Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Электр тогы – электр қозғаушы күштің әсерінен зарядтардың (зарядталған бөлшектер немесе дене) бағытталған қозғалысы.
Зарядталған бөлшектер: өткізгіштерде — электрондар, электролиттерде — иондар (катиондар мен аниондар), газда — иондар мен электрондар, арнайы жағдайдағы вакуумда — электрондар, жартылай өткізгіштерде — электрондар мен кемтіктер (электронды-кемтіктік өтімділік) болып табылады.
Электр тогы энергетика саласында — энергияны алыс қашықтыққа жеткізу үшін, ал телекоммуникация саласында — ақпаратты тасымалдау үшін қолданылады.
Сипаттамалар
Электр тогының бағыты шартты түрде өткізгіштердегі оң заряд тасушылардың орын ауыстыру бағыты алынады, бірақ өткізгіштердегі заряд тасушылардың заряды теріс (мысалы, металда электрон) болғандықтан ток бағыты электрондардың бағытына қарсы келеді. Электр тогы өткізгіш бойымен спиральді қозғалады.
Ток тұрақты ток (ағылш. direct current, DC) және айнымалы ток (ағылш. alternating current, AC) деп екі түріге бөлінеді.
- Тұрақты ток — уақыт бойынша бағыты және шамасы өзгермейді. Тұрақты ток көздері: аккумуляторлар, батареялар. Электрондар - тан + ағылады.
- Айнымалы ток — бағыты мен шамасы периодты түрде өзгеріп отыратын электр тогы. Ал техникада айнымалы ток деп ток күші мен кернеудің период ішіндегі орташа мәні нөлге тең болатын периодты ток түсіндіріледі. Айнымалы ток байланыс құрылғыларында (радио, теледидар, телефон т. б.) кеңінен қолданылады.
Ток күші (және кернеу) өзгерісі (тербеліс) қайталанатын уақыттың (секундтпен берілген) ең қысқа аралығы период (Т) деп аталады (3-сурет). Айнымалы токтың тағы бір маңызды сипаттамасы — жиілік (ƒ). Уақыт бірлігінде жасалған периодтар саны жиілік деп аталады.
Айнымалы ток жоғарғы жиілікте өткізгіш сыртына ығыстырылады, бұл скин-эффект құбылысы деп аталады.
Электр тогы физикалық табиғатына қарай өткізгіштік электр тогы (электр өрісінің әсерінен өткізгіште не шала өткізгіште пайда болатын ток тасушылардың реттелген қозғалысы), конвекциялық электр тогы (электрлік өткізгіштігі болмайтын ортадағы не вакуумдағы зарядталған бөлшектер мен денелердің қозғалысы), поляризациялық электр тогы (диэлектриктегі поляризациялық өзгеруі нәтижесінде ондағы байланысқан зарядталған бөлшектердің қозғалысы) болып бөлінеді. Электр тогының өлшеуішіне ток күші және ток тығыздығы алынады. Электр тогы магнит өрісінің көзі болып табылады. Магнит өрісін қарастырған жағдайда электр тогы: макроскопиялық ток (өткізгіштік және конвекциялық электр тогы), молекулалық ток (ортаны құрайтын атом, молекула және иондардағы электрондардың қозғалысына сәйкес келетін микротоктар; ығысу тогы) болып ажыратылады.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Elektr togy elektr kozgaushy kүshtin әserinen zaryadtardyn zaryadtalgan bolshekter nemese dene bagyttalgan kozgalysy Zaryadtalgan bolshekter otkizgishterde elektrondar elektrolitterde iondar kationdar men aniondar gazda iondar men elektrondar arnajy zhagdajdagy vakuumda elektrondar zhartylaj otkizgishterde elektrondar men kemtikter elektrondy kemtiktik otimdilik bolyp tabylady Elektr togy energetika salasynda energiyany alys kashyktykka zhetkizu үshin al telekommunikaciya salasynda akparatty tasymaldau үshin koldanylady SipattamalarElektr togynyn bagyty shartty tүrde otkizgishterdegi on zaryad tasushylardyn oryn auystyru bagyty alynady birak otkizgishterdegi zaryad tasushylardyn zaryady teris mysaly metalda elektron bolgandyktan tok bagyty elektrondardyn bagytyna karsy keledi Elektr togy otkizgish bojymen spiraldi kozgalady Tok turakty tok agylsh direct current DC zhәne ajnymaly tok agylsh alternating current AC dep eki tүrige bolinedi Turakty tok uakyt bojynsha bagyty zhәne shamasy ozgermejdi Turakty tok kozderi akkumulyatorlar batareyalar Elektrondar tan agylady 2 suret Ajnymaly tok terbelisi3 suret Periodty i t ajnymaly toktyn grafigiAjnymaly tok bagyty men shamasy periodty tүrde ozgerip otyratyn elektr togy Al tehnikada ajnymaly tok dep tok kүshi men kerneudin period ishindegi ortasha mәni nolge ten bolatyn periodty tok tүsindiriledi Ajnymaly tok bajlanys kurylgylarynda radio teledidar telefon t b keninen koldanylady Tok kүshi zhәne kerneu ozgerisi terbelis kajtalanatyn uakyttyn sekundtpen berilgen en kyska aralygy period T dep atalady 3 suret Ajnymaly toktyn tagy bir manyzdy sipattamasy zhiilik ƒ Uakyt birliginde zhasalgan periodtar sany zhiilik dep atalady Ajnymaly tok zhogargy zhiilikte otkizgish syrtyna ygystyrylady bul skin effekt kubylysy dep atalady Elektr togy fizikalyk tabigatyna karaj otkizgishtik elektr togy elektr orisinin әserinen otkizgishte ne shala otkizgishte pajda bolatyn tok tasushylardyn rettelgen kozgalysy konvekciyalyk elektr togy elektrlik otkizgishtigi bolmajtyn ortadagy ne vakuumdagy zaryadtalgan bolshekter men denelerdin kozgalysy polyarizaciyalyk elektr togy dielektriktegi polyarizaciyalyk ozgerui nәtizhesinde ondagy bajlanyskan zaryadtalgan bolshekterdin kozgalysy bolyp bolinedi Elektr togynyn olsheuishine tok kүshi zhәne tok tygyzdygy alynady Elektr togy magnit orisinin kozi bolyp tabylady Magnit orisin karastyrgan zhagdajda elektr togy makroskopiyalyk tok otkizgishtik zhәne konvekciyalyk elektr togy molekulalyk tok ortany kurajtyn atom molekula zhәne iondardagy elektrondardyn kozgalysyna sәjkes keletin mikrotoktar ygysu togy bolyp azhyratylady