Ыбырай Жақаев

Ыбырай Жақаев - екі мәрте Социалистік Еңбек Ері (1949, 1971), күріш өсіруші, социалистік егін шаруашылығының даңқты шебері, колхоз құрылысының ардагері, КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты(1946). 1891 жылы қазіргі Қызылорда облысы, Шиелі ауданы, Қызылту ауылында туған. Арғын тайпасының Тарақты руынан шыққан.

Ыбырай Жақаев
Қызылордадағы Ыбырай Жақай ескерткіш-бюсті
Туған күні	1891 (1891)
Туған жері	Қазақстан, Қызылорда облысы, Шиелі ауданы, Қызылту ауылы
Қайтыс болған күні	19 қыркүйек 1981 (1981-09-19)
Қайтыс болған жері	Қазақстан, Қызылорда облысы, Шиелі ауданы, Қызылту ауылы
Қызметі	күріш өсіруші, социалистік егін шаруашылығының даңқты шебері, колхоз құрылысының ардагері, КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты(1946)
Марапаттары мен сыйлықтары	4 мәрте Ленин ордені Еңбек Қызыл Ту ордені 2 мәрте Социалистік Еңбек Ері (1949, 1971) Бүкілодақтық ауыл шаруашылығы және жетістіктері көрмелерінің алтын медальдары

Еңбек жолы

• 1929-1967 жылға дейін Қызылорда облысының Шиелі ауданына қарасты "Қызылту" (қазіргі Ы.Жақаев атындағы) колхозында күріш звеносының жетекшісі болып еңбек етті.
• Ұлы Отан соғысы жылдары (1941-1945) Отан қорғау қорына арнап танк колоннасын жасауға 150 мың сом қаржы берді.
• 1944 жылы күріштің әр гектарынан 110ц, 1945 жылы 156 ц күріш алса, 1947 жылы өзіне бекітіліп берілген тәжірибе учаскесінің (5 га) әр гектарынан 172 ц өнім алып, дүниежүзілік рекорд жасады.
• 1948-1957 жылдары аралығында 20 га жердің әр гектарынан 150-170 ц тұрақты өнім алып келді.
• Жақаев бірінші болып күріш егісін жоңышқа атызына орналастырды. Тұқымды себу алдында күнге қыздыру, көң мен ерітіндісіне бөктіріп, бүршіктендіріп себу, қамыс және күрмек арамшөптерімен күресу, күріш егісіне тыңайтқыш енгізу мөлшері мен мерзімін дұрыс анықтау сияқты агротехника шараларды өндіріске енгізді. Бұл технологиялық әдістер “Жақаев агротехникасы” деп аталды.
• 1964 жылдың ақпанында Қазақстанның жас егіншілеріне "Жастар, сендерді ақ күрішті алқаптар күтуде" деген үндеу тастады. Бұдан кейін республикада Жақаевшылар қозғалысы кеңінен өрістеді. Жақаевтың мыңдаған ізбасарлары болды.

Жетістігі

• Қызылорда облысында күріштен мол өнім алған күрішшілерге тапсырылатын "Ыбырай Жақаевтың еңбек аттестаты" белгіленген.
• Шиелі ауданының Ы.Жақаев атындағы колхозында күрішшілердің республикалық "Жақаевшылар мектебі" жұмыс істеді.
• 1-4-ші сайланған ҚазССР Жоғарғы Советінің депутаты болды.
• КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты(1946)
• 1947-1955 жылдары - ҚазССР Жоғарғы Советі Президиумының мүшесі болған.

Жүлделері

• 4 мәрте Ленин ордені
• Еңбек Қызыл Ту ордені
• 2 мәрте Социалистік Еңбек Ері (1949, 1971)
• Бүкілодақтық ауыл шаруашылығы және жетістіктері көрмелерінің алтын медальдары

Есімі берілген жерлер

• Қызылорда облысының Шиелі ауданындағы бұрынғы “Қызыл Ту” ұжымшары, орта мектеп, Қызылорда қаласындағы көше, облыс емдеу-сауықтыру профилакторийі Жақаев есімімен аталады.
• 1982 жылы Шиелі ауданындағы Жақаев атында күріш өсіру тарихи мұражайы ашылған.
• Қызылорда қаласында Жақаевқа ескерткіш орнатылған.

Дереккөздер

1. ҚазССР. Қысқаша энциклопедия, 2-том. Алматы - 1987.
2. Яһуда Амандықов = Орта жүздің Ноқта ағасы Тарақты шежіресі — Алматы: Комплекс, 2009. — 1120 б. — 2000 таралым. — ISBN 965-611-88-2.

Сыртқы сілтемелер

• История народов Средней Азии(қолжетпейтін сілтеме)