Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Эпиграмма (көне грекше: ἐπίγραμμα «қолтаңба») – белгілі бір адамды, затты, болмыс-құбылысты әзіл тұрғысынан бағалайтын сатиралық поэзияның шағын жанры.
Эпиграмма жанры әр кезеңде де қазіргі оқиғаға, автордың көз алдында өтіп жатқан көріністерге арналады. Эпиграмманың тағы бір қасиеті - ол әрқашанда ақынмен замандас тірі адамға арналып жазылатындығы. Ертедегі қазақ айтыскер ақындарының көптеген айтыстарда, әсіресе, қыз бен жігіт, бәдік айтыстарында дөрекі әзілге бару, қарсыласын уытты сөздермен кекетіп-мұқату тәсілдері көп кездесетін. Мысалы, Катулл, Ювенал, Марциалдардың эпиграммалары кейбір адам төзбес теңеулерге, еріксіз езу тартқызатын ұтқыр сынауларға толы. Лириканың осы түрінің негізін қалаушы Гай Валерий Катуллдың айтуынша, «Ақынның жүрегі таза болуға тиіс, бірақ жырлары өзгеше болуы мүмкін».
Сондай-ақ Эпигондар қысқа жазудың, белгілі ойды емеурінмен, тұспалмен түсіндіру құралы. Эпигондар фактісі мен нысанына қарай нақты және шартты; сынап-мінеу, суреттеу дәрежесіне қарай сатиралық, юморлық және жағымды Эпигондар болып бөлінеді. Ал қозғайтын тақырыбына қарай әдеби, саяси және тұрмыстық Эпигондарлар болып 3 топқа жіктеледі. Эпигондар алғаш ертедегі Грекияда сентенциялық қысқа өлең түрінде пайда болып, кейін элегия жанрымен бірікті де, элегиялық дистих деген атауға ие болды. Симонид Кеосский (б.з.б. 5 ғ.) Асклепиад Самоский, Леонид Тарентский, Каллимах (б.з.б. 3 ғ.) шығарм-нан орын алды. Латын әдебиетінде Эпигондар осы күнгі сипатқа ие болып, Катулл, Марциал (б.з.б. 2 – 1 ғ.) шығармаларының негізгі өзегіне айналды. 17 – 19 ғ. Ж.Расин, Ж.Лафонтен, Вольтер, , Г.Э. Лессинг шығармаларынан бой көрсетті. Орыс әдебиетінде А.П. Сумароков, И.И. Дмитриев, В.Л. Пушкин, , ал кеңестік дәуірде А.Архангельский, А.Безыменский, С.Швецов, С.Васильевтер Эпигондар жанрында қалам тартты. Қазақ әдебиетінде Эпигондар нышандары халық ақындары, әсіресе айтыс ақындары шығармасында жиі кездеседі. Абай өлеңдерінде Эпигондар элементтері мол. Қазақ әдебиетінде Эпигондар жанрына А.Тоқмағамбетов, Ә.Тәжібаев, Ш.Смаханұлы, Ж.Әбдірашев, К.Әмірбеков, т.б. сатирик жазушылар қалам тартты.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, X том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Epigramma kone grekshe ἐpigramma koltanba belgili bir adamdy zatty bolmys kubylysty әzil turgysynan bagalajtyn satiralyk poeziyanyn shagyn zhanry Epigramma zhanry әr kezende de kazirgi okigaga avtordyn koz aldynda otip zhatkan korinisterge arnalady Epigrammanyn tagy bir kasieti ol әrkashanda akynmen zamandas tiri adamga arnalyp zhazylatyndygy Ertedegi kazak ajtysker akyndarynyn koptegen ajtystarda әsirese kyz ben zhigit bәdik ajtystarynda doreki әzilge baru karsylasyn uytty sozdermen keketip mukatu tәsilderi kop kezdesetin Mysaly Katull Yuvenal Marcialdardyn epigrammalary kejbir adam tozbes teneulerge eriksiz ezu tartkyzatyn utkyr synaularga toly Lirikanyn osy tүrinin negizin kalaushy Gaj Valerij Katulldyn ajtuynsha Akynnyn zhүregi taza boluga tiis birak zhyrlary ozgeshe boluy mүmkin Sondaj ak Epigondar kyska zhazudyn belgili ojdy emeurinmen tuspalmen tүsindiru kuraly Epigondar faktisi men nysanyna karaj nakty zhәne shartty synap mineu suretteu dәrezhesine karaj satiralyk yumorlyk zhәne zhagymdy Epigondar bolyp bolinedi Al kozgajtyn takyrybyna karaj әdebi sayasi zhәne turmystyk Epigondarlar bolyp 3 topka zhikteledi Epigondar algash ertedegi Grekiyada sentenciyalyk kyska olen tүrinde pajda bolyp kejin elegiya zhanrymen birikti de elegiyalyk distih degen atauga ie boldy Simonid Keosskij b z b 5 g Asklepiad Samoskij Leonid Tarentskij Kallimah b z b 3 g shygarm nan oryn aldy Latyn әdebietinde Epigondar osy kүngi sipatka ie bolyp Katull Marcial b z b 2 1 g shygarmalarynyn negizgi ozegine ajnaldy 17 19 g Zh Rasin Zh Lafonten Volter G E Lessing shygarmalarynan boj korsetti Orys әdebietinde A P Sumarokov I I Dmitriev V L Pushkin al kenestik dәuirde A Arhangelskij A Bezymenskij S Shvecov S Vasilevter Epigondar zhanrynda kalam tartty Қazak әdebietinde Epigondar nyshandary halyk akyndary әsirese ajtys akyndary shygarmasynda zhii kezdesedi Abaj olenderinde Epigondar elementteri mol Қazak әdebietinde Epigondar zhanryna A Tokmagambetov Ә Tәzhibaev Sh Smahanuly Zh Әbdirashev K Әmirbekov t b satirik zhazushylar kalam tartty Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 X tom