Удмуртия

Ұдмұртия (орыс. Удмуртия), ресми атауы Ұдмұрт Республикасы (ұдм. Удмурт Элькун) — Ресей Федерациясының құрамындағы субъект, республика. Республика аты алған басты ұлты ұдмұрттар болғанымен, халқының көпшілігі – орыстар.

Ресей Федерациясы субъекті
Ұдмұрт Республикасы
ұдм. Удмурт Элькун орыс. Удмуртская Республика
Архангел Михаилдің соборы, Ижау
«Удмурт Элькунлэн Кункрезез» («»)
Әкімшілігі
Ел	Ресей
Федералды округі
Экономикалық ауданы
Әкімшілік орталығы	Ижау
	Ярослав Семёнов
Тарихы мен географиясы
Координаттары	57°17′00″ с. е. 52°45′00″ ш. б. / 57.28333° с. е. 52.75000° ш. б. / 57.28333; 52.75000 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 57°17′00″ с. е. 52°45′00″ ш. б. / 57.28333° с. е. 52.75000° ш. б. / 57.28333; 52.75000 ^(G) ^(O) ^(Я)
Құрылған уақыты	4 қараша, 1920 жыл
Жер аумағы	42 061 км² (57 орын)
Биіктігі · Ең биік · Орташа · Минималды	332,6 м 191,8 м 51 м
Уақыт белдеуі	+4
Ірі қаласы	Ижау
Басқа ірі қалалары	Ижау, , , Глазов, ,
Тұрғындары
Тұрғыны	▼ 1 484 460 адам (2022)(32 орын)
Тығыздығы	35,29 адам/км² адам/км²
Ұлттық құрамы	орыстар, ұдмұрттар
Конфессионалдық құрамы	көбісі православ
Ресми тілдері	ұдмұртша, орысша
ISO 3166-2 коды	RU-UD
ОКАТО коды}	94
РФ Субъектінің коды	18
Ресми сайты
Ұдмұрт Республикасы Ортаққорда Координаттар: 57°17′00″ с. е. 52°45′00″ ш. б. / 57.28333° с. е. 52.75000° ш. б. / 57.28333; 52.75000 ^(G) ^(O) ^(Я)

Ұдмұрт Республикасы және кіреді. Астанасы — Ижау қаласы. Ресми тілдері — ұдмұрт және орыс.

Атауы

Ұдмұрт атауы одо-морт («шалғынды адамдар», «шалғындар халқы») сөзінен шыққан. 1557 жылғы құжат осы этимологияны растайды, ол жерде ұдмұрт халқы орысша «луговые люди» («шалғын адамдары») деп аталады.

"Ұдмұрт" терминінің қолдануынан бұрын ұдмұрттар орысша "вотяктар" деп аталған еді.

Тарихы

1920 жылы 4 қарашада Вотяк автономиялы облысы құрылды. 1932 жылдың қаңтарында ол болып өзгертілді, ол кейін 1934 жылы 28 желтоқсанда болып қайта құрылды. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде көптеген өнеркәсіптік зауыттар Украина мен батыс шекаралас аймақтардан Ұдмұртияға көшірілді.

Географиясы

Ұдмұрт Республикасы Орал тауларының оңтүстігінде орналасқан және солтүстік-батысында , шығысында , оңтүстік-шығысында Башқұртстанмен және оңтүстігінде Татарстанмен шектеседі. Ұдмұртияның жері Шолман және Нұқрат өзендерінің арасында орналасқан.

Елордасы, Ижау қаласы — Ұдмұртияның әкімшілік, өндірістік және мәдени орталығы. Қаланың жақсы дамыған транспорты да бар, құрлық, ауа және теңіз жолдарын санағанда.

Климаты

Ұдмұртия климаты — континенттік, жылы жаздары және суық қыстары бар.

Халқы

қаласы

Игра қаласы

Статистикасы

Росстат деректері бойынша Ұдмұрт Республикасының халқы 1 484 460 адамға тең (2022). Халық тығыздығы — 35,29 адам/км² (2022). Қала халқы — 66,84% (2020).

Ұлттық құрамы

Республикада 60-тан астам ұлт өкілдері тұрады. 2010 жылғы санат бойынша Ұдмұртия халқының: 62,2%-ы орыстар, 28%-ы ұдмұрттар, 6,7%-ы татарлар, 0,6%-ы украиндар, 0,6%-ы марилер, 0,2%-ы башқұрттар. Республиканың солтүстігінде халқы тұрады.

Ұдмұртия халықтары картасы

Саясаты

Ұдмұртия саяси құрылысы Ресей Федерациясы конституциясы және Ұдмұртия конституциясында бекітілген.

Заң шығарушы билік

Ұдмұрт Республикасының Мемлекеттік Кеңесі ғимараты, Ижау

Ұдмұртияның басты заң шығарушы органы — Ұдмұртия Мемлекеттік Кеңесі. Оның депутаттары 5 жыл сайын сайланады. Қазіргі құрамы 25 маусым күні 2013 жылы сайланды, «Біртұтас Ресей» партиясынан шыққан төрағасы — .

Атқарушы билік

Республиканың атқарушы билігін және басқарады. 2011 жылдан бұрын Ұдмұртия басқаруындағы басты тұлға «Ұдмұртия президенті» деп аталған еді.

Дереккөздер

1. Ұдмұрт Республикасының конституциясы
2. С.К. Белых және В.В. Напольских ЭТНОНИМ удмурт: ИСЧЕРПАНЫ ЛИ АЛЬТЕРНАТИВЫ? Linguistica Uralica. T. 30, № 4. Tallinn, 1994
3. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2022 года Мұрағатталған 11 маусымның 2022 жылы.