Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шора Шамғалиұлы Сарыбаев (2 наурыз 1925 жылы, Ташкент — 2 мамыр 2018 жылы, Алматы) — ғалым. Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының академигі. Филология ғылымдарының докторы, профессор. Қазақ КСРнің Еңбегі сіңген ғылым қайраткері (1985). Қазақстан Республикасы Білім беру ісінің құрметті қызметкері.
| Шора Шамғалиұлы Сарыбаев | ||||||
 | ||||||
| Туған күні | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Туған жері | ||||||
| Қайтыс болған күні | ||||||
| Қайтыс болған жері | ||||||
| Азаматтығы | ||||||
| Ғылыми аясы | ||||||
| Ғылыми дәрежесі | Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының академигі. Филология ғылымдарының докторы, профессор | |||||
| Альма-матер | ||||||
| Марапаттары |
| |||||
Толығырақ
Байұлы тайпасының Байбақты руының Бұғанай бөлімінен шыққан.
ҚазМУ-ды (1950), оның аспирантурасын (1953) бітірген. 1954 — 95 ж. А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты Қазақ тілі тарихы мен диалектологиясы бөлімінің меңгерушісі (1954 — 60, 1967 — 95), институт директорының орынбасары қызметтерін атқарды. 1995 жылдан осы институттың бас ғылыми қызметкері. Ғылыми-зерттеу еңбектері диалектология, морфология, лексикология, лексикография, библиография, тіл тарихы, аударма, есімнама, алтаистика мәселелеріне арналған. 250-ден астам ғылыми мақалалар мен оқулықтары, монографиялары жарық көрген. Сарыбаев профессор Аманжоловтың тілдегі диалектілерді топтау теориясын әрі қарай дамытты, диалектология саласындағы терминдердің қалыптасуына атсалысты. “Қазақ тілінің қысқаша этимологиялық сөздігін” (1966), “Қазақ тілінің диалектологиялық сөздігін” (1969), “Жаңа атаулар сөздігін” (1992) құрастырушылардың бірі. “Қазақтың аймақтық лексикографиясы” (1976) монографиясы — түркітану ғылымында аймақтық лексикография теориясына арналған алғашқы еңбек. Сарыбаев “Қазақ тіл білімінің библиографиялық көрсеткіші” атты 6 томдық (1-т. 1965; 2-т. 1971; 3-т. 1977; 4-т. 1982; 5-т. 1987; 6-т. 1994) еңбегі арқылы қазақ тіл білімінің тарихын зерттеу ісіне зор үлес қосты. Ол “Түркітану әдебиетінің библиографиясын” (1989) бастырып шығарды. Қазақ тіл білімі саласында қорғалған 1000 кандидаттық, докторлық диссертацияларының библиографиялық көрсеткішін құрастырды (2000). Ол 1965 ж. АҚШ-тағы Гарвард корпорациясының мүшелігіне сайланған, ГФР-да (1975), Түркияда (1994) өткен халықар. конгресс, конференцияларда баяндамалар жасаған. 2018 жылдың 2 мамырында 94 жасына қараған шағында дүниеден озды.
Шығармалары
- Междометие в казахском языке, А., 1959;
- Қазақ тіліндегі еліктеуіш сөздер, А., 1960;
- Современный казахский язык, А., 1962 (телавт.);
- Қазақ тілінің грамматикасы, А., 1966 (телавт.);
- Қазақ диалектологиясы, А., 1967 (телавт.);
- Қазақ, моңғол тілдерінің туыстығы жайлы, А., 1967;
- Монгольско-казахские лексические параллели, А., 1971;
- Қазақ тілінің тарихи грамматикасы, А., 1975 (телавт.);
- Казахская региональная лексикография, А., 1976;
- Қазақ тіліндегі аймақтық лексика, А., 1989 (телавт.);
- Қазақ тіл білімі мәселелері, А., 2000;
- Қазақ тілінің аймақтық сөздігі, А., 2005 (телавт.).
Ғылыми атақтары
- 1977 жылы Филология ғылымдарының докторы құрметті ғылыми атағы;
- 1979 жылы профессор құрметті ғылыми атағы;
- 2003 жылдан Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының академигі.
Мемлекеттік марапаттары
- Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасы;
- 1985 жылы «Қазақ КСРнің Еңбек сіңірген ғылым қайраткері» құрметті атағы берілді;
- 1985 жылы КСРОның «Еңбек ардагері» құрметті медалі;
- 2001 жылы елбасының жарлығымен «Құрмет ордені» мен марапатталды.
- 2005 жылы «Ұлы Отан соғысына 60 жыл» медалі;
- 2005 жылы «Қазақстан Республикасы Білім беру ісінің құрметті қызметкері» құрметті атағы;
- 2007 жылы жоғарғы президент жарлығы бойынша мемлекеттік марапат «Парасат ордені» мен марапаттады;
- Көптеген медалдармен марапатталған.
Дереккөздер
- “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
- ҚУАНЫШҚЫЗЫ, Гүлмира. АЛАШҚА АЯН БОЛҒАН БІР АТАНЫҢ БАЛАЛАРЫ, Орда жұлдызы (24.09.2020). Тексерілді 1 ақпанның 2021.
- Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shora Shamgaliuly Sarybaev 2 nauryz 1925 zhyly Tashkent 2 mamyr 2018 zhyly Almaty galym Қazakstan Respublikasynyn Ұlttyk gylym akademiyasynyn akademigi Filologiya gylymdarynyn doktory professor Қazak KSRnin Enbegi singen gylym kajratkeri 1985 Қazakstan Respublikasy Bilim beru isinin kurmetti kyzmetkeri Shora Shamgaliuly SarybaevTugan kүni2 nauryz 1925 1925 03 02 Tugan zheriTashkentҚajtys bolgan kүni2 mamyr 2018 2018 05 02 93 zhas Қajtys bolgan zheriAlmatyAzamattygy Қazak KSR ҚazakstanҒylymi ayasydialektologiya leksikologiya Bibliografiya Ғylymi dәrezhesiҚazakstan Respublikasynyn Ұlttyk gylym akademiyasynyn akademigi Filologiya gylymdarynyn doktory professorAlma materӘl Farabi atyndagy Қazak ulttyk universitetiMarapattaryҚurmet ordeniTolygyrakBajuly tajpasynyn Bajbakty ruynyn Buganaj boliminen shykkan ҚazMU dy 1950 onyn aspiranturasyn 1953 bitirgen 1954 95 zh A Bajtursynuly atyndagy Til bilimi instituty Қazak tili tarihy men dialektologiyasy boliminin mengerushisi 1954 60 1967 95 institut direktorynyn orynbasary kyzmetterin atkardy 1995 zhyldan osy instituttyn bas gylymi kyzmetkeri Ғylymi zertteu enbekteri dialektologiya morfologiya leksikologiya leksikografiya bibliografiya til tarihy audarma esimnama altaistika mәselelerine arnalgan 250 den astam gylymi makalalar men okulyktary monografiyalary zharyk korgen Sarybaev professor Amanzholovtyn tildegi dialektilerdi toptau teoriyasyn әri karaj damytty dialektologiya salasyndagy terminderdin kalyptasuyna atsalysty Қazak tilinin kyskasha etimologiyalyk sozdigin 1966 Қazak tilinin dialektologiyalyk sozdigin 1969 Zhana ataular sozdigin 1992 kurastyrushylardyn biri Қazaktyn ajmaktyk leksikografiyasy 1976 monografiyasy tүrkitanu gylymynda ajmaktyk leksikografiya teoriyasyna arnalgan algashky enbek Sarybaev Қazak til biliminin bibliografiyalyk korsetkishi atty 6 tomdyk 1 t 1965 2 t 1971 3 t 1977 4 t 1982 5 t 1987 6 t 1994 enbegi arkyly kazak til biliminin tarihyn zertteu isine zor үles kosty Ol Tүrkitanu әdebietinin bibliografiyasyn 1989 bastyryp shygardy Қazak til bilimi salasynda korgalgan 1000 kandidattyk doktorlyk dissertaciyalarynyn bibliografiyalyk korsetkishin kurastyrdy 2000 Ol 1965 zh AҚSh tagy Garvard korporaciyasynyn mүsheligine sajlangan GFR da 1975 Tүrkiyada 1994 otken halykar kongress konferenciyalarda bayandamalar zhasagan 2018 zhyldyn 2 mamyrynda 94 zhasyna karagan shagynda dүnieden ozdy ShygarmalaryMezhdometie v kazahskom yazyke A 1959 Қazak tilindegi elikteuish sozder A 1960 Sovremennyj kazahskij yazyk A 1962 telavt Қazak tilinin grammatikasy A 1966 telavt Қazak dialektologiyasy A 1967 telavt Қazak mongol tilderinin tuystygy zhajly A 1967 Mongolsko kazahskie leksicheskie paralleli A 1971 Қazak tilinin tarihi grammatikasy A 1975 telavt Kazahskaya regionalnaya leksikografiya A 1976 Қazak tilindegi ajmaktyk leksika A 1989 telavt Қazak til bilimi mәseleleri A 2000 Қazak tilinin ajmaktyk sozdigi A 2005 telavt Ғylymi ataktary1977 zhyly Filologiya gylymdarynyn doktory kurmetti gylymi atagy 1979 zhyly professor kurmetti gylymi atagy 2003 zhyldan Қazakstan Respublikasynyn Ұlttyk gylym akademiyasynyn akademigi Memlekettik marapattaryҚazak KSR Zhogargy Kenesinin Қurmet gramotasy 1985 zhyly Қazak KSRnin Enbek sinirgen gylym kajratkeri kurmetti atagy berildi 1985 zhyly KSROnyn Enbek ardageri kurmetti medali 2001 zhyly elbasynyn zharlygymen Қurmet ordeni men marapattaldy 2005 zhyly Ұly Otan sogysyna 60 zhyl medali 2005 zhyly Қazakstan Respublikasy Bilim beru isinin kurmetti kyzmetkeri kurmetti atagy 2007 zhyly zhogargy prezident zharlygy bojynsha memlekettik marapat Parasat ordeni men marapattady Koptegen medaldarmen marapattalgan Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 ҚUANYShҚYZY Gүlmira ALAShҚA AYaN BOLҒAN BIR ATANYҢ BALALARY Orda zhuldyzy 24 09 2020 Tekserildi 1 akpannyn 2021 Қazak tili Enciklopediya Almaty Қazakstan Respublikasy Bilim mәdeniet zhәne densaulyk saktau ministrligi Қazakstan damu instituty 1998 zhyl 509 bet ISBN 5 7667 2616 3 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet