.

2011 жылғы сәуірде ҚР Премьер-Министрі К.Қ. Мәсімов Экономикалық даму және сауда министрлігі ұжымына жаңа Министр – Қайрат Келімбетовті таныстырды.

Президенттің 2011 жылғы 16 сәуірдегі жарлығымен Жанар Айтжанова Қазақстан Республикасы Экономикалық интеграция істері жөніндегі министрі болып тағайындалды. ҚР Экономикалық интеграция істері жөніндегі министрінің қызметі Қазақстанның Кеден одағы мен ЕурАзЭҚ аясындағы Бірыңғай экономикалық кеңістік жұмысына қатысуды қамтамасыз етуге, сондай-ақ Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымына мүше болуы бойынша келіссөздер жүргізуге бағытталған. Экономикалық интеграция жөніндегі жұмыс органының функцияларын Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігінің жекелеген құрылымдық бөлімшелері атқарады.

Мемлекет басшысының «Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесін одан әрі жетілдіру жөніндегі шаралар туралы» жарлығына сәйкес, 2011 жылғы 12 тамызда Экономикалық даму және сауда министрлігіне бірқатар қосымша қызметтер мен өкілеттіктер тапсырылды: бюджет және салық саласындағы саясатты әзірлеу және қалыптастыру, кеден ісі саласындағы саясат, табиғи монополиялар және реттелетін нарықтар, бәсекелестікті қорғау мен монополиялық қызметті шектеу саласындағы саясатты әзірлеу және қалыптастыру мәселелері.

Аталмыш жарлық бойынша үкіметтің қаулысымен 2011 жылғы 23 қыркүйекте ауылдық аймақтарды дамыту бойынша қызметтердің іске асырылуын күшейту үшін Өңірлерді дамыту комитеті және жеке кәсіпкерлік субъектілерінің құқығын қорғауға бағытталған Қазақстан Республикасы заңнамаларының сақталуын бақылау бойынша қызметті жүзеге асыру үшін Кәсіпкерлікті дамыту комитеті құрылды.

2012 жылғы қаңтарда Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрі болып Бақытжан Сағынтаев тағайындалды. Министр Бақытжан Сағынтаевтың басшылығымен өңірлік дамудың, «Бизнестің жол картасы 2020», «Халықтық IPO» бағдарламаларының жаңа бағыттарын айқындап, бірқатар құжаттар қабылданды.

2012 жылғы 25 қыркүйектегі президенттің жарлығына сәйкес Бақытжан Сағынтаев «Нұр отан» ХДП төрағасының бірінші орынбасары болып тағайындалып, қызметіне Ерболат Досаев келді.

2013 жылғы 16 қаңтарда Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесiн одан әрi жетілдіру шаралары туралы» жарлығына сәйкес Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігі Қазақстан Республикасының Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі болып өзгертілді.

2014 жылғы 6 тамызда Президент Жарлығымен Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі бюджеттік жоспарлау саласындағы функциялар мен өкілеттіктерді қоспағанда Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің, Өңірлік даму министрлігінің, мемлекеттік материалдық резервті қалыптастыру және дамыту саласындағы Төтенше жағдайлар министрлігінің, ҚР Статистика агенттігінің, Табиғи монополияларды реттеу агенттігінің, Бәсекелестікті қорғау агенттігінің (Монополияға қарсы агенттік) және Тұтынушылардың құқықтарын қорғау агенттігінің функциялары мен өкілеттіктері беріле отырып Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі құрылды.Ерболат Досаев министрліктің басшысы болып тағайындалды.

ҚР Үкіметінің 2014 жылғы 14 тамыздағы № 933 қаулысымен Ұлттық экономика министрлігінің Статистика, Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестікті қорғау, Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеттері, сонымен бірге Өңірлік даму министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті мен Жер ресурстарын басқару комитеті біріктіріліп, министрліктің Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері және жер ресурстарын басқару комитеті құрылды.

ҚР Үкіметінің 2016 жылғы 18 мамырдағы № 295 қаулысымен Ұлттық экономика министрлігінің Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері және жер ресурстарын басқару комитеті екіге бөлінді. Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті министрлік құрамында қалып, Жер ресурстарын басқару комитеті Ауыл шаруашылығы министрлігіне берілді.

ҚР Үкіметінің 2017 жылғы 15 ақпандағы № 70 қаулысымен Ұлттық экономика министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті Инвестициялар және даму министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті болып өзгертілді.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 17 ақпандағы № 71 қаулысымен Ұлттық экономика министрлігінің Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитетінен Денсаулық сақтау министрлігінің Қоғамдық денсаулық сақтау комитеті бөлініп шығып, Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестікті қорғау комитеті мен Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитетінің қосылуы нәтижесінде Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті және тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті құрылды.

Қазақстан Республикасы Президентінің 2019 жылғы 17 маусымдағы № 17 Жарлығымен Ұлттық экономика министрлігінің ішкі және сыртқы сауда саясатын қалыптастыру және іске асыру, халықаралық экономикалық интеграция, тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы функциялары мен өкілеттіктері жаңадан құрылған Сауда және интеграция министрлігіне берілді.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 10 шілдедегі № 497 қаулысымен Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті және тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті үшке бөлінді. Бәсекелестікті қорғау және дамыту комитеті мен Табиғи монополияларды реттеу комитеті Ұлттық экономика министрлігінің құрамында қалса, Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті Сауда және интеграция министрлігіне өтті.

Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 8 қыркүйектегі № 407 Жарлығымен министрліктен екі агенттік бөлініп шықты:

Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі құрылып, оған стратегиялық жоспарлау және мемлекеттік статистикалық қызмет салаларындағы Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің функциялары мен өкілеттіктері берілді.
Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі құрылып, оған тиісті тауар нарықтарында бәсекелестікті қорғау және монополистік қызметті шектеу, мемлекеттік монополия саласына жатқызылған қызметті бақылау мен реттеу саласындағы Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің функциялары мен өкілеттіктері берілді.

Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 5 қазандағы № 427 Жарлығымен Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы болып қайта құрылды.

ҚР Үкіметінің 2020 жылғы 2 желтоқсандағы № 813 қаулысымен Президент Жарлығына орай Ұлттық экономика министрлігінің Бәсекелестікті қорғау және дамыту комитеті мен Статистика комитеті таратылды.

Міндеттері

Ұлттық экономика министрлігі төмендегідей жұмыстар атқарады:

елдегі мемлекеттік жоспарлау, салық, бюджет және кеден саясаты, инвестициялар тарту жөніндегі саясат, мемлекеттік және мемлекет кепілдік берген борыш, мемлекеттік-жекешелік әріптестік, мемлекеттік инвестициялық жобалар, жарнама, табиғи монополиялар, қоғамдық маңызы бар нарықтар, мемлекеттік активтерді басқару, мемлекеттік басқару жүйесін дамыту
өңірлерді дамыту, жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту, жеке кәсіпкерлікті дамыту және қолдау, өзін-өзі реттеу, агломерацияларды дамыту
табиғи монополия салаларында, қоғамдық маңызы бар нарықтарды мемлекеттік реттеу және бақылау, сондай-ақ энергия өндіруші және энергиямен жабдықтаушы ұйымдардың заң талаптарын сақтауын мемлекеттік бақылау
жұмылдыру даярлығы және жұмылдыру

Комитеттері

Министрліктің бір ғана комитеті бар:

Табиғи монополияларды реттеу комитеті

Қарамағындағы мекемелер

«Экономикалық зерттеулер институты» АҚ
«Қазақстандық мемлекеттік-жеке меншік әріптестік орталығы» АҚ
«Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ
«Микрография ғылыми-зерттеу институты» РММ

Министрлер тізімі

№	Аты-жөні (Өмір сүрген жылдары)	Қызметі			Үкімет басшысы
(1990–1993)
1	Қалық Абдуллаев (1942-2020)	1990	1992	белгісіз
(1993–1997)
1	(1949 туған)	қаңтар 1993	ақпан 1994	белгісіз
2	Марс Үркімбаев (1939–2012)	ақпан 1994	қыркүйек 1994	белгісіз
3	Алтай Тілеубердин (1949 туған)	қазан 1994	қараша 1995	Нұр Отан
4	Өмірзақ Шөкеев (1964 туған)	қараша 1995	наурыз 1997	Нұр Отан
(1997)
1	Өмірзақ Шөкеев (1964 туған)	наурыз 1997	қазан 1997	Нұр Отан
(1999–2000)
1	Жақсыбек Құлекеев (1957 туған)	13 қазан 1999	желтоқсан 2000	белгісіз
(2000–2002)
1	Жақсыбек Құлекеев (1957 туған)	желтоқсан 2000	қаңтар 2002	белгісіз
2	Мәжит Есенбаев (1949 туған)	қаңтар 2002	тамыз 2002	Нұр Отан
Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі (2002–2010)
1	Қайрат Келімбетов (1949 туған)	28 тамыз 2002	18 сәуір 2006	Нұр Отан
2	Кәрім Мәсімов (1965 туған)	20 сәуір 2006	қазан 2006	Нұр Отан
3	Аслан Мусин (1954 туған)	қазан 2006	тамыз 2007	Нұр Отан
4	Бақыт Сұлтанов (1971 туған)	тамыз 2007	12 наурыз 2010	Нұр Отан
(2010–2013)
1	Жанар Айтжанова (1965 туған)	12 наурыз 2010	8 сәуір 2011	белгісіз
2	Қайрат Келімбетов (1969 туған)	11 сәуір 2011	20 қаңтар 2012	Нұр Отан
3	Бақытжан Сағынтаев (1963 туған)	20 қаңтар 2012	24 қыркүйек 2012	Нұр Отан
4	Ерболат Досаев (1970 туған)	25 қыркүйек 2012	16 қаңтар 2013	белгісіз
Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі (2013–2014)
1	Ерболат Досаев (1970 туған)	16 қаңтар 2013	6 тамыз 2014	белгісіз
Ұлттық экономика министрлігі (2014 бері)
1	Ерболат Досаев (1970 туған)	6 тамыз 2014	5 мамыр 2016	белгісіз
2	Қуандық Бишімбаев (1980 туған)	6 мамыр 2016	28 желтоқсан 2016	белгісіз
3	Тимур Сүлейменов (1978 туған)	28 желтоқсан 2016	21 ақпан 2019	белгісіз
4	(1975 туған)	25 ақпан 2019	18 қаңтар 2021	Нұр Отан
5	Әсет Ерғалиев (1986 туған)	18 қаңтар 2021	5 қаңтар 2022	белгісіз
6	Әлібек Қуантыров (1983 туған)	11 қаңтар 2022	6 ақпан 2024	Аманат
7	Нұрлан Байбазаров (1975 туған)	6 ақпан 2024	—	белгісіз	Бектенов

Дереккөздер

Қысқаша тарихы (қаз.). ресми сайты. Мұрағатталған 2 сәуірдің 2015 жылы.
НАЗАРБАЕВ, Нұрсұлтан Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасы мемлекеттік басқару жүйесiн одан әрi жетілдіру шаралары туралы» жарлығы (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты. Тексерілді, 15 қыркүйек 2023.
ҚР Президентінің Жарлығымен бірқатар министрліктер мен ведомстволар қайта құрылып, жаңа өкілеттіктер берілді (қаз.). (16 қаңтар 2013). Тексерілді, 15 қыркүйек 2023.
Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің мәселелері (қаз.). Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің «Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты» ШЖҚ РМК.

[Министрліктің_тарихы-1] Қысқаша тарихы (қаз.). ресми сайты. Мұрағатталған 2 сәуірдің 2015 жылы.

[2] НАЗАРБАЕВ, Нұрсұлтан Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасы мемлекеттік басқару жүйесiн одан әрi жетілдіру шаралары туралы» жарлығы (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты. Тексерілді, 15 қыркүйек 2023.

[3] ҚР Президентінің Жарлығымен бірқатар министрліктер мен ведомстволар қайта құрылып, жаңа өкілеттіктер берілді (қаз.). (16 қаңтар 2013). Тексерілді, 15 қыркүйек 2023.

[4] Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің мәселелері (қаз.). Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің «Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты» ШЖҚ РМК.