Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Эндокринология (грек. endon – ішкі, krіno – бөліп шығарамын және logos – ілім) – эндокриндік бездердің құ-рылысы, қызметі, олар бөліп шығаратын өнімдер – гормондар, сондай-ақ осы бездердің қызметі бұзылуы салдарынан туатын аурулар туралы ғылым. Эндокринология ғыл. пән ретінде 19 ғ-дың 2-жартысында қалыптасты. 20 ғ-дың бас кезінде әр бездің организмнің дамуын, тіршілік әрекетін реттеу процестерінде маңызы бар екені ашылып және олардың өзара байланысы анықтала бастады. Мұнымен қатар эндокринді органдар қызметінің үдеп не кеміп кетуінен немесе олардың өзара байланысы, т.б. ауытқуларынан пайда болатын бірқатар аурулар жөнінде мәліметтер жиналды. Эндокринологияның бұдан кейінгі дамуы әр түрлі ішкі секреция бездері түзетін гормондарды бөліп алу бағытында жүріп, гормондық препараттарды эндокринді және бірқатар эндокринді емес ауруларды емдеуге пайдалануға мүмкіндік берді. Жануарлар эндокринді бездерінен гормондық препараттар алынды. Эндокринологияның негізгі мәселелері ішінде жүйке жүйесі мен эндокринді жүйелердің өзара байланысын зерттеудің үлкен маңызы болды. Эндокринология деректері зоотехния мен ветеринарияда да кең қолданыла бастады. Қазақстанда Эндокринология саласындағы зерттеулер 20 ғ. 30-жылдардың аяғында Алматы қаласында Респ. бұғақ ауруын емдейтін диспансер ашылғаннан кейін басталды (1972 жылға дейін жұмыс істеді). жетекшілігімен ғыл. экспедициялар ұйымдастырылып, олар Алматы облысы тұрғындарының бұғақ ауруына шалдығу дәрежесін тексерді. Республикада ауыз су, топырақ пен тағам құрамындағы йод мөлшері анықталып, республиканың бірқатар облыстарында бұғақ ауруынан, тиреотоксикоздан сақтану шаралары жүргізілді. Бұғақ пен қант диабеті эпидемиологиясы зерттеліп, кәсіби аурулар (фосфордан улану, діріл ауруы) кезінде эндокриндік бездерде туатын өзгерістер анықталды. Аяқ гангренасына ұшырататын қант диабетінің ерекшеліктері анықталып, оны емдеу әдістері ұсынылды. Қант диабетін түрлі дәрі-дәрмектермен емдеу нәтижесі айқындалды. Қалқанша без аурулары, сондай-ақ қант диабетімен бірлескен аурулар зерттелуде. Қазақстанда Эндокринология мәселелеріне арналған жүйелі зерттеулер Кардиология және ішкі аурулар ғылыми-зерттеу институтында, Қазақ ұлттық мед. ун-ті мен мед. академияларында жүргізіледі. Ж. Абылайұлы
Дереккөздер
<references>
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, X том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Endokrinologiya grek endon ishki krino bolip shygaramyn zhәne logos ilim endokrindik bezderdin ku rylysy kyzmeti olar bolip shygaratyn onimder gormondar sondaj ak osy bezderdin kyzmeti buzyluy saldarynan tuatyn aurular turaly gylym Endokrinologiya gyl pәn retinde 19 g dyn 2 zhartysynda kalyptasty 20 g dyn bas kezinde әr bezdin organizmnin damuyn tirshilik әreketin retteu procesterinde manyzy bar ekeni ashylyp zhәne olardyn ozara bajlanysy anyktala bastady Munymen katar endokrindi organdar kyzmetinin үdep ne kemip ketuinen nemese olardyn ozara bajlanysy t b auytkularynan pajda bolatyn birkatar aurular zhoninde mәlimetter zhinaldy Endokrinologiyanyn budan kejingi damuy әr tүrli ishki sekreciya bezderi tүzetin gormondardy bolip alu bagytynda zhүrip gormondyk preparattardy endokrindi zhәne birkatar endokrindi emes aurulardy emdeuge pajdalanuga mүmkindik berdi Zhanuarlar endokrindi bezderinen gormondyk preparattar alyndy Endokrinologiyanyn negizgi mәseleleri ishinde zhүjke zhүjesi men endokrindi zhүjelerdin ozara bajlanysyn zertteudin үlken manyzy boldy Endokrinologiya derekteri zootehniya men veterinariyada da ken koldanyla bastady Қazakstanda Endokrinologiya salasyndagy zertteuler 20 g 30 zhyldardyn ayagynda Almaty kalasynda Resp bugak auruyn emdejtin dispanser ashylgannan kejin bastaldy 1972 zhylga dejin zhumys istedi zhetekshiligimen gyl ekspediciyalar ujymdastyrylyp olar Almaty oblysy turgyndarynyn bugak auruyna shaldygu dәrezhesin tekserdi Respublikada auyz su topyrak pen tagam kuramyndagy jod molsheri anyktalyp respublikanyn birkatar oblystarynda bugak auruynan tireotoksikozdan saktanu sharalary zhүrgizildi Bugak pen kant diabeti epidemiologiyasy zerttelip kәsibi aurular fosfordan ulanu diril auruy kezinde endokrindik bezderde tuatyn ozgerister anyktaldy Ayak gangrenasyna ushyratatyn kant diabetinin erekshelikteri anyktalyp ony emdeu әdisteri usynyldy Қant diabetin tүrli dәri dәrmektermen emdeu nәtizhesi ajkyndaldy Қalkansha bez aurulary sondaj ak kant diabetimen birlesken aurular zerttelude Қazakstanda Endokrinologiya mәselelerine arnalgan zhүjeli zertteuler Kardiologiya zhәne ishki aurular gylymi zertteu institutynda Қazak ulttyk med un ti men med akademiyalarynda zhүrgiziledi Zh AbylajulyEndokrindyk bezderDerekkozder lt references gt Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 X tom