Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Элам, Элам Мемлекеті — Тигр өзенінің төменгі ағысынан шығысқа қарай, Иран таулы үстіртінің оңтүстік-батыс бөлігінде (қазіргі Иранның Хизустан және Луристан облыстарының аумағы) орналасқан ежелгі мемлекет (б.з.б. 3 мыңжылдық – 6 ғ-дың ортасы). Эламның негізгі облыстары Барахши, Симашки, Аншан (Анзан); қалалары – Адамун, Аван, астанасы – Сузы болды. Бұл өңірде б.з.б. 2-мыңжылдықтан бастап ғибадатханалық және патшалық шаруашылықтарда, сондай-ақ қауымдарда құлдардың еңбегі кеңінен пайдаланыла бастады. Эламдықтардың Қосөзеннің басқа мемлекеттерімен қақтығысуы жиілеп, бірнеше рет Аккадтың қол астына тап болды. Аван әулетінен шыққан соңғы патша – Пузур-Иншушинак кезінде өз тәуелсіздігін жеңіп алып, ол Элам біріккен патшалығының (23 – 22 ғ-лар) бірінші билеушісі болды. Гутийлердің (кутийлердің) қысқа мерзімдік үстемдігінен кейін Эламдағы жоғары билік Симашки әулеті патшаларының қолына өтті. Олар бастапқыда Урдың ІІІ әулеті билеушілеріне (шамамен 21 ғ.) тәуелді болды. Алайда эламдықтар көп ұзамай бұл тәуелділіктен құтылып қана қоймай, тіпті аз уақытқа болса да оңт. Өзенаралығындағы Ларс патшалығында орнығып қалды. Симашки әулетінен кейін билікке келген Аншан әулеті патшалары кезінде Эламда қос билікке, кейде үштік билікке жол берілген басқару жүйесі орнады. Уақыт өте келе Элам билеушілері Өзенаралығы мемлекеттерімен бәсекелескен күшті орталықтанған мемлекет құр-ды. 14 ғ-дың 2-жартысында Эламды касситтер жаулап алды. Унташ – Напириш (1275 – 1240) патша кезінде Элам касситтерге тәуелділіктен құтылды, ал Китен – Хутран (шамамен 1237 – 1205) кезінде эламдықтар касситтік Вавилонға қауіп төндірді. Саяси өрлеу Вавилондағы кассит әулеті билігін жойған (шамамен 1155 ж.) Шутрук – Наххунт І-дің (шамамен 1150 – 1120) билігі кезінде басталды. Шилхак – Иншушинак (1150 – 1120) патшаның кезінде Элам аумағы айтарлықтай кеңейтілді. Бірақ көп ұзамай өзінің Оңт. Өзенаралығындағы үстемдік жағдайын Вавилонға беруге мәжбүр болды. Бұдан кейінгі ғасырлардағы Элам тарихы белгісіз. 8 – 7 ғ-ларда Элам патшалары Вавилонмен одақтасып, Ассирияға қарсы бірлескен күрес жүргізді. Ішкі саяси талас-тартыстармен әлсіреген Эламды б.з.б. 6 ғ-дың бас кезінде Мидия, кейінірек – парсылар жаулап алды.
Элам тілі
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Elam Elam Memleketi Tigr ozeninin tomengi agysynan shygyska karaj Iran tauly үstirtinin ontүstik batys boliginde kazirgi Irannyn Hizustan zhәne Luristan oblystarynyn aumagy ornalaskan ezhelgi memleket b z b 3 mynzhyldyk 6 g dyn ortasy Elamnyn negizgi oblystary Barahshi Simashki Anshan Anzan kalalary Adamun Avan astanasy Suzy boldy Bul onirde b z b 2 mynzhyldyktan bastap gibadathanalyk zhәne patshalyk sharuashylyktarda sondaj ak kauymdarda kuldardyn enbegi keninen pajdalanyla bastady Elamdyktardyn Қosozennin baska memleketterimen kaktygysuy zhiilep birneshe ret Akkadtyn kol astyna tap boldy Avan әuletinen shykkan songy patsha Puzur Inshushinak kezinde oz tәuelsizdigin zhenip alyp ol Elam birikken patshalygynyn 23 22 g lar birinshi bileushisi boldy Gutijlerdin kutijlerdin kyska merzimdik үstemdiginen kejin Elamdagy zhogary bilik Simashki әuleti patshalarynyn kolyna otti Olar bastapkyda Urdyn III әuleti bileushilerine shamamen 21 g tәueldi boldy Alajda elamdyktar kop uzamaj bul tәueldilikten kutylyp kana kojmaj tipti az uakytka bolsa da ont Өzenaralygyndagy Lars patshalygynda ornygyp kaldy Simashki әuletinen kejin bilikke kelgen Anshan әuleti patshalary kezinde Elamda kos bilikke kejde үshtik bilikke zhol berilgen baskaru zhүjesi ornady Uakyt ote kele Elam bileushileri Өzenaralygy memleketterimen bәsekelesken kүshti ortalyktangan memleket kur dy 14 g dyn 2 zhartysynda Elamdy kassitter zhaulap aldy Untash Napirish 1275 1240 patsha kezinde Elam kassitterge tәueldilikten kutyldy al Kiten Hutran shamamen 1237 1205 kezinde elamdyktar kassittik Vavilonga kauip tondirdi Sayasi orleu Vavilondagy kassit әuleti biligin zhojgan shamamen 1155 zh Shutruk Nahhunt I din shamamen 1150 1120 biligi kezinde bastaldy Shilhak Inshushinak 1150 1120 patshanyn kezinde Elam aumagy ajtarlyktaj kenejtildi Birak kop uzamaj ozinin Ont Өzenaralygyndagy үstemdik zhagdajyn Vavilonga beruge mәzhbүr boldy Budan kejingi gasyrlardagy Elam tarihy belgisiz 8 7 g larda Elam patshalary Vavilonmen odaktasyp Assiriyaga karsy birlesken kүres zhүrgizdi Ishki sayasi talas tartystarmen әlsiregen Elamdy b z b 6 g dyn bas kezinde Midiya kejinirek parsylar zhaulap aldy Elam tiliTolyk makalasy Elam tili Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz