Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шақылдақтар (лат. Ochotonidae) — қоянтәрізділер отрядының тұқымдасы.
| Шақылдақтар Қазбалық ауқымы: Oligocene–Recent | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ochotona princeps | ||||||||||||
| ||||||||||||
, 1795 (Lepus dauuricus , 1776) | ||||||||||||
| See text |
Шақылдақтар , Азия, Солтүстік Америкада мекендейтін 18 — 20 түрі бар. Қазақстанда 5 түрі (дала Шақылдағы, алтай Шақылдақғы, моңғол Шақылдағы, қалқанқұлақты Шақылдақ және қызыл Шақылдақ) кездеседі, олар республиканың барлық аймақтарындағы далалы, шөлейтті, шөлді, кейде тіпті таулы аймақтарға дейін таралған.
Дене тұрқы 23 — 25 см, салм. 100 — 300 г. Аяқтары қысқа, алдыңғы және артқы аяқтарының ұзындықтары бірдей. Құлақ қалқаны кішкентай, дөңгеленген (түйеқұлақ деп аталуы да осыдан). Құйрығы түгінен көрінбейді. Реңі жыл маусымдарына қарай өзгеріп тұрады: жазда — жұқа, қоңыр сұр, қоңыр қызыл, ашық сары не сарғыш; қыста — қалың, ақшылдау болады. Шақылдақтар ашық жазықта, бұталар мен шөптесін өсімдіктер арасында, таулы жерлерде 3000 м биіктікке дейін қоныстанады. Тастар мен қорымдар арасындағы қуыстар мен жарықшақтарда, басқа кеміргіштердің бос індерінде тұрақты тіршілік етеді. Жиі топтанып шоғыр құрады. Бұлардың дыбыс беру қабілеті өте жақсы жетілген. Күндіз белсенді, қысқы ұйқыға жатпайды. өсімдіктердің 100-ге жуық түрімен қоректенеді. Қысқа қарай азық қорын жинайды, өсімдіктерді кептіріп, кейде салмағы 27 кг-дай шөмеле салады (кейде бұлардың шөмелешілер деп аталуы осыдан). Жыныстық жағынан аталығы мен аналығы 8 — 11 айда жетіледі. Жылына 2 — 4 мәрте, сәуір — тамыз айларында, көбеюге қатысады. Буаздық мерзімі 1 ай шамасында, 2 — 13 көжек туады. Көжектері шала, соқыр болып туылады, салмағы 11 — 22 г, дене тұрқы 6 — 8 см. Олар 3 жетідей сүт еміп, содан кейін шөппен қоректене бастайды. Кәсіптік маңызы жоқ. Шақылдақтардың саны көбейген кезінде кейбір түрлері оба індетін таратады.
Дереккөздер
- Savage, RJG, & Long, MR Mammal Evolution: an illustrated guide — New York: Facts on File, 1986. — P. 128. — ISBN 0-8160-1194-X.
- Қазақ Энциклопедиясы, 9 том 18 бөлім
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Ochotona |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shakyldaktar lat Ochotonidae koyantәrizdiler otryadynyn tukymdasy Shakyldaktar Қazbalyk aukymy Oligocene RecentPreK K O S D Kr P T Yu B Pg NOchotona princepsDүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby SүtkorektilerSaby ҚoyantәrizdilerTukymdasy Ochotonidae 1897Tegi Ochotona 1795 1795 Lepus dauuricus 1776 See text Shakyldaktar Aziya Soltүstik Amerikada mekendejtin 18 20 tүri bar Қazakstanda 5 tүri dala Shakyldagy altaj Shakyldakgy mongol Shakyldagy kalkankulakty Shakyldak zhәne kyzyl Shakyldak kezdesedi olar respublikanyn barlyk ajmaktaryndagy dalaly sholejtti sholdi kejde tipti tauly ajmaktarga dejin taralgan Dene turky 23 25 sm salm 100 300 g Ayaktary kyska aldyngy zhәne artky ayaktarynyn uzyndyktary birdej Қulak kalkany kishkentaj dongelengen tүjekulak dep ataluy da osydan Қujrygy tүginen korinbejdi Reni zhyl mausymdaryna karaj ozgerip turady zhazda zhuka konyr sur konyr kyzyl ashyk sary ne sargysh kysta kalyn akshyldau bolady Shakyldaktar ashyk zhazykta butalar men shoptesin osimdikter arasynda tauly zherlerde 3000 m biiktikke dejin konystanady Tastar men korymdar arasyndagy kuystar men zharykshaktarda baska kemirgishterdin bos inderinde turakty tirshilik etedi Zhii toptanyp shogyr kurady Bulardyn dybys beru kabileti ote zhaksy zhetilgen Kүndiz belsendi kysky ujkyga zhatpajdy osimdikterdin 100 ge zhuyk tүrimen korektenedi Қyska karaj azyk koryn zhinajdy osimdikterdi keptirip kejde salmagy 27 kg daj shomele salady kejde bulardyn shomeleshiler dep ataluy osydan Zhynystyk zhagynan atalygy men analygy 8 11 ajda zhetiledi Zhylyna 2 4 mәrte sәuir tamyz ajlarynda kobeyuge katysady Buazdyk merzimi 1 aj shamasynda 2 13 kozhek tuady Kozhekteri shala sokyr bolyp tuylady salmagy 11 22 g dene turky 6 8 sm Olar 3 zhetidej sүt emip sodan kejin shoppen korektene bastajdy Kәsiptik manyzy zhok Shakyldaktardyn sany kobejgen kezinde kejbir tүrleri oba indetin taratady DerekkozderSavage RJG amp Long MR Mammal Evolution an illustrated guide New York Facts on File 1986 P 128 ISBN 0 8160 1194 X Қazak Enciklopediyasy 9 tom 18 bolimOrtakkorda bugan katysty media fajldar bar Ochotona