Юпитердің расталған орбиталары бар 95 серігі бар. Бұл сан ішкі серіктерден бөлінген деп есептелетін метр өлшемді серіктердің санын, сондай-ақ телескоптар қысқа уақытқа ғана түсірген жүздеген мүмкін болатын сыртқы, бір шақырымдық тұрақты емес серіктерды қамтымайды. Юпитердің барлық серіктері бірге Юпитер жүйесі деп аталатын серіктік жүйені құрайды. Серіктердіңішіндегі ең массиві-галилеяның төрт серігі: Ио, Еуропа, Ганимед және Каллисто, оларды 1610 жылы Галилео Галилей мен Симон Мариус дербес ашты және жер де, күн де емес денені айналып өткен алғашқы нысандар болды. Кейінірек, 1892 жылдан бастап, Рим құдайы Юпитердің немесе оның грек баламасы Зевстің иелерінің (немесе басқа жыныстық серіктестердің) немесе қыздарының аттарын алған Юпитердің ондаған әлдеқайда кіші серіктері табылды. Галилея серіктері Юпитерді айналып өтетін ең үлкен және ең үлкен нысандар болып табылады, ал қалған 91 белгілі серік пен сақиналар бірге орбитадағы жалпы массаның небәрі 0,003% құрайды.
Юпитердің серіктерінің сегізі - Юпитердің экваторлық жазықтығына қатысты көп көлбеу емес прогрессивті және дөңгелек орбиталары бар қарапайым серіктер. Галилеялық серіктер планетарлық массасына байланысты сфералық пішінге ие және егер олар Күннің айналасында тікелей орбитада болса, оларды үлкен планеталар деп санауға жеткілікті. Ішкі серіктердеп аталатын қалған төрт қарапайым жер серігі әлдеқайда кішірек және Юпитерге жақын орналасқан; олар Юпитердің сақиналарын құрайтын шаң көзі ретінде қызмет етеді. Юпитердің қалған серіктері сыртқы тұрақты емес серіктер болып табылады, олардың прогрессивті және ретроградтық орбиталары Юпитерден әлдеқайда алыс және жоғары көлбеу және эксцентриситеттерге ие. Бұл серіктердің ең үлкені, мүмкін, Юпитердің күн орбиталарынан басқа кішкентай денелермен соқтығысуы оларды бірнеше шақырымдық фрагменттерге бөліп, ұқсас орбиталарда орналасқан серіктер тобын құрғанға дейін басып алған астероидтар болса керек. Юпитердің 87 белгілі қате серіктерінің 38-і әлі ресми атауды алған жоқ.
Сипаттамалары
Серіктердіңфизикалық және орбиталық сипаттамалары әр түрлі. Барлық төрт Галилея нысандарының диаметрі 3100 шақырымнан (1900 миль) асады; ең үлкен Галилея, Ганимед, Күн жүйесіндегі Күннен және жеті планетадан кейінгі тоғызыншы үлкен объект, Ганимед меркурийден үлкен. Юпитердің барлық басқа серіктерының диаметрі 250 шақырымнан (160 миль) аз, олардың көпшілігі 5 шақырымнан (3,1 миль) әрең асады. Олардың орбиталарының пішіндері өте дөңгелектен жоғары эксцентрлік және көлбеу болып келеді, ал көпшілігі Юпитердің айналуына қарама-қарсы бағытта айналады (ретроградтық қозғалыс). Айналу кезеңдері жеті сағаттан (өз осінің айналасында айналу Юпитерге қарағанда аз уақытты алады) шамамен үш жер жылына дейін созылады.
Шығу тегі және эволюция
Кәдімгі Юпитердің серіктері планета маңындағы дискіден пайда болды деп есептеледі - аккрециялық газ сақинасы және протопланеталық дискіге ұқсас қатты қоқыстар. Олар Юпитер тарихының алғашқы кезеңдерінде пайда болған ондаған Галилея массасының серіктерінің қалдықтары болуы мүмкін.
Есептеулер көрсеткендей, кез-келген уақытта дискінің массасы салыстырмалы түрде үлкен болғанымен, уақыт өте келе күн тұманынан алынған Юпитер массасының едәуір бөлігі (бірнеше ондаған пайыз) өтті. Дегенмен, бар серіктерді түсіндіру үшін Юпитердің протодиск массасының тек 2% қажет. Осылайша, Юпитердің алғашқы тарихында Галилея массасының серіктерінің бірнеше ұрпақтары болуы мүмкін. Айдың әр ұрпағы дискінің тартылуына байланысты Юпитерге спиральмен тартылуы мүмкін, содан кейін күн тұмандығы басып алған жаңа қоқыстардан жаңа серіктерпайда болды. Қазіргі (мүмкін бесінші) ұрпақ пайда болған кезде, диск соншалықты жұқарып, енді Серіктердіңорбиталарына қатты әсер етпеді. Қазіргі галилеялық серіктер бір-бірімен орбиталық резонансқа түсіп, ішінара қорғалған, Ио, Еуропа және Ганимед үшін әлі де бар: олар 1:2:4 резонанста. Ганимедтің үлкен массасы оның Еуропаға немесе Иоға қарағанда тезірек қоныс аударатынын білдіреді. Юпитер жүйесіндегі тыныс алу шашырауы әлі де жалғасуда және Каллисто шамамен 1,5 миллиард жылдан кейін резонансқа түсіп, 1:2:4:8 тізбегін құруы мүмкін.
Сыртқы тұрақты емес серіктер ұсталған астероидтардан пайда болды деп есептеледі, ал ай дискісі әлі де олардың импульсінің көп бөлігін сіңіріп, оларды орбитаға шығару үшін жеткілікті массивті болды. Олардың көпшілігі басып алу кезінде немесе кейіннен басқа кішкентай денелермен соқтығысу нәтижесінде механикалық әсерлерге байланысты ыдырап, біз бүгін көріп отырған серіктерді тудырды деп саналады.
Тарих
Көрнекі бақылаулар
Қытай тарихшысы Си Цзэцзун Юпитердің серігі (Ганимеде немесе Каллисто) туралы ең алғашқы жазба қытайлық астроном Гань Дэнің біздің дәуірімізге дейінгі 364 жылы "Қызыл жұлдызды"бақылау туралы жазбасы деп тұжырымдады. Алайда, Юпитердің серіктерінің алғашқы сенімді бақылауларын Галилео Галилей 1609 жылы жасаған. 1610 жылдың қаңтарына қарай ол өзінің 20 есе үлкейтілген телескопымен Төрт үлкен Галилея серігін көрді және 1610 жылы наурызда өз нәтижелерін жариялады.
Симон Мариус Галилейден кейінгі күні серіктерды дербес ашты, дегенмен ол 1614 жылы ғана осы тақырыптағы кітабын шығарды. Осыған қарамастан, Мариус тағайындаған есімдер бүгінде қолданылады: Ганимед, Каллисто, Ио және Еуропа. Барнард 1892 жылы Амальтеяны бақылағанға дейін қосымша серіктер табылған жоқ.
Ғарыштық аппараттардан фотографиялық бақылаулар мен бақылаулар
20 ғасырда фотопластинкалармен телескопиялық Түсірілім арқылы одан әрі ашылулар тез жүрді. Гималия 1904 жылы, Элара 1905 жылы, Тынық мұхиты 1908 жылы, Синопа 1914 жылы, Лисифея мен Карме 1938 жылы, Ананке 1951 жылы және Леда 1974 жылы ашылды.
Вояджер ғарыштық зондтары Юпитерге жеткен кезде, шамамен 1979 жылы он үш жер серігі табылды, оның ішінде 1975 жылы байқалған, бірақ 2000 жылға дейін бастапқы бақылау деректерінің жеткіліксіздігінен жоғалған Фемисто жоқ. Вояджер ғарыш кемесі 1979 жылы тағы үш ішкі серікті тапты: Метида, Адрастея және Фива.
Сандық телескопиялық бақылаулар
Екі онжылдықтан кейін, 1999 жылдың қазан айында Spacewatch ғарыш қызметі кездейсоқ Каллирроны тапқанға дейін қосымша серіктер табылған жоқ. 1990 жылдары фотопластинкалар біртіндеп қолданыстан шығып қалды, өйткені жердегі телескоптарда бұрын-соңды болмаған сезімталдықпен аспанды кең бұрышты түсіруге мүмкіндік беретін және Айдың жаңа ашылуларының толқынын ашатын сандық зарядталған камералар (CCD) пайда бола бастады. Дэвид Джевиттің сол кездегі аспиранты Скотт Шеппард 2000 жылдың қарашасында Мауна Кеа обсерваториясының 2,2 метрлік (88 дюйм) uh88 телескопымен жүргізілген зерттеуде CCD камераларының жетілдірілген мүмкіндіктерін көрсетті, ол Юпитердің он бір жаңа тұрақты емес серіктерін, соның ішінде бұрын жоғалған фемистоны автоматтандырылған компьютерлік алгоритмдер арқылы тапты.
2001 жылдан бастап Шеппард пен Джевитт басқа қызметкерлермен бірге 3,6 метрлік (12 фут) Канада-Франция-Гавайи телескопы (CFHT) арқылы Юпитердің дұрыс емес серіктерін зерттеуді жалғастырды, 2001 жылдың желтоқсанында тағы он бір, 2002 жылдың қазанында біреуі және 2003 жылдың ақпанында он тоғыз. Сонымен қатар, Бретт Дж. Глэдман, сондай-ақ 2003 жылы Cfht-ді Юпитердің дұрыс емес серіктерін іздеу үшін қолданды, Шеппардпен бірге төрт және екеуін тапты. Осы CCD түсірілімдерінің басынан аяғына дейін 2000-2004 жылдары Юпитердің серіктерінің белгілі саны 17-ден 63-ке дейін өсті. 2000 жылдан кейін табылған бұл серіктердің барлығы әлсіз және кішкентай, олардың шамалары 22-23 және диаметрі Үgii:Cvt-ден аз. Нәтижесінде олардың көпшілігін сенімді түрде бақылау мүмкін болмады және ақырында жоғалып кетті.
2009 жылдан бастап астрономдар тобы, атап айтқанда Майк Александерсен, Марина Брозович, Бретт Глэдман, Роберт Джейкобсон және Кристиан Вейе, 5,1 метрлік Хейл телескопы CFHT және Паломар обсерваториясының көмегімен Юпитердің жоғалған қате серіктерін қалпына келтіру науқанын бастады. Олар 2010 жылдың қыркүйегінде қалпына келтіру жұмыстары кезінде Юпитердің бұрын белгісіз екі тұрақты емес жер серігін тапты, бұл оларды 2011 жылға дейін растау үшін қосымша бақылаулар жасауға итермеледі. Осы серіктердің бірі, S/2010 J2 (Қазіргі Юпитер LII), көрінетін шамасы 24 және барлық Үgii:CVT диаметрі бар, бұл оны Юпитердің ең әлсіз және ең кішкентай расталған серіктерінің бірі етеді, тіпті Үgii:Asof. Сонымен қатар, 2011 жылдың қыркүйегінде қазір Карнеги ғылыми институтының қызметкері Скотт Шеппард лас Кампанас обсерваториясында 6,5 метрлік (21 фут) Магеллан телескоптарының көмегімен тағы екі тұрақты емес пішінді серікті тауып, Юпитердің белгілі серіктерінің санын 67-ге дейін арттырды. 2012 жылға қарай Шеппардтың екі серігі табылып, расталғанымен, екеуі де бақылаулардың жеткіліксіздігінен жоғалып кетті.
2016 жылы Магеллан телескоптары арқылы алыс транс-нептундық нысандарды зерттей отырып, Шеппард кездейсоқ Юпитерге жақын орналасқан аспан аймағын байқады, бұл оны Юпитердің дұрыс емес серіктерін уақытша шешім ретінде іздеуге итермеледі. Чадвик Трухильо және Дэвид Толенмен бірлесе отырып, Шеппард Юпитердің айналасындағы зерттеулерді 2016 жылдан 2018 жылға дейін Серро Тололо обсерваториясының 4,0 метрлік (13 фут) Виктор М.Бланко телескопын және Мауна Кеа обсерваториясының 8,2 метрлік (27 фут) Subaru телескопын қолдана отырып жалғастырды. Бұл процесте Шеппард командасы 2003 жылдан 2011 жылға дейін Юпитердің бірнеше жоғалған серіктерін тауып, 2017 жылдың маусымында Юпитердің екі жаңа тұрақты емес серігі туралы хабарлады. Содан кейін, 2018 жылдың шілдесінде Шеппард командасы 2016 жылдан 2018 жылға дейінгі бақылаулармен расталған тағы он тұрақты емес серікті жариялады, бұл Юпитердің белгілі серіктерінің санын 79-ға жеткізді. Олардың арасында ретроградтық тұрақты емес серіктермен қиылысатын ерекше алыс прогрессивті орбитасы бар Валетудо болды. 2016-2018 жылдары Шеппардты іздеу барысында Юпитердің тағы бірнеше белгісіз тұрақты емес серіктері табылды, бірақ олар кейінірек растау үшін тым әлсіз болды.
2021 жылдың қарашасынан 2023 жылдың қаңтарына дейін Шеппард Юпитердің тағы он екі дұрыс емес жер серігін тауып, оларды 2003 жылдан 2018 жылға дейінгі мұрағаттық суреттерде растап, жалпы санын 92-ге жеткізді. Олардың арасында s /2018 J4 болды, ол қазір Карпо айымен бір орбиталық топта екені белгілі, ол бұрын жалғыз деп есептелген. 2023 жылдың 22 ақпанында Шеппард 2022 жылғы зерттеуде табылған тағы үш серікті жариялады, бұл Юпитердің белгілі серіктерінің жалпы санын 95-ке жеткізді. 2023 жылдың ақпанында NPR-ге берген сұхбатында Шеппард қазіргі уақытта ол және оның командасы Юпитердің одан да көп серіктерін қадағалап отырғанын атап өтті, бұл келесі екі жыл ішінде расталғаннан кейін Юпитердің серіктерінің саны 100-ден асуы керек.
Атаулар беру
Юпитердің Галилея серіктері (Ио, Еуропа, Ганимед және Каллисто) 1610 жылы ашылғаннан кейін көп ұзамай Симон Мариус деп аталды. Алайда, бұл атаулар 20 ғасырға дейін сәнден шықты. Оның орнына астрономиялық әдебиеттерде "Юпитер I", "Юпитер II" және т.б. немесе "Юпитердің бірінші айы", "Юпитердің екінші айы" және т. б. туралы айтылды. Ио, Еуропа, Ганимед және Каллисто атаулары 20 ғасырдың ортасында танымал болды, ал қалған серіктер атаусыз қалды және әдетте V (5) мен XII (12) арасындағы рим цифрларымен нөмірленді. Юпитер V 1892 жылы ашылды және Амальтея атауын Француз астрономы Камил Фламмарион алғаш рет қолданған танымал, бірақ бейресми Конвенция бойынша алды.
Басқа серіктер 1970 жылдарға дейін көптеген астрономиялық әдебиеттерде олардың рим цифрымен (мысалы, Юпитер IX) белгіленді. Юпитердің сыртқы серіктерінің атаулары бойынша бірнеше түрлі ұсыныстар жасалды, бірақ олардың ешқайсысы 1975 жылға дейін Халықаралық астрономиялық одақтың (ХАА) Сыртқы Күн жүйесінің номенклатурасы бойынша жұмыс тобы v–XIII серіктерге атаулар беріп, болашақ серіктерге ат қоюдың ресми процесін қамтамасыз еткенге дейін қабылданған жоқ.әлі ашылмаған. Тәжірибе Юпитердің жаңадан ашылған серіктерін Юпитер құдайының (Зевс) сүйіктілері мен сүйіктілерінің атымен және 2004 жылдан бастап олардың ұрпақтарының атымен атау болды. XXXIV (Еуропа) бастап Юпитердің барлық серіктері Юпитердің сүйіктісінің атымен аталған LIII (Диа) қоспағанда, Юпитердің немесе Зевстің ұрпақтарының атымен аталған. "А" немесе "о" әрпімен аяқталатын атаулар прогрессивті тұрақты емес серіктер үшін қолданылады (соңғысы қатты көлбеу серіктер үшін), ал "Е" әрпімен аяқталатын атаулар ретроградтық тұрақты емес серіктер үшін қолданылады. Жақында расталған кейбір серіктер аталмады.
Кейбір астероидтардың Юпитердің серіктерімен бірдей атаулары бар: 9 Метис, 38 Леда, 52 Еуропа, 85 Ио, 113 Амальтей, 239 Адрастей. ХАА емледегі айырмашылықтарды жойғанға дейін тағы екі астероид Юпитердің серіктік атауларын алып жүрді: Ганимед және астероид 1036 Ганимед; және Каллисто және астероид 204 Каллисто.
Тізім
Төменде Юпитердің серіктері орбиталық кезең бойынша бөлінген. Олардың беттерін сфероидқа айналдыру үшін жеткілікті массивті серіктерқалың қаріппен жазылған. Бұл төрт галилеялық серік, олардың өлшемдері Аймен салыстыруға болады. Басқа серіктер әлдеқайда кішірек, ең аз массивті Галилея серігі басқа серіктердің ең массасынан 7000 есе үлкен. Тұрақты емес ұсталған серіктерөткен кезде ашық сұр және қызғылт сары, ал ретроградтық қозғалыс кезінде сары, қызыл және Қою сұр түске боялған.
Тұрақты емес серіктердің орбиталары мен орташа арақашықтықтары планетарлық және күн бұзылыстарының жиі болуына байланысты қысқа уақыт аралығында қатты өзгереді, сондықтан белгілі бір уақыт аралығында орташа орбиталық элементтерді қолданған жөн. Мұнда тізімделген дұрыс емес пішінді серіктердің орбиталарының дұрыс элементтері реактивті қозғалыс зертханасының сандық интеграциясының 400 жылдық кезеңінде орташаланған. Әйтпесе, жарияланған тиісті элементтері жоқ жаңадан табылған дұрыс емес серіктер уақытша орбиталық элементтері бар, оларды дұрыс орбиталық элементтері бар басқа дұрыс емес серіктерден ажырату үшін курсивпен көрсетілген. Осы тізімдегі кейбір дұрыс емес Серіктердіңдұрыс айналу кезеңдері жоғарыда аталған бұзылуларға байланысты өздерінің жартылай осьтеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Қате серіктік орбиталардың барлық элементтері 2000 жылдың 1 қаңтарында пайда болған дәуірге негізделген.
Кейбір тұрақты емес серіктер ұзақ уақыт бойы, бір-екі жыл бойы байқалмады, бірақ олардың орбиталары позицияның белгісіздігіне байланысты жоғалмайтындай дәл белгілі. Юпитердің белгілі үш серігі — S/2022 J1, S/2022 J2 және S/2022 J3 - бақылау доғалары бір жылдан қысқа, сондықтан жоғалу қаупі бар.
Нөмір | Атауы | Айтылуы | Суреті | Абсолютті магнитуда | Диаметр (км) | Салмағы (×1016 кг) | Үлкен жартылай ось | Орбиталық кезең | Көлбеу (°) | Эксцентриситет | Ашылған жылы | Жарияланған жыл | Ашушы | Топ |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
XVI | Метис | /ˈmiːtəs/ | 10.5 | 43 (60 × 40 × 34) | ≈ 3.6 | 128 000 | +0.2948 (+7h 04m 29s) | 0.060 | 0.0002 | 1979 | 1980 | Ішкі | ||
XV | Адрастея | /ædrəˈstiːə/ | 12.0 | 16.4 (20 × 16 × 14) | ≈ 0.20 | 129 000 | +0.2983 (+7h 09m 30s) | 0.030 | 0.0015 | 1979 | 1979 | Ішкі | ||
V | Амальтея | /æməlˈθiːə/ | 7.1 | 167 (250 × 146 × 128) | 208 | +0.4999 (+11h 59m 53s) | 0.374 | 0.0032 | 1892 | 1892 | Ішкі | |||
XIV | Тебе | /ˈθiːbiː/ | 9.0 | 98.6 (116 × 98 × 84) | ≈ 43 | +0.6761 (+16h 13m 35s) | 1.076 | 0.0175 | 1979 | 1980 | Синнотт | Ішкі | ||
I | Ио | /ˈaɪoʊ/ | –1.7 | +1.7627 (+1d 18h 18m 20s) | 0.050 | 0.0041 | 1610 | 1610 | Галилея | |||||
II | Еуропа | /j[unsupported input]oʊpə/ | –1.4 | +3.5255 (+3d 12h 36m 40s) | 0.470 | 0.0090 | 1610 | 1610 | Галилей | Галилея | ||||
III | Ганимед | /ˈɡænəmiːd/ | –2.1 | 0.200 | 0.0013 | 1610 | 1610 | Галилей | Галилея | |||||
IV | Каллисто | /kəˈlɪstoʊ/ | –1.2 | 0.192 | 0.0074 | 1610 | 1610 | Галилей | Галилея | |||||
XVIII | Фемисто | /θəˈmɪstoʊ/ | 13.3 | ≈ 9 | 43.8 | 0.340 | 1975/2000 | 1975 | Фемисто | |||||
XIII | Леда | /ˈliːdə/ | 12.7 | 21.5 | ≈ 0.52 | 28.6 | 0.162 | 1974 | 1974 | |||||
LXXI | Эрса | /ˈɜrsə/ | 16.0 | ≈ 3 | 29.1 | 0.116 | 2018 | 2018 | Шепард | |||||
L | S/2018 J 2 | 16.5 | ≈ 3 | 28.3 | 0.152 | 2018 | 2022 | Шепард | ||||||
VI | Гималия | /hɪˈmeɪliə/ | 8.0 | 139.6 (150 × 120) | 420 | 28.1 | 0.160 | 1904 | 1905 | |||||
LXV | Пандия | /pænˈdaɪə/ | 16.2 | ≈ 3 | 29.0 | 0.179 | 2017 | 2018 | Шепард | |||||
X | Лисифея | /laɪˈsɪθiə/ | 11.2 | 42.2 | ≈ 3.9 | 27.2 | 0.117 | 1938 | 1938 | |||||
VII | Элара | /ˈɛlərə/ | 9.7 | 79.9 | ≈ 27 | 27.9 | 0.211 | 1905 | 1905 | Перрин | ||||
I | S/2011 J 3 | 16.3 | ≈ 3 | 27.6 | 0.192 | 2011 | 2022 | Шепард | ||||||
LIII | Диаметр | /ˈdaɪə/ | 16.1 | ≈ 4 | 29.0 | 0.232 | 2000 | 2001 | Шепард | |||||
S/2018 J 4 | 16.7 | ≈ 2 | 50.2 | 0.177 | 2018 | 2023 | Шепард | Carpo | ||||||
XLVI | Карпо | /ˈkɑrpoʊ/ | 16.2 | ≈ 3 | 53.2 | 0.416 | 2003 | 2003 | Шепард | Carpo | ||||
LXII | Валетудо | /væləˈtjuːdoʊ/ | 17.0 | ≈ 1 | 34.5 | 0.217 | 2016 | 2018 | Шепард | Валетудо | ||||
XXXIV | Еуропие | /ˈjuːpəriː/ | 16.3 | ≈ 2 | 145.7 | 0.148 | 2001 | 2002 | Шепард | |||||
LV | S/2003 J 18 | 16.4 | ≈ 2 | 145.3 | 0.090 | 2003 | 2003 | Гладман | ||||||
LX | Эвфема | /juːˈfiːmiː/ | 16.6 | ≈ 2 | 148.0 | 0.241 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||
S/2021 J 3 | 17.2 | ≈ 2 | 147.9 | 0.239 | 2021 | 2023 | Шепард | |||||||
LII | S/2010 J 2 | 17.4 | ≈ 1 | 148.1 | 0.248 | 2010 | 2011 | Вейллет | ||||||
LIV | S/2016 J 1 | 17.0 | ≈ 1 | 144.7 | 0.232 | 2016 | 2017 | Шепард | ||||||
XL | Мнеме | /ˈniːmiː/ | 16.3 | ≈ 2 | 148.0 | 0.247 | 2003 | 2003 | Шепард & | |||||
XXXIII | Эуанте | /juːˈænθiː/ | 16.4 | ≈ 3 | 148.0 | 0.239 | 2001 | 2002 | Шепард | |||||
S/2003 J 16 | 16.3 | ≈ 2 | 148.0 | 0.243 | 2003 | 2003 | Гладман | |||||||
XXII | Гарпалайк | /hɑrˈpæləkiː/ | 15.9 | ≈ 4 | 147.7 | 0.232 | 2000 | 2001 | Шепард | |||||
XXXV | Ортозия | /[unsupported input]ˈθoʊziː/ | 16.6 | ≈ 2 | 144.3 | 0.299 | 2001 | 2002 | Шепард | |||||
XLV | Гелике | /ˈhɛləkiː/ | 16.0 | ≈ 4 | 154.4 | 0.153 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||
S/2021 J 2 | 17.3 | ≈ 1 | 148.1 | 0.242 | 2021 | 2023 | Шепард | |||||||
XXVII | Праксидике | /prækˈsɪdəkiː/ | 14.9 | 7 | 148.3 | 0.246 | 2000 | 2001 | Шепард | |||||
LXIV | S/2017 J 3 | 16.5 | ≈ 2 | 147.9 | 0.231 | 2017 | 2018 | Шепард | ||||||
S/2021 J 1 | 17.3 | ≈ 1 | 150.5 | 0.228 | 2021 | 2023 | Шепард | |||||||
S/2003 J 12 | 17.0 | ≈ 1 | 150.0 | 0.235 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||||
LXVIII | S/2017 J 7 | 16.6 | ≈ 2 | 147.3 | 0.233 | 2017 | 2018 | Шепард | ||||||
XLII | Телксиноэ | /θɛlkˈsɪnoʊiː/ | 16.3 | ≈ 2 | 150.6 | 0.228 | 2003 | 2004 | Шепард & Гладман | |||||
XXIX | Тионе | /θaɪˈoʊniː/ | 15.8 | ≈ 4 | 147.5 | 0.233 | 2001 | 2002 | Шепард | |||||
S/2003 J 2 | 16.7 | ≈ 2 | 150.2 | 0.225 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||||
XII | Ананке | /əˈnæŋkiː/ | 11.7 | 29.1 | ≈ 1.3 | 147.6 | 0.237 | 1951 | 1951 | Николсон | ||||
S/2022 J 3 | 17.4 | ≈ 1 | 148.2 | 0.249 | 2022 | 2023 | Шепард | |||||||
XXIV | Иокасте | /aɪəˈkæstiː/ | 15.5 | ≈ 5 | 148.8 | 0.227 | 2000 | 2001 | Шепард | |||||
XXX | Гермипп | /hərˈmɪpiː/ | 15.5 | ≈ 4 | 150.2 | 0.219 | 2001 | 2002 | Шепард | |||||
LXX | S/2017 J 9 | 16.2 | ≈ 3 | 155.5 | 0.200 | 2017 | 2018 | Шепард | ||||||
LVIII | Филофросина | /fɪləˈfrɒzəniː/ | 16.7 | ≈ 2 | 146.3 | 0.229 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||
S/2016 J 3 | 16.7 | ≈ 2 | 164.6 | 0.251 | 2016 | 2023 | Шепард | |||||||
S/2022 J 1 | 17.0 | ≈ 1 | 164.5 | 0.257 | 2022 | 2023 | Шепард | |||||||
XXXVIII | Пасифи | /ˈpæsəθiː/ | 16.8 | ≈ 2 | 164.6 | 0.270 | 2001 | 2002 | Шепард | |||||
LXIX | S/2017 J 8 | 17.1 | ≈ 1 | 164.8 | 0.255 | 2017 | 2018 | Шепард | ||||||
S/2021 J 6 | 17.3 | ≈ 1 | 164.9 | 0.271 | 2021 | 2023 | Шепард | |||||||
S/2003 J 24 | 16.6 | ≈ 2 | 164.5 | 0.259 | 2003 | 2021 | Шепард | |||||||
XXXII | Эвридома | /j[unsupported input]ɪdəmiː/ | 16.2 | ≈ 3 | 149.1 | 0.294 | 2001 | 2002 | Шепард | |||||
LVI | S/2011 J 2 | 16.8 | ≈ 1 | 151.9 | 0.355 | 2011 | 2012 | Шепард | ||||||
S/2003 J 4 | 16.7 | ≈ 2 | 148.2 | 0.328 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||||
XXI | Халдей | /kælˈdiːniː/ | 16.0 | ≈ 4 | 164.7 | 0.265 | 2000 | 2001 | Шепард | |||||
LXIII | S/2017 J 2 | 16.4 | ≈ 2 | 164.5 | 0.272 | 2017 | 2018 | Шепард | ||||||
XXVI | Изоноэ | /aɪˈsɒnoʊiː/ | 16.0 | ≈ 4 | 164.8 | 0.249 | 2000 | 2001 | Шепард | |||||
S/2022 J 2 | 17.6 | ≈ 1 | 164.7 | 0.265 | 2022 | 2023 | Шепард | |||||||
S/2021 J 4 | 17.4 | ≈ 1 | 164.6 | 0.265 | 2021 | 2023 | Шепард | |||||||
XLIV | Каллихора | /kəˈlɪkəriː/ | 16.3 | ≈ 2 | 164.8 | 0.252 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||
XXV | Эриноме | /ɛˈrɪnəmiː/ | 16.0 | ≈ 3 | 164.4 | 0.276 | 2000 | 2001 | Шепард | |||||
XXXVII | Кале | /ˈkeɪliː/ | 16.3 | ≈ 2 | 164.6 | 0.262 | 2001 | 2002 | Шепард | |||||
LVII | Эвкеладе | /aɪˈriːniː/ | 15.8 | ≈ 4 | 164.6 | 0.258 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||
XXXI | Эйтне | /ˈeɪtniː/ | 16.0 | ≈ 3 | 164.6 | 0.277 | 2001 | 2002 | Шепард | |||||
XLVII | Эукелад | /juːˈkɛlədiː/ | 16.0 | ≈ 4 | 164.6 | 0.277 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||
XLIII | Архе | /ˈɑrkiː/ | 16.2 | ≈ 3 | 164.6 | 0.261 | 2002 | 2002 | Шепард | |||||
XX | Тайгете | /teɪˈɪdʒətiː/ | 15.6 | ≈ 5 | 164.7 | 0.253 | 2000 | 2001 | Шепард | |||||
S/2016 J 4 | 17.3 | ≈ 1 | 147.1 | 0.294 | 2016 | 2023 | Шепард | |||||||
LXXII | S/2011 J 1 | 16.7 | ≈ 2 | 164.6 | 0.271 | 2011 | 2012 | Шепард | ||||||
XI | Карме | /ˈkɑrmiː/ | 10.6 | 46.7 | ≈ 5.3 | 164.6 | 0.256 | 1938 | 1938 | Николсон | ||||
L | Герси | /ˈh[unsupported input]siː/ | 16.5 | ≈ 2 | 164.4 | 0.262 | 2003 | 2003 | Гладман | |||||
LXI | S/2003 J 19 | 16.6 | ≈ 2 | 164.7 | 0.265 | 2003 | 2003 | Гладман | ||||||
LI | S/2010 J 1 | 16.5 | ≈ 2 | 164.5 | 0.252 | 2010 | 2011 | Jacobson | ||||||
S/2003 J 9 | 16.9 | ≈ 1 | 164.8 | 0.263 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||||
LXVI | S/2017 J 5 | 16.5 | ≈ 2 | 164.8 | 0.257 | 2017 | 2018 | Шепард | ||||||
LXVII | S/2017 J 6 | 16.6 | ≈ 2 | 149.7 | 0.336 | 2017 | 2018 | Шепард | ||||||
XXIII | Калике | /ˈkæləkiː/ | 15.4 | 6.9 | 164.8 | 0.260 | 2000 | 2001 | Шепард | |||||
XXXIX | Гегемона | /həˈdʒɛməniː/ | 15.9 | ≈ 3 | 152.6 | 0.358 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||
S/2018 J 3 | 17.3 | ≈ 1 | 164.9 | 0.268 | 2018 | 2023 | Шепард | |||||||
S/2021 J 5 | 16.8 | ≈ 2 | 164.9 | 0.272 | 2021 | 2023 | Шепард | |||||||
VIII | Пасифай | /pəˈsɪfeɪiː/ | 10.1 | 57.8 | ≈ 10 | 148.4 | 0.412 | 1908 | 1908 | |||||
XXXVI | Спонде | /ˈspɒndiː/ | 16.7 | ≈ 2 | 149.3 | 0.322 | 2001 | 2002 | Шепард | |||||
S/2003 J 10 | 16.9 | ≈ 2 | 164.4 | 0.264 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||||
XIX | Мегаклит | /ˌmɛɡəˈklaɪtiː/ | 15.0 | ≈ 5 | 149.8 | 0.421 | 2000 | 2001 | Шепард | |||||
XLVIII | Киллин | /səˈliːniː/ | 16.3 | ≈ 2 | 146.8 | 0.419 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||
IX | Синоп | /səˈnoʊpiː/ | 11.1 | 35 | ≈ 2.2 | 157.3 | 0.264 | 1914 | 1914 | Николсон | ||||
LIX | S/2017 J 1 | 16.8 | ≈ 2 | 145.8 | 0.328 | 2017 | 2017 | Шепард | ||||||
XLI | Аоэде | /eɪˈiːdiː/ | 15.6 | ≈ 4 | 155.7 | 0.436 | 2003 | 2003 | Шепард | |||||
XXVIII | Аутоное | /ɔːˈtɒnoʊiː/ | 15.5 | ≈ 4 | 150.8 | 0.330 | 2001 | 2002 | Шепард | |||||
XVII | Каллиро | /kəˈlɪroʊiː/ | 14.0 | 9.6 | 145.1 | 0.297 | 1999 | 2000 | Скотти | |||||
S/2003 J 23 | 16.6 | ≈ 2 | 144.7 | 0.313 | 2003 | 2004 | Шепард | |||||||
XLIX | Коре | /ˈkɔəriː/ | 16.6 | ≈ 2 | 141.5 | 0.328 | 2003 | 2003 | Шепард |
Дереккөздер
- Siedelmann P.K.; Abalakin V.K.; Bursa, M.; Davies, M.E.; et al. (2000). The Planets and Satellites 2000 (Report). IAU/IAG Working Group on Cartographic Coordinates and Rotational Elements of the Planets and Satellites. Archived from the original on 12 May 2020. Retrieved 31 August 2008.
- Europa - definition of Europa in English from the Oxford dictionary. .
- Ganymede - definition of Ganymede in English from the Oxford dictionary. .
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Yupiterdin rastalgan orbitalary bar 95 serigi bar Bul san ishki serikterden bolingen dep esepteletin metr olshemdi serikterdin sanyn sondaj ak teleskoptar kyska uakytka gana tүsirgen zhүzdegen mүmkin bolatyn syrtky bir shakyrymdyk turakty emes serikterdy kamtymajdy Yupiterdin barlyk serikteri birge Yupiter zhүjesi dep atalatyn seriktik zhүjeni kurajdy Serikterdinishindegi en massivi galileyanyn tort serigi Io Europa Ganimed zhәne Kallisto olardy 1610 zhyly Galileo Galilej men Simon Marius derbes ashty zhәne zher de kүn de emes deneni ajnalyp otken algashky nysandar boldy Kejinirek 1892 zhyldan bastap Rim kudajy Yupiterdin nemese onyn grek balamasy Zevstin ielerinin nemese baska zhynystyk seriktesterdin nemese kyzdarynyn attaryn algan Yupiterdin ondagan әldekajda kishi serikteri tabyldy Galileya serikteri Yupiterdi ajnalyp otetin en үlken zhәne en үlken nysandar bolyp tabylady al kalgan 91 belgili serik pen sakinalar birge orbitadagy zhalpy massanyn nebәri 0 003 kurajdy Yupiterdi zhәne onyn tort iri serigin ornatu kashyktyk pen olshemder masshtabtalmajdy Yupiterdin serikterinin segizi Yupiterdin ekvatorlyk zhazyktygyna katysty kop kolbeu emes progressivti zhәne dongelek orbitalary bar karapajym serikter Galileyalyk serikter planetarlyk massasyna bajlanysty sferalyk pishinge ie zhәne eger olar Kүnnin ajnalasynda tikelej orbitada bolsa olardy үlken planetalar dep sanauga zhetkilikti Ishki serikterdep atalatyn kalgan tort karapajym zher serigi әldekajda kishirek zhәne Yupiterge zhakyn ornalaskan olar Yupiterdin sakinalaryn kurajtyn shan kozi retinde kyzmet etedi Yupiterdin kalgan serikteri syrtky turakty emes serikter bolyp tabylady olardyn progressivti zhәne retrogradtyk orbitalary Yupiterden әldekajda alys zhәne zhogary kolbeu zhәne ekscentrisitetterge ie Bul serikterdin en үlkeni mүmkin Yupiterdin kүn orbitalarynan baska kishkentaj denelermen soktygysuy olardy birneshe shakyrymdyk fragmentterge bolip uksas orbitalarda ornalaskan serikter tobyn kurganga dejin basyp algan asteroidtar bolsa kerek Yupiterdin 87 belgili kate serikterinin 38 i әli resmi ataudy algan zhok SipattamalaryGalileya serikteri Soldan onga karaj Yupiterden kashyktykty ulgajtu retimen Io Europa Ganimed Kallisto Serikterdinfizikalyk zhәne orbitalyk sipattamalary әr tүrli Barlyk tort Galileya nysandarynyn diametri 3100 shakyrymnan 1900 mil asady en үlken Galileya Ganimed Kүn zhүjesindegi Kүnnen zhәne zheti planetadan kejingi togyzynshy үlken obekt Ganimed merkurijden үlken Yupiterdin barlyk baska serikterynyn diametri 250 shakyrymnan 160 mil az olardyn kopshiligi 5 shakyrymnan 3 1 mil әren asady Olardyn orbitalarynyn pishinderi ote dongelekten zhogary ekscentrlik zhәne kolbeu bolyp keledi al kopshiligi Yupiterdin ajnaluyna karama karsy bagytta ajnalady retrogradtyk kozgalys Ajnalu kezenderi zheti sagattan oz osinin ajnalasynda ajnalu Yupiterge karaganda az uakytty alady shamamen үsh zher zhylyna dejin sozylady Shygu tegi zhәne evolyuciyaYupiterdin serikterinin salystyrmaly massalary Europadan kishileri mundaj masshtabta korinbejdi al birge alyngandar tek 100 ese үlkejtu kezinde korinedi Kәdimgi Yupiterdin serikteri planeta manyndagy diskiden pajda boldy dep esepteledi akkreciyalyk gaz sakinasy zhәne protoplanetalyk diskige uksas katty kokystar Olar Yupiter tarihynyn algashky kezenderinde pajda bolgan ondagan Galileya massasynyn serikterinin kaldyktary boluy mүmkin Esepteuler korsetkendej kez kelgen uakytta diskinin massasy salystyrmaly tүrde үlken bolganymen uakyt ote kele kүn tumanynan alyngan Yupiter massasynyn edәuir boligi birneshe ondagan pajyz otti Degenmen bar serikterdi tүsindiru үshin Yupiterdin protodisk massasynyn tek 2 kazhet Osylajsha Yupiterdin algashky tarihynda Galileya massasynyn serikterinin birneshe urpaktary boluy mүmkin Ajdyn әr urpagy diskinin tartyluyna bajlanysty Yupiterge spiralmen tartyluy mүmkin sodan kejin kүn tumandygy basyp algan zhana kokystardan zhana serikterpajda boldy Қazirgi mүmkin besinshi urpak pajda bolgan kezde disk sonshalykty zhukaryp endi Serikterdinorbitalaryna katty әser etpedi Қazirgi galileyalyk serikter bir birimen orbitalyk rezonanska tүsip ishinara korgalgan Io Europa zhәne Ganimed үshin әli de bar olar 1 2 4 rezonansta Ganimedtin үlken massasy onyn Europaga nemese Ioga karaganda tezirek konys audaratynyn bildiredi Yupiter zhүjesindegi tynys alu shashyrauy әli de zhalgasuda zhәne Kallisto shamamen 1 5 milliard zhyldan kejin rezonanska tүsip 1 2 4 8 tizbegin kuruy mүmkin Syrtky turakty emes serikter ustalgan asteroidtardan pajda boldy dep esepteledi al aj diskisi әli de olardyn impulsinin kop boligin sinirip olardy orbitaga shygaru үshin zhetkilikti massivti boldy Olardyn kopshiligi basyp alu kezinde nemese kejinnen baska kishkentaj denelermen soktygysu nәtizhesinde mehanikalyk әserlerge bajlanysty ydyrap biz bүgin korip otyrgan serikterdi tudyrdy dep sanalady TarihKorneki bakylaular Yupiter men Galileya serikteri 25 sm 10 dyujm Meade lx200 teleskopy arkyly korinedi Қytaj tarihshysy Si Czeczun Yupiterdin serigi Ganimede nemese Kallisto turaly en algashky zhazba kytajlyk astronom Gan Denin bizdin dәuirimizge dejingi 364 zhyly Қyzyl zhuldyzdy bakylau turaly zhazbasy dep tuzhyrymdady Alajda Yupiterdin serikterinin algashky senimdi bakylaularyn Galileo Galilej 1609 zhyly zhasagan 1610 zhyldyn kantaryna karaj ol ozinin 20 ese үlkejtilgen teleskopymen Tort үlken Galileya serigin kordi zhәne 1610 zhyly nauryzda oz nәtizhelerin zhariyalady Simon Marius Galilejden kejingi kүni serikterdy derbes ashty degenmen ol 1614 zhyly gana osy takyryptagy kitabyn shygardy Osygan karamastan Marius tagajyndagan esimder bүginde koldanylady Ganimed Kallisto Io zhәne Europa Barnard 1892 zhyly Amalteyany bakylaganga dejin kosymsha serikter tabylgan zhok Ғaryshtyk apparattardan fotografiyalyk bakylaular men bakylaular 1979 zhyly 4 nauryzda Voyadzher 1 Diskaveri tүsirgen ishki Metis ajynyn sureti Yupiterdin bulttaryna karsy ajdyn kishkentaj sulbasyn korsetedi 20 gasyrda fotoplastinkalarmen teleskopiyalyk Tүsirilim arkyly odan әri ashylular tez zhүrdi Gimaliya 1904 zhyly Elara 1905 zhyly Tynyk muhity 1908 zhyly Sinopa 1914 zhyly Lisifeya men Karme 1938 zhyly Ananke 1951 zhyly zhәne Leda 1974 zhyly ashyldy Voyadzher garyshtyk zondtary Yupiterge zhetken kezde shamamen 1979 zhyly on үsh zher serigi tabyldy onyn ishinde 1975 zhyly bajkalgan birak 2000 zhylga dejin bastapky bakylau derekterinin zhetkiliksizdiginen zhogalgan Femisto zhok Voyadzher garysh kemesi 1979 zhyly tagy үsh ishki serikti tapty Metida Adrasteya zhәne Fiva Sandyk teleskopiyalyk bakylaular Eki onzhyldyktan kejin 1999 zhyldyn kazan ajynda Spacewatch garysh kyzmeti kezdejsok Kallirrony tapkanga dejin kosymsha serikter tabylgan zhok 1990 zhyldary fotoplastinkalar birtindep koldanystan shygyp kaldy ojtkeni zherdegi teleskoptarda buryn sondy bolmagan sezimtaldykpen aspandy ken buryshty tүsiruge mүmkindik beretin zhәne Ajdyn zhana ashylularynyn tolkynyn ashatyn sandyk zaryadtalgan kameralar CCD pajda bola bastady Devid Dzhevittin sol kezdegi aspiranty Skott Sheppard 2000 zhyldyn karashasynda Mauna Kea observatoriyasynyn 2 2 metrlik 88 dyujm uh88 teleskopymen zhүrgizilgen zertteude CCD kameralarynyn zhetildirilgen mүmkindikterin korsetti ol Yupiterdin on bir zhana turakty emes serikterin sonyn ishinde buryn zhogalgan femistony avtomattandyrylgan kompyuterlik algoritmder arkyly tapty 2001 zhyldan bastap Sheppard pen Dzhevitt baska kyzmetkerlermen birge 3 6 metrlik 12 fut Kanada Franciya Gavaji teleskopy CFHT arkyly Yupiterdin durys emes serikterin zertteudi zhalgastyrdy 2001 zhyldyn zheltoksanynda tagy on bir 2002 zhyldyn kazanynda bireui zhәne 2003 zhyldyn akpanynda on togyz Sonymen katar Brett Dzh Gledman sondaj ak 2003 zhyly Cfht di Yupiterdin durys emes serikterin izdeu үshin koldandy Sheppardpen birge tort zhәne ekeuin tapty Osy CCD tүsirilimderinin basynan ayagyna dejin 2000 2004 zhyldary Yupiterdin serikterinin belgili sany 17 den 63 ke dejin osti 2000 zhyldan kejin tabylgan bul serikterdin barlygy әlsiz zhәne kishkentaj olardyn shamalary 22 23 zhәne diametri Үgii Cvt den az Nәtizhesinde olardyn kopshiligin senimdi tүrde bakylau mүmkin bolmady zhәne akyrynda zhogalyp ketti 2009 zhyldan bastap astronomdar toby atap ajtkanda Majk Aleksandersen Marina Brozovich Brett Gledman Robert Dzhejkobson zhәne Kristian Veje 5 1 metrlik Hejl teleskopy CFHT zhәne Palomar observatoriyasynyn komegimen Yupiterdin zhogalgan kate serikterin kalpyna keltiru naukanyn bastady Olar 2010 zhyldyn kyrkүjeginde kalpyna keltiru zhumystary kezinde Yupiterdin buryn belgisiz eki turakty emes zher serigin tapty bul olardy 2011 zhylga dejin rastau үshin kosymsha bakylaular zhasauga itermeledi Osy serikterdin biri S 2010 J2 Қazirgi Yupiter LII korinetin shamasy 24 zhәne barlyk Үgii CVT diametri bar bul ony Yupiterdin en әlsiz zhәne en kishkentaj rastalgan serikterinin biri etedi tipti Үgii Asof Sonymen katar 2011 zhyldyn kyrkүjeginde kazir Karnegi gylymi institutynyn kyzmetkeri Skott Sheppard las Kampanas observatoriyasynda 6 5 metrlik 21 fut Magellan teleskoptarynyn komegimen tagy eki turakty emes pishindi serikti tauyp Yupiterdin belgili serikterinin sanyn 67 ge dejin arttyrdy 2012 zhylga karaj Sheppardtyn eki serigi tabylyp rastalganymen ekeui de bakylaulardyn zhetkiliksizdiginen zhogalyp ketti 2016 zhyly Magellan teleskoptary arkyly alys trans neptundyk nysandardy zerttej otyryp Sheppard kezdejsok Yupiterge zhakyn ornalaskan aspan ajmagyn bajkady bul ony Yupiterdin durys emes serikterin uakytsha sheshim retinde izdeuge itermeledi Chadvik Truhilo zhәne Devid Tolenmen birlese otyryp Sheppard Yupiterdin ajnalasyndagy zertteulerdi 2016 zhyldan 2018 zhylga dejin Serro Tololo observatoriyasynyn 4 0 metrlik 13 fut Viktor M Blanko teleskopyn zhәne Mauna Kea observatoriyasynyn 8 2 metrlik 27 fut Subaru teleskopyn koldana otyryp zhalgastyrdy Bul proceste Sheppard komandasy 2003 zhyldan 2011 zhylga dejin Yupiterdin birneshe zhogalgan serikterin tauyp 2017 zhyldyn mausymynda Yupiterdin eki zhana turakty emes serigi turaly habarlady Sodan kejin 2018 zhyldyn shildesinde Sheppard komandasy 2016 zhyldan 2018 zhylga dejingi bakylaularmen rastalgan tagy on turakty emes serikti zhariyalady bul Yupiterdin belgili serikterinin sanyn 79 ga zhetkizdi Olardyn arasynda retrogradtyk turakty emes seriktermen kiylysatyn erekshe alys progressivti orbitasy bar Valetudo boldy 2016 2018 zhyldary Sheppardty izdeu barysynda Yupiterdin tagy birneshe belgisiz turakty emes serikteri tabyldy birak olar kejinirek rastau үshin tym әlsiz boldy 2021 zhyldyn karashasynan 2023 zhyldyn kantaryna dejin Sheppard Yupiterdin tagy on eki durys emes zher serigin tauyp olardy 2003 zhyldan 2018 zhylga dejingi muragattyk suretterde rastap zhalpy sanyn 92 ge zhetkizdi Olardyn arasynda s 2018 J4 boldy ol kazir Karpo ajymen bir orbitalyk topta ekeni belgili ol buryn zhalgyz dep eseptelgen 2023 zhyldyn 22 akpanynda Sheppard 2022 zhylgy zertteude tabylgan tagy үsh serikti zhariyalady bul Yupiterdin belgili serikterinin zhalpy sanyn 95 ke zhetkizdi 2023 zhyldyn akpanynda NPR ge bergen suhbatynda Sheppard kazirgi uakytta ol zhәne onyn komandasy Yupiterdin odan da kop serikterin kadagalap otyrganyn atap otti bul kelesi eki zhyl ishinde rastalgannan kejin Yupiterdin serikterinin sany 100 den asuy kerek Ataular beruYupiterdin ajnalasyndagy Galileya serikteri Yupiter Io Europa Ganimed KallistoYupiterdin ishki serikterinin onyn sakinalaryndagy orbitalary Yupiterdin Galileya serikteri Io Europa Ganimed zhәne Kallisto 1610 zhyly ashylgannan kejin kop uzamaj Simon Marius dep ataldy Alajda bul ataular 20 gasyrga dejin sәnden shykty Onyn ornyna astronomiyalyk әdebietterde Yupiter I Yupiter II zhәne t b nemese Yupiterdin birinshi ajy Yupiterdin ekinshi ajy zhәne t b turaly ajtyldy Io Europa Ganimed zhәne Kallisto ataulary 20 gasyrdyn ortasynda tanymal boldy al kalgan serikter atausyz kaldy zhәne әdette V 5 men XII 12 arasyndagy rim cifrlarymen nomirlendi Yupiter V 1892 zhyly ashyldy zhәne Amalteya atauyn Francuz astronomy Kamil Flammarion algash ret koldangan tanymal birak bejresmi Konvenciya bojynsha aldy Baska serikter 1970 zhyldarga dejin koptegen astronomiyalyk әdebietterde olardyn rim cifrymen mysaly Yupiter IX belgilendi Yupiterdin syrtky serikterinin ataulary bojynsha birneshe tүrli usynystar zhasaldy birak olardyn eshkajsysy 1975 zhylga dejin Halykaralyk astronomiyalyk odaktyn HAA Syrtky Kүn zhүjesinin nomenklaturasy bojynsha zhumys toby v XIII serikterge ataular berip bolashak serikterge at koyudyn resmi procesin kamtamasyz etkenge dejin kabyldangan zhok әli ashylmagan Tәzhiribe Yupiterdin zhanadan ashylgan serikterin Yupiter kudajynyn Zevs sүjiktileri men sүjiktilerinin atymen zhәne 2004 zhyldan bastap olardyn urpaktarynyn atymen atau boldy XXXIV Europa bastap Yupiterdin barlyk serikteri Yupiterdin sүjiktisinin atymen atalgan LIII Dia kospaganda Yupiterdin nemese Zevstin urpaktarynyn atymen atalgan A nemese o әrpimen ayaktalatyn ataular progressivti turakty emes serikter үshin koldanylady songysy katty kolbeu serikter үshin al E әrpimen ayaktalatyn ataular retrogradtyk turakty emes serikter үshin koldanylady Zhakynda rastalgan kejbir serikter atalmady Kejbir asteroidtardyn Yupiterdin serikterimen birdej ataulary bar 9 Metis 38 Leda 52 Europa 85 Io 113 Amaltej 239 Adrastej HAA emledegi ajyrmashylyktardy zhojganga dejin tagy eki asteroid Yupiterdin seriktik ataularyn alyp zhүrdi Ganimed zhәne asteroid 1036 Ganimed zhәne Kallisto zhәne asteroid 204 Kallisto TizimӘr tүrli masshtabtagy Yupiter men Aj zhүjesinin sakinalary үshin orbitalyk kolbeu zhәne orbitalyk kashyktyk diagrammasy Belgili serikter aj toptary zhәne sakinalar zheke belgilenedi Tolyk ruksat alu үshin suretti ashynyz Tomende Yupiterdin serikteri orbitalyk kezen bojynsha bolingen Olardyn betterin sferoidka ajnaldyru үshin zhetkilikti massivti serikterkalyn karippen zhazylgan Bul tort galileyalyk serik olardyn olshemderi Ajmen salystyruga bolady Baska serikter әldekajda kishirek en az massivti Galileya serigi baska serikterdin en massasynan 7000 ese үlken Turakty emes ustalgan serikterotken kezde ashyk sur zhәne kyzgylt sary al retrogradtyk kozgalys kezinde sary kyzyl zhәne Қoyu sur tүske boyalgan Turakty emes serikterdin orbitalary men ortasha arakashyktyktary planetarlyk zhәne kүn buzylystarynyn zhii boluyna bajlanysty kyska uakyt aralygynda katty ozgeredi sondyktan belgili bir uakyt aralygynda ortasha orbitalyk elementterdi koldangan zhon Munda tizimdelgen durys emes pishindi serikterdin orbitalarynyn durys elementteri reaktivti kozgalys zerthanasynyn sandyk integraciyasynyn 400 zhyldyk kezeninde ortashalangan Әjtpese zhariyalangan tiisti elementteri zhok zhanadan tabylgan durys emes serikter uakytsha orbitalyk elementteri bar olardy durys orbitalyk elementteri bar baska durys emes serikterden azhyratu үshin kursivpen korsetilgen Osy tizimdegi kejbir durys emes Serikterdindurys ajnalu kezenderi zhogaryda atalgan buzylularga bajlanysty ozderinin zhartylaj osterine sәjkes kelmeui mүmkin Қate seriktik orbitalardyn barlyk elementteri 2000 zhyldyn 1 kantarynda pajda bolgan dәuirge negizdelgen Kejbir turakty emes serikter uzak uakyt bojy bir eki zhyl bojy bajkalmady birak olardyn orbitalary poziciyanyn belgisizdigine bajlanysty zhogalmajtyndaj dәl belgili Yupiterdin belgili үsh serigi S 2022 J1 S 2022 J2 zhәne S 2022 J3 bakylau dogalary bir zhyldan kyska sondyktan zhogalu kaupi bar Nomir Atauy Ajtyluy Sureti Absolyutti magnituda Diametr km Salmagy 1016 kg Үlken zhartylaj os Orbitalyk kezen Kolbeu Ekscentrisitet Ashylgan zhyly Zhariyalangan zhyl Ashushy Top16 XVI Metis ˈ m iː t e s 10 5 43 60 40 34 3 6 3 6 128 000 0 2948 0 2948 7h 04m 29s 0 060 0 0002 1979 1980 Ishki15 XV Adrasteya ae d r e ˈ s t iː e 12 0 16 4 16 4 20 16 14 0 20 0 20 129 000 0 2983 0 2983 7h 09m 30s 0 030 0 0015 1979 1979 Ishki05 V Amalteya ae m e l ˈ 8 iː e 7 1 167 167 250 146 128 208 0 4999 0 4999 11h 59m 53s 0 374 0 0032 1892 1892 Ishki14 XIV Tebe ˈ 8 iː b iː 9 0 98 6 98 6 116 98 84 43 43 0 6761 0 6761 16h 13m 35s 1 076 0 0175 1979 1980 Sinnott IshkiI Io ˈ aɪ oʊ 1 7 1 7627 1 7627 1d 18h 18m 20s 0 050 0 0041 1610 1610 Galileya02 II Europa j unsupported input oʊ p e 1 4 3 5255 3 5255 3d 12h 36m 40s 0 470 0 0090 1610 1610 Galilej Galileya03 III Ganimed ˈ ɡ ae n e m iː d 2 1 0 200 0 0013 1610 1610 Galilej Galileya04 IV Kallisto k e ˈ l ɪ s t oʊ 1 2 0 192 0 0074 1610 1610 Galilej Galileya18 XVIII Femisto 8 e ˈ m ɪ s t oʊ 13 3 9 9 43 8 0 340 1975 2000 1975 Femisto13 XIII Leda ˈ l iː d e 12 7 21 5 0 52 0 52 28 6 0 162 1974 197471 LXXI Ersa ˈ ɜr s e 16 0 3 3 29 1 0 116 2018 2018 ShepardL S 2018 J 2 16 5 3 3 28 3 0 152 2018 2022 Shepard06 VI Gimaliya h ɪ ˈ m eɪ l i e 8 0 139 6 150 120 420 28 1 0 160 1904 190565 LXV Pandiya p ae n ˈ d aɪ e 16 2 3 3 29 0 0 179 2017 2018 Shepard10 X Lisifeya l aɪ ˈ s ɪ 8 i e 11 2 42 2 3 9 3 9 27 2 0 117 1938 193807 VII Elara ˈ ɛ l er e 9 7 79 9 27 27 27 9 0 211 1905 1905 PerrinI S 2011 J 3 16 3 3 3 27 6 0 192 2011 2022 Shepard53 LIII Diametr ˈ d aɪ e 16 1 4 4 29 0 0 232 2000 2001 ShepardS 2018 J 4 16 7 2 2 50 2 0 177 2018 2023 Shepard Carpo46 XLVI Karpo ˈ k ɑr p oʊ 16 2 3 3 53 2 0 416 2003 2003 Shepard Carpo62 LXII Valetudo v ae l e ˈ tj uː d oʊ 17 0 1 1 34 5 0 217 2016 2018 Shepard Valetudo34 XXXIV Europie ˈ j uː p e r iː 16 3 2 2 145 7 0 148 2001 2002 Shepard55 LV S 2003 J 18 16 4 2 2 145 3 0 090 2003 2003 Gladman60 LX Evfema j uː ˈ f iː m iː 16 6 2 2 148 0 0 241 2003 2003 ShepardS 2021 J 3 17 2 2 2 147 9 0 239 2021 2023 ShepardLII S 2010 J 2 17 4 1 1 148 1 0 248 2010 2011 VejlletLIV S 2016 J 1 17 0 1 1 144 7 0 232 2016 2017 Shepard40 XL Mneme ˈ n iː m iː 16 3 2 2 148 0 0 247 2003 2003 Shepard amp 33 XXXIII Euante j uː ˈ ae n 8 iː 16 4 3 3 148 0 0 239 2001 2002 ShepardS 2003 J 16 16 3 2 2 148 0 0 243 2003 2003 Gladman22 XXII Garpalajk h ɑr ˈ p ae l e k iː 15 9 4 4 147 7 0 232 2000 2001 Shepard35 XXXV Ortoziya unsupported input ˈ 8 oʊ z iː 16 6 2 2 144 3 0 299 2001 2002 Shepard45 XLV Gelike ˈ h ɛ l e k iː 16 0 4 4 154 4 0 153 2003 2003 ShepardS 2021 J 2 17 3 1 1 148 1 0 242 2021 2023 Shepard27 XXVII Praksidike p r ae k ˈ s ɪ d e k iː 14 9 7 148 3 0 246 2000 2001 ShepardLXIV S 2017 J 3 16 5 2 2 147 9 0 231 2017 2018 ShepardS 2021 J 1 17 3 1 1 150 5 0 228 2021 2023 ShepardS 2003 J 12 17 0 1 1 150 0 0 235 2003 2003 ShepardLXVIII S 2017 J 7 16 6 2 2 147 3 0 233 2017 2018 Shepard42 XLII Telksinoe 8 ɛ l k ˈ s ɪ n oʊ iː 16 3 2 2 150 6 0 228 2003 2004 Shepard amp Gladman29 XXIX Tione 8 aɪ ˈ oʊ n iː 15 8 4 4 147 5 0 233 2001 2002 ShepardS 2003 J 2 16 7 2 2 150 2 0 225 2003 2003 Shepard12 XII Ananke e ˈ n ae ŋ k iː 11 7 29 1 1 3 1 3 147 6 0 237 1951 1951 NikolsonS 2022 J 3 17 4 1 1 148 2 0 249 2022 2023 Shepard24 XXIV Iokaste aɪ e ˈ k ae s t iː 15 5 5 5 148 8 0 227 2000 2001 Shepard30 XXX Germipp h er ˈ m ɪ p iː 15 5 4 4 150 2 0 219 2001 2002 ShepardLXX S 2017 J 9 16 2 3 3 155 5 0 200 2017 2018 Shepard58 LVIII Filofrosina f ɪ l e ˈ f r ɒ z e n iː 16 7 2 2 146 3 0 229 2003 2003 ShepardS 2016 J 3 16 7 2 2 164 6 0 251 2016 2023 ShepardS 2022 J 1 17 0 1 1 164 5 0 257 2022 2023 Shepard38 XXXVIII Pasifi ˈ p ae s e 8 iː 16 8 2 2 164 6 0 270 2001 2002 ShepardLXIX S 2017 J 8 17 1 1 1 164 8 0 255 2017 2018 ShepardS 2021 J 6 17 3 1 1 164 9 0 271 2021 2023 ShepardS 2003 J 24 16 6 2 2 164 5 0 259 2003 2021 Shepard32 XXXII Evridoma j unsupported input ɪ d e m iː 16 2 3 3 149 1 0 294 2001 2002 ShepardLVI S 2011 J 2 16 8 1 1 151 9 0 355 2011 2012 ShepardS 2003 J 4 16 7 2 2 148 2 0 328 2003 2003 Shepard21 XXI Haldej k ae l ˈ d iː n iː 16 0 4 4 164 7 0 265 2000 2001 ShepardLXIII S 2017 J 2 16 4 2 2 164 5 0 272 2017 2018 Shepard26 XXVI Izonoe aɪ ˈ s ɒ n oʊ iː 16 0 4 4 164 8 0 249 2000 2001 ShepardS 2022 J 2 17 6 1 1 164 7 0 265 2022 2023 ShepardS 2021 J 4 17 4 1 1 164 6 0 265 2021 2023 Shepard44 XLIV Kallihora k e ˈ l ɪ k e r iː 16 3 2 2 164 8 0 252 2003 2003 Shepard25 XXV Erinome ɛ ˈ r ɪ n e m iː 16 0 3 3 164 4 0 276 2000 2001 Shepard37 XXXVII Kale ˈ k eɪ l iː 16 3 2 2 164 6 0 262 2001 2002 Shepard57 LVII Evkelade aɪ ˈ r iː n iː 15 8 4 4 164 6 0 258 2003 2003 Shepard31 XXXI Ejtne ˈ eɪ t n iː 16 0 3 3 164 6 0 277 2001 2002 Shepard47 XLVII Eukelad j uː ˈ k ɛ l e d iː 16 0 4 4 164 6 0 277 2003 2003 Shepard43 XLIII Arhe ˈ ɑr k iː 16 2 3 3 164 6 0 261 2002 2002 Shepard20 XX Tajgete t eɪ ˈ ɪ dʒ e t iː 15 6 5 5 164 7 0 253 2000 2001 ShepardS 2016 J 4 17 3 1 1 147 1 0 294 2016 2023 ShepardLXXII S 2011 J 1 16 7 2 2 164 6 0 271 2011 2012 Shepard11 XI Karme ˈ k ɑr m iː 10 6 46 7 5 3 5 3 164 6 0 256 1938 1938 Nikolson50 L Gersi ˈ h unsupported input s iː 16 5 2 2 164 4 0 262 2003 2003 GladmanLXI S 2003 J 19 16 6 2 2 164 7 0 265 2003 2003 GladmanLI S 2010 J 1 16 5 2 2 164 5 0 252 2010 2011 JacobsonS 2003 J 9 16 9 1 1 164 8 0 263 2003 2003 ShepardLXVI S 2017 J 5 16 5 2 2 164 8 0 257 2017 2018 ShepardLXVII S 2017 J 6 16 6 2 2 149 7 0 336 2017 2018 Shepard23 XXIII Kalike ˈ k ae l e k iː 15 4 6 9 164 8 0 260 2000 2001 Shepard39 XXXIX Gegemona h e ˈ dʒ ɛ m e n iː 15 9 3 3 152 6 0 358 2003 2003 ShepardS 2018 J 3 17 3 1 1 164 9 0 268 2018 2023 ShepardS 2021 J 5 16 8 2 2 164 9 0 272 2021 2023 Shepard08 VIII Pasifaj p e ˈ s ɪ f eɪ iː 10 1 57 8 10 10 148 4 0 412 1908 190836 XXXVI Sponde ˈ s p ɒ n d iː 16 7 2 2 149 3 0 322 2001 2002 ShepardS 2003 J 10 16 9 2 2 164 4 0 264 2003 2003 Shepard19 XIX Megaklit ˌ m ɛ ɡ e ˈ k l aɪ t iː 15 0 5 5 149 8 0 421 2000 2001 Shepard48 XLVIII Killin s e ˈ l iː n iː 16 3 2 2 146 8 0 419 2003 2003 Shepard09 IX Sinop s e ˈ n oʊ p iː 11 1 35 2 2 2 2 157 3 0 264 1914 1914 NikolsonLIX S 2017 J 1 16 8 2 2 145 8 0 328 2017 2017 Shepard41 XLI Aoede eɪ ˈ iː d iː 15 6 4 4 155 7 0 436 2003 2003 Shepard28 XXVIII Autonoe ɔː ˈ t ɒ n oʊ iː 15 5 4 4 150 8 0 330 2001 2002 Shepard17 XVII Kalliro k e ˈ l ɪr oʊ iː 14 0 9 6 145 1 0 297 1999 2000 SkottiS 2003 J 23 16 6 2 2 144 7 0 313 2003 2004 Shepard49 XLIX Kore ˈ k ɔer iː 16 6 2 2 141 5 0 328 2003 2003 ShepardDerekkozderSiedelmann P K Abalakin V K Bursa M Davies M E et al 2000 The Planets and Satellites 2000 Report IAU IAG Working Group on Cartographic Coordinates and Rotational Elements of the Planets and Satellites Archived from the original on 12 May 2020 Retrieved 31 August 2008 Europa definition of Europa in English from the Oxford dictionary Ganymede definition of Ganymede in English from the Oxford dictionary