Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Эллиптикалық галактика — эллипсоидтық пішіндегі астрономиялық нысандар. Ішінде бұл галактикаларда тартылыс күші арқасында миллиондаған жұлдыздар, ғаламшарлар, кейбір газдар, шаңдар және көптеген қараңғы материя бар. Олар айқын құрылымға ие емес және олардың жарқырауы біркелкі, өйткені жұлдыздар жиектерге қарай біркелкі бөлінген, онда жарық өте әлсіз гало түрінде тегіс таралады.
Қалыптасуы
Алдымен үлкен коллапс эллиптикалық галактиканың пайда болуына себеп болды деп ойлады, нәтижесінде ол қарқынды жұлдыздардың пайда болуына себеп болды. Бұл гипотеза осы галактикалардың жұлдызды популяциясы басқа типтерден гөрі ересек екендігімен дәлелденеді. Екінші жағынан, эллиптикалық галактикаларда газ бен шаң өте аз, олар белгілі жұлдызаралық мәселе, бұл дәл жаңа жұлдыздардың пайда болуындағы қажетті шикізат. Бірақ қазіргі бақылаулар галактикалар айқын тұрақтылыққа қарамастан тұрақты емес екенін растайды. Ауырлық күші оларды мүмкіндік болған кезде бір-бірімен белсенді әрекеттесуге мәжбүр етеді. Осы себептен қазіргі гипотеза эллиптикалық галактикалардың қалыптасуы әр түрлі және басқа формадағы галактикалар уақыт өте келе эллипске айналуы мүмкін деген басымдыққа ие. Гравитациялық тартымдылық соқтығысуды тудыруы мүмкін, бұл біртіндеп бірігуді тудырады. Мұндай көлемдегі оқиғалар сирек емес, өйткені гравитация бұл мүмкіндіктің есігін ашады. Сонымен қатар, эллиптикалық галактикалар галактикалық кластерлердің ортасында жиі кездеседі, мұнда материалды ұстап қалуға және басқа галактикалармен қосылуға мүмкіндік бар. Мұны кейбір эллиптикалық галактикалардың ішкі бөлігінде - көк ергежейлі галактикалардың жас жұлдыздар анықталғандығы, бұл олардың жұлдызаралық материядан толықтай айырылмайтындығын көрсетті.
Жалпы сипаттамалар
Эллиптикалық галактикалардың жалпы сипаттамаларында олардың ең сфералық түрінен өте тегістелген эллипсоидтарға дейінгі пішіні ерекше екені анық. Эллиптикалық галактикалар өте құрылымсыз. Олар эллипсоидты пішіннің жеткілікті түрде тұрақты таралуына ие және азды-көпті әлсіз жарық галосымен қоршалған. Оларда диск немесе басқа құрылымдар жетіспейді, олар ерекше назар аударады. Олардың спутниктік галактикалары болуы мүмкін, олардың гравитациялық аймағында орналасқан әлдеқайда кішігірім галактикалар, бірақ бұл тек эллиптикалық галактикаларға ғана тән емес, өйткені біздің Құс жолы, торлы спиральды галактикада, Магеллан бұлттары спутниктер ретінде орналасқан. Кейбіреулерінде глобулярлық жұлдыз шоғыры бар, оларды ергежейлі эллиптикалық галактикалар деп қате айтуға болады. Кинематика тұрғысынан эллиптикалық галактиканы құрайтын жұлдыздар күрделі траекторияларды ұстануға бейім, ал галактиканың бұрыштық импульсі шамасы төмен деп саналады.
Массасы және өлшемдері
Көлемі бойынша өзгергіштік өте көп. Оларда жұлдыздар газы мен шаң аз болғандықтан эллиптикалық галактиканың массасы жұлдыздық массаға тең. Жұлдыздар саны бірнеше миллион жұлдыздан миллион жұлдызға дейін өзгеруі мүмкін. Бүгінгі күнге дейінгі бағалау диаметрі 1-200 к.к.к. құрайды, ал ерекше жағдайларда 1 мегапарсек - шамамен 3 миллион жарық жылы. Әдетте масса 10 ^ 6-10 ^ 13 M аралығында болады. Біздің Құс жолы галактикасының маңында көптеген эллиптикалық галактикалар бар, олар сонымен қатар ергежейлі галактикалар деп аталады.
Түрлері
Көптеген галактикалар, шамамен 90% эллипс немесе спираль тәрізді. Хаббл эллиптикалық галактикаларды жіктеу схемасының басында орналастырды, оларды "ерте типтегі галактикалар" деп атады, өйткені ол кейінірек олар басқа формаларға көшті деп сенді. E = 1 - b/ a E - эллипстің қаншалықты тегістелгенін көрсететін көрсеткіш, мысалы, егер a және b мәндері өте жақын болса, b / a бөлігі шамамен 1, ал эллипситет нөлге тең, нәтижесінде сфералық галактика пайда болады. E үшін қабылданған ең жоғарғы мән - 3 және Хаббл жіктеуінде сол жақта бірінші орынды сфералық галактикалар алады, олар E0 деп белгіленеді, содан кейін аралық типтер E1, E2, ... дейін EN, мұндағы N = 10 (1- b / a). Белгілі болғандардың ең жалпақтары Е7-ге жетеді, өйткені галактиканың құрылымы жоғалады. Қосымша ақпарат түскен сайын Хабблдың өзі өзінің бастапқы жіктемесін өзгертті. Сонымен, басқа астрофизиктер тек эллипсоидтық пішіннен басқа жаңа мүмкіндіктерді қосуға тырысты. Ол үшін кіші әріптермен қатар басқа әріптер де қолданылды.
Қорапты және дискі тәріздес түрлері
Хаббл тізбегінен тыс, және оның серіктестері 1988 жылы эллиптикалық галактикаларды жіктеу үшін екі жаңа термин ұсынды, олар тек пішінді ғана емес, сонымен қатар басқа да өте маңызды сипаттамаларды ескереді. Осылайша олар "қорапты" және "диск" болып топтастырылды, олар сәйкесінше төртбұрышқа және дискі тәріздес деп айтылады. Бұл классификация сәйкес жасалды изофотикалық сызықтар, галактикалық бетінде бірдей жарықтығы бар нүктелерді біріктіреді. Квадраттықтардың жарықтығы үлкен, олар рентген сәулелерімен қатар радио көздері бар мағынада үлкен және белсенді болады. Дискі тәріздес еместер бұл жағынан тыныш, ал олардың жарықтығы төмен.
CD типі
Бұл эллиптикалық галактикалар өте үлкен, сондықтан тақырыпқа келгенде оларды жіберіп алу мүмкін емес. Олардың ені 1 мега-парсекке жетуі мүмкін және галактикалық кластерлердің ортасында орналасқан. Олардың мөлшері бірнеше галактиканың бірігуінен пайда болуы мүмкін. Олар өте жарқын орталық ядроға ие және жүз мыңдаған глобулярлық кластерлерге ие. Сонымен қатар, оларда қараңғы заттардың көп мөлшері бар деп болжануда, бұл оның біртектес болып қалатынын түсіндіру үшін қажет. Осы уақытқа дейін ең үлкені - Бикеш шоқжұлдызындағы Абеля 2029 шоғырындағы IC 1101 болып саналады. Оны Уильям Гершель 1790 жылы ашқан және оның максималды диаметрі 6 миллион жарық жылына тең. Оның ядросы өте белсенді болғандықтан, ол тіршілік формаларын қолдайтын сияқты емес, немесе біз ол туралы әлі жақсы ақпарат білмейміз.
Мысалдар
- IC 1101
- NGC 4694
- IC 2006
Тағы қараңыз
Дереккөздер
- Эллиптикалық галактикалар: қалыптасуы, сипаттамалары, түрлері, мысалдары
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Elliptikalyk galaktika ellipsoidtyk pishindegi astronomiyalyk nysandar Ishinde bul galaktikalarda tartylys kүshi arkasynda milliondagan zhuldyzdar galamsharlar kejbir gazdar shandar zhәne koptegen karangy materiya bar Olar ajkyn kurylymga ie emes zhәne olardyn zharkyrauy birkelki ojtkeni zhuldyzdar zhiekterge karaj birkelki bolingen onda zharyk ote әlsiz galo tүrinde tegis taralady Sombrerro galaktikasyҚalyptasuyAldymen үlken kollaps elliptikalyk galaktikanyn pajda boluyna sebep boldy dep ojlady nәtizhesinde ol karkyndy zhuldyzdardyn pajda boluyna sebep boldy Bul gipoteza osy galaktikalardyn zhuldyzdy populyaciyasy baska tipterden gori eresek ekendigimen dәleldenedi Ekinshi zhagynan elliptikalyk galaktikalarda gaz ben shan ote az olar belgili zhuldyzaralyk mәsele bul dәl zhana zhuldyzdardyn pajda boluyndagy kazhetti shikizat Birak kazirgi bakylaular galaktikalar ajkyn turaktylykka karamastan turakty emes ekenin rastajdy Auyrlyk kүshi olardy mүmkindik bolgan kezde bir birimen belsendi әrekettesuge mәzhbүr etedi Osy sebepten kazirgi gipoteza elliptikalyk galaktikalardyn kalyptasuy әr tүrli zhәne baska formadagy galaktikalar uakyt ote kele ellipske ajnaluy mүmkin degen basymdykka ie Gravitaciyalyk tartymdylyk soktygysudy tudyruy mүmkin bul birtindep birigudi tudyrady Mundaj kolemdegi okigalar sirek emes ojtkeni gravitaciya bul mүmkindiktin esigin ashady Sonymen katar elliptikalyk galaktikalar galaktikalyk klasterlerdin ortasynda zhii kezdesedi munda materialdy ustap kaluga zhәne baska galaktikalarmen kosyluga mүmkindik bar Muny kejbir elliptikalyk galaktikalardyn ishki boliginde kok ergezhejli galaktikalardyn zhas zhuldyzdar anyktalgandygy bul olardyn zhuldyzaralyk materiyadan tolyktaj ajyrylmajtyndygyn korsetti Elliptikalyk galaktika M89Zhalpy sipattamalarElliptikalyk galaktikalardyn zhalpy sipattamalarynda olardyn en sferalyk tүrinen ote tegistelgen ellipsoidtarga dejingi pishini erekshe ekeni anyk Elliptikalyk galaktikalar ote kurylymsyz Olar ellipsoidty pishinnin zhetkilikti tүrde turakty taraluyna ie zhәne azdy kopti әlsiz zharyk galosymen korshalgan Olarda disk nemese baska kurylymdar zhetispejdi olar erekshe nazar audarady Olardyn sputniktik galaktikalary boluy mүmkin olardyn gravitaciyalyk ajmagynda ornalaskan әldekajda kishigirim galaktikalar birak bul tek elliptikalyk galaktikalarga gana tәn emes ojtkeni bizdin Қus zholy torly spiraldy galaktikada Magellan bulttary sputnikter retinde ornalaskan Kejbireulerinde globulyarlyk zhuldyz shogyry bar olardy ergezhejli elliptikalyk galaktikalar dep kate ajtuga bolady Kinematika turgysynan elliptikalyk galaktikany kurajtyn zhuldyzdar kүrdeli traektoriyalardy ustanuga bejim al galaktikanyn buryshtyk impulsi shamasy tomen dep sanalady Massasy zhәne olshemderiKolemi bojynsha ozgergishtik ote kop Olarda zhuldyzdar gazy men shan az bolgandyktan elliptikalyk galaktikanyn massasy zhuldyzdyk massaga ten Zhuldyzdar sany birneshe million zhuldyzdan million zhuldyzga dejin ozgerui mүmkin Bүgingi kүnge dejingi bagalau diametri 1 200 k k k kurajdy al erekshe zhagdajlarda 1 megaparsek shamamen 3 million zharyk zhyly Әdette massa 10 6 10 13 M aralygynda bolady Bizdin Қus zholy galaktikasynyn manynda koptegen elliptikalyk galaktikalar bar olar sonymen katar ergezhejli galaktikalar dep atalady TүrleriKoptegen galaktikalar shamamen 90 ellips nemese spiral tәrizdi Habbl elliptikalyk galaktikalardy zhikteu shemasynyn basynda ornalastyrdy olardy erte tiptegi galaktikalar dep atady ojtkeni ol kejinirek olar baska formalarga koshti dep sendi E 1 b a E ellipstin kanshalykty tegistelgenin korsetetin korsetkish mysaly eger a zhәne b mәnderi ote zhakyn bolsa b a boligi shamamen 1 al ellipsitet nolge ten nәtizhesinde sferalyk galaktika pajda bolady E үshin kabyldangan en zhogargy mәn 3 zhәne Habbl zhikteuinde sol zhakta birinshi oryndy sferalyk galaktikalar alady olar E0 dep belgilenedi sodan kejin aralyk tipter E1 E2 dejin EN mundagy N 10 1 b a Belgili bolgandardyn en zhalpaktary E7 ge zhetedi ojtkeni galaktikanyn kurylymy zhogalady Қosymsha akparat tүsken sajyn Habbldyn ozi ozinin bastapky zhiktemesin ozgertti Sonymen baska astrofizikter tek ellipsoidtyk pishinnen baska zhana mүmkindikterdi kosuga tyrysty Ol үshin kishi әriptermen katar baska әripter de koldanyldy NGC 2768Қorapty zhәne diski tәrizdes tүrleriHabbl tizbeginen tys zhәne onyn seriktesteri 1988 zhyly elliptikalyk galaktikalardy zhikteu үshin eki zhana termin usyndy olar tek pishindi gana emes sonymen katar baska da ote manyzdy sipattamalardy eskeredi Osylajsha olar korapty zhәne disk bolyp toptastyryldy olar sәjkesinshe tortburyshka zhәne diski tәrizdes dep ajtylady Bul klassifikaciya sәjkes zhasaldy izofotikalyk syzyktar galaktikalyk betinde birdej zharyktygy bar nүktelerdi biriktiredi Kvadrattyktardyn zharyktygy үlken olar rentgen sәulelerimen katar radio kozderi bar magynada үlken zhәne belsendi bolady Diski tәrizdes emester bul zhagynan tynysh al olardyn zharyktygy tomen IC 1101IC 2006CD tipiBul elliptikalyk galaktikalar ote үlken sondyktan takyrypka kelgende olardy zhiberip alu mүmkin emes Olardyn eni 1 mega parsekke zhetui mүmkin zhәne galaktikalyk klasterlerdin ortasynda ornalaskan Olardyn molsheri birneshe galaktikanyn biriguinen pajda boluy mүmkin Olar ote zharkyn ortalyk yadroga ie zhәne zhүz myndagan globulyarlyk klasterlerge ie Sonymen katar olarda karangy zattardyn kop molsheri bar dep bolzhanuda bul onyn birtektes bolyp kalatynyn tүsindiru үshin kazhet Osy uakytka dejin en үlkeni Bikesh shokzhuldyzyndagy Abelya 2029 shogyryndagy IC 1101 bolyp sanalady Ony Uilyam Gershel 1790 zhyly ashkan zhәne onyn maksimaldy diametri 6 million zharyk zhylyna ten Onyn yadrosy ote belsendi bolgandyktan ol tirshilik formalaryn koldajtyn siyakty emes nemese biz ol turaly әli zhaksy akparat bilmejmiz MysaldarIC 1101 NGC 4694 IC 2006Tagy karanyzSpiraldy galaktikaDerekkozderElliptikalyk galaktikalar kalyptasuy sipattamalary tүrleri mysaldary